Kiedy możliwa jest utrata 500 plus?

Świadczenie „Rodzina 500 plus” jest jednym z popularniejszych form wsparcia socjalnego w Polsce. Aby otrzymać pieniądze w ramach tego programu, należy spełnić szereg różnych warunków. Ustawodawca przewidział także, w jakich okolicznościach możliwa jest utrata 500 plus.

Świadczenie 500 plus

Program 500plus powstał w celu świadczenia regularnej pomocy finansowej rodzinom, które zdecydowały się na posiadanie potomstwa. Początkowo świadczenie to było uzależnione od liczby dzieci i wysokości osiąganego dochodu w przeliczeniu na jednego członka danej rodziny. Od początku wprowadzenia tego świadczenia aż do tej chwili zasady jego przyznawania ulegały okresowym modyfikacjom.

W 2021 roku świadczenie 500 plus jest wypłacane na każde dziecko w rodzinie – nie ma więc już znaczenia liczba posiadanego potomstwa. Ustawodawca pozwala, aby pieniądze z rządowego programu trafiały także do tych rodzin, które posiadają wyłącznie jedno dziecko. Co ważne, od tego roku nie ma znaczenia także wysokość dochodów osiąganych przez rodziców uprawnionego do 500 plus. Pobieranie alimentów od ojca lub matki także nie wpływa na prawo do pobierania omawianego świadczenia.

Obecnie, aby otrzymać comiesięczne świadczenie 500plus, należy wypełnić stosowny wniosek i złożyć go do gminnego organu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy (będzie to urząd gminy lub miasta, ośrodek pomocy społecznej lub inna jednostka organizacyjna gminy). Wniosek o wypłatę 500 plus można złożyć osobiście w urzędzie lub elektronicznie (przez portal eZUS, bankowość elektroniczną lub portal informacyjno-usługowy EMP@TIA). Wniosek jest wolny od jakichkolwiek opłat skarbowych. Pamiętajmy jednak, aby złożyć go w odpowiednim terminie:

• na obecny okres świadczeniowy – do 31 maja 2021 roku;
• na nowy okres świadczeniowy, który trwa od 1 czerwca 2021 roku do 31 maja 2022 roku: elektronicznie – od 1 lutego 2021 roku, w urzędzie lub pocztą – od 1 kwietnia 2021 roku.

Uprawnionymi do złożenia wniosku o wypłatę 500 plus są:

• matka lub ojciec dziecka (jeśli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki lub ojca);
• opiekun faktyczny dziecka – czyli osoba, która faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem i wystąpiła do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka (jeśli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu opiekuna faktycznego);
• opiekun prawny dziecka;
• dyrektor domu pomocy społecznej.

Utrata 500 plus

Świadczenie z programu „Rodzina 500 plus” jest formą rządowego wsparcia, które możemy w pewnym stopniu porównać do świadczeń emerytalno-rentowych. W praktyce oznacza to, że nie są one przyznawane na zawsze i istnieje możliwość ich wcześniejszego odebrania uprawnionemu.

Utrata 500 plus wiąże się w głównej mierze ze zbyt późnym złożeniem wniosku o wypłatę tego świadczenia. Jeśli uprawniony do jego pobierania spóźni się z dostarczeniem odpowiedniej dokumentacji do urzędu, nie będzie miał szans na otrzymanie wyrównania za poprzednie miesiące danego roku kalendarzowego. Nieterminowe złożenie wniosku wiąże się więc nie tyle z utratą prawa do całego świadczenia 500+, ile z jego przyznaniem w mniejszej części.

[alert-info]Każdy, kto złoży wniosek:

• do 30 kwietnia 2021 roku, otrzyma wypłatę pieniędzy do 30 czerwca 2021 roku;
• od 1 do 31 maja 2021 roku, otrzyma wypłatę pieniędzy do 31 lipca 2021 roku;
• od 1 do 30 czerwca 2021 roku, otrzyma wypłatę pieniędzy do 31 sierpnia 2021 roku;
• od 1 do 31 lipca 2021 roku, otrzyma wypłatę pieniędzy do 30 września 2021 roku.[alert-info]

Kolejna możliwość utraty świadczenia 500 plus pojawia się w przypadku podania nieprawdziwych danych w składanym do urzędu wniosku. Co prawda miało to większe znaczenie w poprzednich latach niż obecnie, jednak w dalszym ciągu zaniżanie osiąganych dochodów lub ich całkowite pomijanie oznacza utratę całego świadczenia. Od 2021 roku ustawodawca nie uzależnia przyznania 500 plus od wielkości dochodu przypadającego na jednego członka danej rodziny, niemniej – we wniosku należy wskazać tę informację. Jeśli urząd stwierdzi, że dochód został zaniżony lub całkowicie pominięty, wyda decyzję, na mocy której zabierze prawo do tego świadczenia. Podawanie nieprawdziwych informacji w tym zakresie jest więc niepotrzebne, szczególnie że dochód obecnie nie wpływa na prawo do otrzymania 500 plus.

Wychowywanie dziecka a 500 plus

Podstawowym celem świadczenia 500 plus jest wsparcie finansowe rodziców lub prawnych opiekunów dziecka. Pieniądze powinny być w pierwszej kolejności przeznaczane na zaspokajanie potrzeb małoletniego, a nie osób, które się nim zajmują. Jeśli dziecko trafi do placówki opiekuńczo-wychowawczej, rodziny zastępczej, aresztu śledczego lub zakładu karnego, świadczenie wypłacane jego rodzicom lub dotychczasowym opiekunom również będzie wstrzymane. W tym przypadku dziecko trafia bowiem do instytucji zapewniającej mu całodobową opiekę – rodzice lub dotychczasowi opiekunowie prawni nie mają już możliwości sprawowania bieżącej pieczy nad małoletnim. Ustawodawca nie definiuje niestety, jaki jest minimalny okres, który pozwala na zabranie świadczenia 500 plus dotychczasowym beneficjentom – w praktyce decyzja w tym zakresie uzależniona jest od stanowiska danego urzędu, który przyjmował wniosek o wypłatę 500 plus.

Kolejną sytuacją, która wiąże się z utratą omawianego świadczenia, jest rozwód rodziców dziecka. Orzeczenie rozwiązania małżeństwa, w którym występują wspólne małoletnie dzieci stron, zawsze wiąże się z koniecznością ustalenia zakresu władzy rodzicielskiej nad potomstwem oraz wykonywania osobistych kontaktów z dzieckiem. W praktyce małoletni trafia najczęściej do domu jednego z rodziców, drugi zaś ma prawo go odwiedzać i uczestniczyć w wychowywaniu. Rozwiedzeni nie mogą oboje pobierać świadczenia 500 plus (nie wolno dublować takiego wsparcia). Jeśli rodzice w porównywalny sposób zajmują się dzieckiem, rozkładają swoje obowiązki w miarę równomiernie, 500 plus zostanie podzielone pomiędzy nimi na pół. Taka sytuacja będzie miała miejsce przede wszystkim wtedy, gdy sąd orzekający rozwód utrzyma pełnię władzy rodzicielskiej względem każdego rodzica.

Nieco inaczej będzie przedstawiała się kwestia samotnego wychowywania dziecka po rozwodzie. Niekiedy sądy postanawiają o pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego z rodziców lub dokonują jej znacznego ograniczenia. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, to świadczenie 500 plus będzie w całości należne wyłącznie temu rodzicowi, który faktycznie na stałe zajmuje się dzieckiem. Dotyczy to również samotnych rodziców, którzy nigdy nie pozostawali w zalegalizowanym związku. Ustawodawca wymaga jednak w takich przypadkach, aby rodzic przedstawił dokumenty potwierdzające zasądzenie świadczeń alimentacyjnych na dziecko.

Kolejną przesłanką umożliwiającą utratę świadczenia 500 plus jest marnotrawienie otrzymywanych pieniędzy. Pamiętajmy, że środki z rządowego programu powinny być przeznaczane na utrzymanie i wychowanie dziecka, a nie jego prawnych opiekunów lub rodziców. W praktyce bywa z tym niestety bardzo różnie. Jeśli urząd poweźmie informację, że pieniądze są przeznaczane na wyłączne zaspokojenie potrzeb rodziców lub opiekunów dziecka, może je zabrać – szczególnie gdy 500 plus jest przeznaczane na zakup alkoholu lub wyrobów tytoniowych. W takich przypadkach organ rentowy nie tyle zabiera świadczenie pieniężne, ile przekształca je w formę pomocy rzeczowej lub opłacania usług. Przykładowo urząd może wydawać co miesiąc wnioskodawcy konkretne produkty spożywcze, ubrania, środki higieny osobistej, których wartość będzie oscylowała wokół kwoty 500 zł. Może również opłacać wszelkie rachunki wnioskodawcy do tej wartości – np. za czynsz, media i inne usługi niezbędne do przeżycia.

Świadczenie 500 plus może być także odebrane, gdy jeden z rodziców lub prawnych opiekunów dziecka pobiera podobny rodzaj wsparcia poza granicami Polski. Taka sytuacja ma najczęściej miejsce, gdy jeden z rodziców na stałe zamieszkuje lub pracuje w innym kraju i uzyskał w tamtejszych organach formę wsparcia socjalnego.

Do innych przyczyn utraty omawianego świadczenia należy zaliczyć:

• ukończenie przez dziecko 18. roku życia;
• zawarcie przez dziecko związku małżeńskiego – polskie prawo pozwala w wyjątkowych sytuacjach, aby kobieta, która ukończyła 16. rok życia, zawarła ślub z mężczyzną;
• rozpoczęcie pobierania 500 plus przez dziecko na jego własne dziecko;
• rozpoczęcie kształcenia przez dziecko w szkole wojskowej lub innej placówce, która zapewnia jego nieodpłatne pełne utrzymanie.

Utrata 500 plus – podsumowanie

Utrata 500 plus może nastąpić z wielu różnych powodów, do najczęstszych zaliczymy podanie nieprawdziwych danych we wniosku o przyznanie takiej pomocy oraz osiągnięcie pełnoletniości przez dziecko. W przypadku nieprawidłowego wykorzystywania pieniędzy z tego programu świadczenie co prawda nie zostanie całkowicie zabrane, lecz będzie przekształcone w form

ę pomocy materialnej (jako zakup żywności lub opłacanie rachunków wnioskodawcy, który zajmuje się dzieckiem).