Poradnik Pracownika
Header oprogramowania dla biur rachunkowych Header oprogramowania dla biur rachunkowych Header oprogramowania dla biur rachunkowych

Zasiłek opiekuńczy - kto może się o niego starać?

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje osobie, która nie może wykonywać pracy zarobkowej z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dziećmi lub chorymi członkami rodziny. Jednakże zasiłek opiekuńczy nie przysługuje każdej osobie z urzędu. Kto może ubiegać się o takie świadczenie i na jakich zasadach jest ono przyznawane? Odpowiedzi znajdziesz w artykule.

Kto może się starać o zasiłek opiekuńczy?

O zasiłek opiekuńczy mogą wnioskować osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym, czy to dobrowolnym, czy obowiązkowym. Prawo do zasiłku uzyskują pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Uprawnione do tego świadczenia będą również osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, np.:

  • przedsiębiorcy oraz osoby współpracujące przy prowadzeniu działalności,
  • zleceniobiorcy lub osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące,
  • wykonawcy pracy nakładczej,
  • osoby wykonujące pracę odpłatnie, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
  • duchowni

– przy założeniu, że dokonali oni zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

 Osoby, które dokonają zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, zyskują prawo do świadczeń z ZUS-u po przejściu przez 90-dniowy okres wyczekiwania.

Kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Okoliczności, w których można wnioskować o zasiłek opiekuńczy, zostały dokładnie opisane w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Ubezpieczony ma prawo złożyć wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem:

  • do 8 lat z powodu:

– nieprzewidzianego zamknięcia jednostki szkolnej (żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza);

– choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą;

– porodu lub choroby małżonka lub rodzica dziecka, który stale opiekuje się dzieckiem, gdy te okoliczności uniemożliwiają opiekę;

– pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym;

  • do 14 lat, gdy jest chore;

  • chorym, legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności do ukończenia przez nie 18 lat.

Za dziecko uważa się „dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie”.

Zasiłek opiekuńczy przysługiwać może również za czas sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. Przepisy dokładnie wskazują, kogo w tym przypadku można uznać za członka rodziny.

Art. 32 § 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

Za członków rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 3, uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Wymiar zwolnienia na sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny

Ubezpieczony może wnioskować o zasiłek opiekuńczy za sprawowanie osobistej opieki nad:

  • dzieckiem w wieku do lat 8 oraz nad dzieckiem chorym do lat 14 – w wymiarze maksymalnie 60 dni na rok kalendarzowy;
  • dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności – w wymiarze nieprzekraczającym 30 dni w ciągu roku;
  • chorym członkiem rodziny – w wymiarze do 14 dni na dany rok kalendarzowy.

Ubezpieczony może łącznie sprawować opiekę nad chorym członkiem rodziny oraz dzieckiem w wieku do lat 8 oraz nad dzieckiem chorym do lat 14 w wymiarze sumarycznym do 60 dni w roku.

Natomiast gdy opieka sprawowana była nad chorym członkiem rodziny lub dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności, wówczas łączny wymiar opieki nie może przekroczyć w sumie 30 dni.

 

W wyjątkowych sytuacjach ubezpieczonemu – ojcu dziecka – może przysługiwać dodatkowy okres zasiłkowy wynoszący 8 tygodni z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem, gdy matka dziecka przed upływem 8 tygodni po porodzie:

  • przebywa w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie opieki nad dzieckiem lub
  • legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub
  • porzuciła dziecko.

Wysokość zasiłku za okres opieki

Jak wskazuje zapis ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, w razie choroby i macierzyństwa miesięczny zasiłek opiekuńczy wypłacany jest w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Co natomiast wchodzi do podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego pracownika? Stanowi ją przeciętne miesięczne wynagrodzenie:

  • z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolności do pracy 

albo

  • za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy ubezpieczenia.

Zasiłek opiekuńczy przyznawany jest za okres osobistego sprawowania opieki nad dziećmi lub chorymi członkami rodziny, w którym ubezpieczony nie może wykonywać pracy zarobkowej. Należy pamiętać o fakcie, iż tylko osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym mają prawo to tego typu świadczenia.