Zasiłek opiekuńczy - kto może się o niego starać?

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje osobie, która nie może wykonywać pracy zarobkowej z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dziećmi lub chorymi członkami rodziny. Jednakże zasiłek opiekuńczy nie przysługuje każdej osobie z urzędu. Kto może ubiegać się o takie świadczenie i na jakich zasadach jest ono przyznawane? Odpowiedzi znajdziesz w artykule.

Kto może się starać o zasiłek opiekuńczy?

O zasiłek opiekuńczy mogą wnioskować osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym, czy to dobrowolnym, czy obowiązkowym. Prawo do zasiłku uzyskują pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Uprawnione do tego świadczenia będą również osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, np.:

• przedsiębiorcy oraz osoby współpracujące przy prowadzeniu działalności,

• zleceniobiorcy lub osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące,

• wykonawcy pracy nakładczej,

• osoby wykonujące pracę odpłatnie, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

• duchowni

– przy założeniu, że dokonali oni zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Okoliczności, w których można wnioskować o zasiłek opiekuńczy, zostały dokładnie opisane w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Ubezpieczony ma prawo złożyć wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem:

• do 8 lat z powodu:

– nieprzewidzianego zamknięcia jednostki szkolnej (żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza);

– choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą;

– porodu lub choroby małżonka lub rodzica dziecka, który stale opiekuje się dzieckiem, gdy te okoliczności uniemożliwiają opiekę;

– pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym;

• do 14 lat, gdy jest chore;

• chorym, legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności do ukończenia przez nie 18 lat.

Za dziecko uważa się „dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie”.

Zasiłek opiekuńczy przysługiwać może również za czas sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. Przepisy dokładnie wskazują, kogo w tym przypadku można uznać za członka rodziny.

Wymiar zwolnienia na sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny

Ubezpieczony może wnioskować o zasiłek opiekuńczy za sprawowanie osobistej opieki nad:

• dzieckiem w wieku do lat 8 oraz nad dzieckiem chorym do lat 14 – w wymiarze maksymalnie 60 dni na rok kalendarzowy;

• dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności – w wymiarze nieprzekraczającym 30 dni w ciągu roku;

• chorym członkiem rodziny – w wymiarze do 14 dni na dany rok kalendarzowy.

W wyjątkowych sytuacjach ubezpieczonemu – ojcu dziecka – może przysługiwać dodatkowy okres zasiłkowy wynoszący 8 tygodni z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem, gdy matka dziecka przed upływem 8 tygodni po porodzie:

• przebywa w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie opieki nad dzieckiem

lub

• legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji 

lub

• porzuciła dziecko.

Wysokość zasiłku za okres opieki

Jak wskazuje zapis ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, w razie choroby i macierzyństwa miesięczny zasiłek opiekuńczy wypłacany jest w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Co natomiast wchodzi do podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego pracownika? Stanowi ją przeciętne miesięczne wynagrodzenie:

• z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolności do pracy 

albo

• za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy ubezpieczenia.

Zasiłek opiekuńczy przyznawany jest za okres osobistego sprawowania opieki nad dziećmi lub chorymi członkami rodziny, w którym ubezpieczony nie może wykonywać pracy zarobkowej. Należy pamiętać o fakcie, iż tylko osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym mają prawo to tego typu świadczenia.