800 plus - czy trzeba składać wniosek?

Świadczenie wychowawcze zwane potocznie „500 plus” jest przyznawane rodzicom lub opiekunom dzieci już od dłuższego czasu, trudno zatem się dziwić, że funkcjonuje w zbiorowej świadomości. Trudna sytuacja ekonomiczna wynikająca z silnej presji inflacyjnej wywołała dyskusję o potrzebie waloryzacji wspomnianego świadczenia. Wskutek tego podjęto decyzję o podwyższeniu świadczenia wychowawczego, w związku z czym od 2024 roku odpowiednią nazwą jest wyrażenie „800 plus”. Jakie są zasady obowiązujące w tym zakresie — wyjaśniamy w niniejszym artykule.

800 plus — podstawa prawna

Warunki nabywania prawa do świadczenia wychowawczego 800 plus oraz zasady przyznawania i wypłacania tego świadczenia zostały określone w przepisach Ustawy z dnia 11 lutego 2016 roku o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, zwanej dalej „ustawą”.

800 plus — charakter świadczenia oraz osoby uprawnione

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.

Świadczenie 800 plus przysługuje obywatelom polskim oraz cudzoziemcom spełniającym warunki określone w art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy. 

Świadczenie 800 plus przysługuje:

• matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, z tym że w przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia wychowawczego ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc świadczenia, albo
• opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu opiekuna faktycznego, albo
• opiekunowi prawnemu dziecka, albo
• dyrektorowi domu pomocy społecznej, albo
• rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego, o których mowa w Ustawie z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Ustawa przewiduje także okoliczności, których wystąpienie powoduje wyłączenie prawa do 800 plus. Jak więc wynika z art. 8 ust. 1 ustawy, świadczenie wychowawcze nie przysługuje, jeżeli:

1. dziecko pozostaje w związku małżeńskim;
2. dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
3. pełnoletnie dziecko ma ustalone prawo do świadczenia wychowawczego na własne dziecko;
4. członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wychowawczego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. 

800 plus — nowa wysokość świadczenia oraz zasady przyznawania

Od 1 stycznia 2024 roku weszły w życie zmiany do ustawy, które przewidywały w szczególności podwyższenie kwoty świadczenia wychowawczego. 

W razie urodzenia dziecka lub ukończenia przez dziecko 18. roku życia kwotę świadczenia wychowawczego przysługującą za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę tego świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które to świadczenie przysługuje. Kwotę świadczenia wychowawczego przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 gr w górę. 

Natomiast w przypadku gdy dziecko zgodnie z orzeczeniem sądu jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia wychowawczego ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc świadczenia wychowawczego.

Przykład 1.

Rodzice żyjący w rozłączeniu wychowują córkę. Zgodnie z orzeczeniem sądu opieka nad dzieckiem jest sprawowana w trybie naprzemiennym w porównywalnych i powtarzających się okresach. W takim przypadku świadczenie wychowawcze 800 plus należy ustalić w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc. Do końca 2023 roku będzie to zatem 250 zł dla rodzica, a począwszy od stycznia 2024 roku, kwota 800 plus wzrośnie do 400 zł na rodzica sprawującego opiekę naprzemienną nad dzieckiem. 

Jeżeli dziecko zostało umieszczone w domu pomocy społecznej, świadczenie wychowawcze przysługuje dyrektorowi domu pomocy społecznej, chyba że inne osoby uprawnione do 800 plus uczestniczą w opiece nad dzieckiem i spełniają warunki uprawniające do otrzymania tego świadczenia.

Na dziecko umieszczone w pieczy zastępczej 800 plus przysługuje wyłącznie odpowiednio rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.

Postępowanie w przypadku marnotrawienia 800 plus

Jeżeli osoba uprawniona do 800 plus marnotrawi wypłacane jej świadczenie wychowawcze lub wydatkuje je niezgodnie z celem, należne świadczenie wychowawcze w całości lub w części jest przekazywane jej odpowiednio przez kierownika ośrodka pomocy społecznej albo dyrektora centrum usług społecznych w formie rzeczowej lub w formie opłacania usług.

Informacja dotycząca składania wniosków o 800 plus od 1 stycznia 2024 roku

Zmiana wysokości świadczenia wychowawczego 800 plus jest istotną modyfikacją w zakresie wypłaty świadczeń. Zatem czy wprowadzono korekty w systemie składania wniosków?

W tej materii najlepiej zapoznać się z informacjami, które zostały przedstawione przez organ właściwy na mocy przepisów prawa do wypłat świadczenia wychowawczego, czyli przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Zgodnie ze stanowiskiem ZUS-u nie ma potrzeby składania dodatkowego wniosku dotyczącego 800 plus, ponieważ kwotę świadczenia zmieni automatycznie Zakład.

Po 1 stycznia 2024 roku wskazane osoby otrzymały wypłaty w nowej wysokości, o czym zostały powiadomione na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Informację w tym zakresie ZUS przekazuje ponadto na wskazany przez osobę uprawnioną we wniosku o 800 plus adres poczty elektronicznej lub numer telefonu, przy czym nieodebranie informacji nie będzie wstrzymywało wypłaty świadczenia wychowawczego.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że wnioski w sprawie przyznania 800 plus można składać tylko elektronicznie, przez:

• aplikację mobilną mZUS,
• PUE ZUS,
• portal Emp@tia,
• bankowość elektroniczną banków lub SKOK, które współpracują z ZUS-em.

800 plus od 2024 roku — podsumowanie

Dla wszystkich uprawnionych do świadczenia wychowawczego 2024 rok jest przełomowy, ponieważ wspomniane świadczenie zostało podwyższone o 300 zł. W świetle wzrostu cen oraz rosnącej inflacji jest to działanie niezbędne, aby zachować realny pomocowy cel tego świadczenia. Tak więc osławione 500 plus stało się – 1 stycznia 2024 roku – 800 plus. Oprócz zmiany wysokości świadczenia podstawowe zasady ubiegania się i korzystania z 800 plus nie uległy istotnym zmianom. Jeżeli chodzi o składanie wniosku w sprawie świadczenia w nowej wysokości, nie ma potrzeby składania dodatkowego wniosku. Zmiana w tym zakresie nastąpiła z urzędu i obejmuje wszystkich, którzy według stanu na 1 stycznia 2024 roku mają prawo do 800 plus.