Świadczenia emerytalno-rentowe z mocą wsteczną - czy to możliwe?

Świadczenia emerytalno-rentowe przyznawane są na podstawie konkretnych przepisów Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Co do zasady emerytura lub renta przysługuje dopiero po spełnieniu wszystkich przesłanek wymaganych do jej przydzielenia. Czy można jednak wnioskować o świadczenia emerytalno-rentowe z mocą wsteczną? Wyjaśniamy a artykule!

Świadczenia emerytalno-rentowe w Polsce

Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w skład świadczeń oferowanych przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych wchodzą:

• emerytury,
• renty z tytułu niezdolności do pracy (w tym renty szkoleniowe),
• renty rodzinne,
• pielęgnacyjne,
• dodatki do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej,
• zasiłki pogrzebowe.

Każde z ww. świadczeń może być przydzielone, dopiero gdy wnioskodawca wykaże, że jest uprawniony do jego pobierania. Z reguły będzie to związane z koniecznością posiadania odpowiedniego wieku, dochodu oraz oznaczonych uprawnień.

Prawo do świadczeń określonych we wskazanej ustawie powstaje co do zasady z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia. Pamiętajmy jednak, że jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów Kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia.

Świadczenia emerytalno-rentowe z mocą wsteczną

Wysokość danego świadczenia socjalnego zależy w głównej mierze od treści wniosku składanego przez uprawnionego. Czasami takie pisma mogą nie zawierać wszystkich niezbędnych danych, skutkiem czego przyznana emerytura lub renta jest niższa, niż rzeczywiście mogłaby być. W tej sytuacji świadczeniobiorca ma możliwość wnioskowania o przeliczenie wypłacanej emerytury lub renty.

Zgodnie z treścią art. 108, 109, 113, 129 oraz 133 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ponowne ustalenie wysokości emerytury obliczonej według nowych zasad, w związku z podleganiem ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Ponowne ustalenie wysokości emerytury obliczonej według starych zasad lub renty z tytułu niezdolności do pracy poprzez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, jeżeli emeryt lub rencista pozostaje w ubezpieczeniu, chyba że w kwartale kalendarzowym ustało ubezpieczenie. W razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Wniosek o przeliczenie i przyznanie świadczenia emerytalno-rentowego z mocą wsteczną

Tak naprawdę wniosek o przeliczenie i przyznanie świadczenia emerytalno-rentowego z mocą wsteczną przysługuje każdemu, kto uzyskał już prawo do renty lub emerytury. Organ płatniczy nie dokonuje niestety przeliczeń z mocy samego prawa.

Pismo powinno zostać złożone na urzędowym formularzu ERPO, który jest dostępny zarówno na stronach internetowych ZUS, jak i w jego oddziałach w całej Polsce. Sam wniosek nie podlega żadnej opłacie skarbowej i można go złożyć w dowolnie wybranym momencie.

Jeśli ZUS uzna, że wypłacane świadczenie jest zaniżone, wyda decyzję administracyjną, na podstawie której zwiększy jego wysokość. Oczywiście samo złożenie wniosku o przeliczenie i przyznanie świadczenia emerytalno-rentowego nie gwarantuje, że organ przychyli się do jego treści w całości. ZUS może bowiem wydać decyzję odmowną zarówno co do części, jak i całości wniosku – w tej sytuacji wnioskodawca ma jednak możliwość złożenia odwołania w ciągu 14 dni od chwili odebrania decyzji odmownej.

Tak naprawdę wniosek o przyznanie świadczenia emerytalno-rentowego z mocą wsteczną nie musi zawsze wiązać się z żądaniem wypłaty wyższej emerytury lub renty, a jedynie ograniczać się do ustalenia faktu, że takie świadczenie powinno być wypłacone wcześniej, niż rzeczywiście to nastąpiło. Taka sytuacja może mieć miejsce np. wskutek odnalezienia dokumentacji świadczącej o wcześniejszym spełnianiu warunków do uzyskania emerytury lub renty.

Przykład 1.

Pan Adam nabył prawo do renty rodzinnej 20 maja 2018 roku. Okazało się jednak, że odnalazł w domu dokumentację, która stanowi podstawę do przyznania mu tego świadczenia z wcześniejszą datą, tj. od 20 lutego 2018 roku. Aby otrzymać rentę za ten wcześniejszy okres, pan Adam będzie musiał złożyć do ZUS wniosek o przyznanie renty rodzinnej od wcześniejszej daty, tj. od 20 lutego 2018 roku.

Kiedy nie można wnioskować o przyznanie i przeliczenie świadczenia emerytalno-rentowego z mocą wsteczną?

Zdecydowana większość rent i emerytur wypłacanych w Polsce może być ponownie przeliczana i przyznawana z mocą wsteczną. Ustawodawca wskazuje jednak na trzy ważne odstępstwa od tej zasady. Wnioskowanie o przyznanie świadczenia z mocą wsteczną nie jest bowiem możliwe względem:

• świadczeń przyznawanych na podstawie art. 16 ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego;
• rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego;
• emerytur i rent ubezpieczonych oraz pozostałych po nich członkach rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą – ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, a którzy otrzymali od Prezesa ZUS w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS (chodzi tutaj o emerytury i renty przyznawane w drodze wyjątku).

Podsumowanie

Przyznanie i przeliczenie świadczenia emerytalno-rentowego z mocą wsteczną dotyczy prawie każdego rodzaju świadczeń wypłacanych przez ZUS. Aby uzyskać wyższą rentę lub emeryturę, względnie otrzymać wyrównanie za wcześniejszy okres, niezbędne jest złożenie wniosku do ZUS na formularzu ERPO (jest on wolny od opłat skarbowych). Organ rozpatrzy wniosek w terminie 30 dni i jeśli uzna go za należycie uzasadniony, przyzna wnioskowane świadczenie w wyższej kwocie lub z datą wsteczną. Od odmownej decyzji organu przysługuje prawo wniesienia odwołania w terminie 14 dni od daty odebrania przedmiotowej decyzji.