Dodatkowy urlop niepełnosprawnego 2024 - komu przysługuje?

Mam umiarkowany stopień niepełnosprawności i jestem zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Czy przysługuje mi z tego tytułu dodatkowy urlop?

Rafał, Boguszów

Pracownik posiadający umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Dzieje się tak pod warunkiem, że nie przysługuje mu urlop wypoczynkowy, którego wymiar przekracza 26 dni roboczych lub urlop dodatkowy na podstawie odrębnych przepisów. Co ważne, dodatkowy urlop wypoczynkowy udzielany jest na takich samych zasadach, jak zwykły. Zatem wymiar urlopu wypoczynkowego osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności wynosi:

•  30 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
•  36 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Dodatkowy urlop po przepracowaniu roku?

Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego pracownik niepełnosprawny ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu wydania orzeczenia o niepełnosprawności. Czyli istotny jest tu termin przyznania stopnia niepełnosprawności, za który należy uznać dzień posiedzenia zespołu orzekającego – datę wydania orzeczenia.

Przykład 1.

Pani Kamila zatrudniona jest od 1 marca 2002 roku. 15 lutego 2023 roku przedstawiła pracodawcy orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności – data wydania orzeczenia to 9 stycznia 2023 roku. W takiej sytuacji prawo do dodatkowego urlopu pani Kamila nabędzie dopiero 9 stycznia 2024 roku.

Przykład 2.

Pani Anna posiada znaczny stopień niepełnosprawności od 2010 roku. Do tej pory nie była zatrudniona na podstawie umowy o pracę, a jedynie prowadziła swoją działalność gospodarczą. 1 stycznia 2024 roku podjęła swoje pierwsze zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. W tej sytuacji do uzyskania prawa do urlopu dodatkowego konieczne jest przepracowanie pełnego roku. Czyli pani Anna uzyska prawo do urlopu dodatkowego w styczniu 2025 roku.

Jeżeli pracownik zmienia pracodawców, wówczas w celu ustalenia rocznego czasu zatrudnienia wszystkie okresy, w jakich były zawarte umowy o pracę, sumuje się (liczy się niepokrywające się ze sobą okresy zatrudnienia). Pierwszego urlopu dodatkowego udziela pracodawca, u którego osoba niepełnosprawna osiąga roczny staż pracy.

Przykład 3.

Pan Tadeusz otrzymał orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z datą wydania 15 lutego 2023 roku. W firmie A pracował na umowie o pracę od 1 lutego 2023 roku do 20 grudnia 2023 roku. W firmie B pracował od 1 grudnia 2023 roku do 31 grudnia 2023 roku. Od 1 lutego 2024 roku rozpoczął pracę w firmie C. Prawo do dodatkowego urlopu pan Tadeusz nabędzie w firmie C dopiero w marcu 2024 roku. Przerwa między zatrudnieniem w firmie C i B wynosiła 2 miesiące, dlatego uprawnienie do dodatkowego urlopu zostanie o ten okres przesunięte.

Pierwszy urlop dodatkowy nabywany jest w pełnym wymiarze niezależnie od tego, w jakim okresie uzyska się do niego prawo. Uprawnienia do kolejnych nabywa się już 1 stycznia (jeżeli pozostaje się w zatrudnieniu).

Przykład 4.

Orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności pana Zbigniewa zostało wydane 2 grudnia 2022 roku. Od 2020 roku pan Zbigniew pracuje nieprzerwanie w jednej firmie, dlatego prawo do 10 dni dodatkowego urlopu nabędzie 2 grudnia 2023 roku. Natomiast już 1 stycznia 2024 roku uzyska prawo do kolejnego urlopu dodatkowego.

Zmiana stopnia niepełnosprawności

Jeżeli pracownik utraci umiarkowany stopień niepełnosprawności lub też zostanie zaliczony do lekkiego stopnia niepełnosprawności, wówczas nie traci prawa do urlopów, do których nabył prawo przed utratą tego statusu lub zmianą.

Przykład 5.

Pan Roman od 10 lat posiadał orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, dlatego 1 stycznia 2024 roku nabył prawa do 10 dni urlopu dodatkowego. W lutym 2024 roku wydano decyzję o zmianie stopnia niepełnosprawności na lekki. W tej sytuacji pan Roman w dalszym ciągu jest uprawniony do 10 dni urlopu dodatkowego nabytych w 2024 roku. Natomiast w 2025 roku już ich nie otrzyma.

Jeżeli u pracownika następują zmiany stopnia niepełnosprawności, np. z umiarkowanego na lekki, a za jakiś czas z powrotem na umiarkowany, wówczas nie obowiązuje zasada, aby ponownie przepracować rok celem nabycia prawa do urlopu dodatkowego.

Przykład 6.

Pan Roman z przykładu 5. w lutym 2025 roku uzyskał ponownie umiarkowany stopień niepełnosprawności. Dlatego w miesiącu tym nabył prawo do 10 dni dodatkowego urlopu.

Niewykorzystany dodatkowy urlop

Niewykorzystany dodatkowy urlop z tytułu niepełnosprawności jest urlopem wypoczynkowym i rozlicza się go na tych samych zasadach, co zwykły urlop wypoczynkowy, który przysługuje na podstawie Kodeksu pracy. Wynika z tego, że dodatkowy urlop, który nie zostanie wykorzystany przez pracownika, przechodzi na kolejny rok i pracownik ma obowiązek zrealizować go do końca września kolejnego roku.

Dodatkowe „wolne” osoby niepełnosprawnej

Co ważne, osobę niepełnosprawną pracodawca ma obowiązek uprzywilejować dodatkowymi świadczeniami od dnia przedstawienia mu orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Osoba niepełnosprawna ma prawo do uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym w wymiarze do 21 dni roboczych (nie częściej niż raz w roku) oraz do czasu wolnego na okres wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Dodatkowy urlop na świadectwie pracy

W świadectwie pracy wykazuje się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, również wykorzystania dodatkowego urlopu. Dane w świadectwie pracy dotyczące urlopów odnoszą się tylko do bieżącego urlopu, do którego pracownik miał prawo w roku ustania zatrudnienia. W świadectwie pracy nie wykazuje się urlopu zaległego.

Osobom niepełnosprawnym przysługują nadprogramowe uprawnienia w pracy. Jednym z nich jest urlop dodatkowy. Jednak prawo do niego mają osoby posiadające umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności.