Urlop z powodu siły wyższej pracując u więcej niż jednego pracodawcy

Nowelizacja przepisów Kodeksu pracy z marca 2023 roku wprowadziła dla pracowników urlop z powodu siły wyższej. Wątpliwość może budzić korzystanie z niego w przypadku zatrudnienia u więcej niż jednego pracodawcy, co jest coraz częstszą praktyką. Czy i jak można korzystać urlopu z powodu siły wyższej, pracując u więcej niż jednego pracodawcy? Na to pytanie odpowiedź znajduje się w treści tej publikacji.

Wniosek o udzielenie urlopu z powodu działania siły wyższej

Urlop z powodu siły wyższej – kiedy się należy?

Urlop z powodu siły wyższej przysługuje pracownikowi w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. 

Siła wyższa definiowana jest jako zdarzenie o nadzwyczajnym charakterze, którego nie można było przewidzieć ani nie można było mu zapobiec, było to bowiem zdarzenie niezależne od woli człowieka. Siła wyższa często kojarzona jest jako zdarzenie związane z działaniem sił przyrody. Chodzi tu o sytuacje np. powodzi, huraganu, wichury czy wreszcie trzęsienia ziemi. 

Przykład 1. 

Czy urlop z powodu siły wyższej może zostać wykorzystany przez Panią Edytę 27 grudnia 2024 roku, kiedy to wraca ze świąt spędzonych u rodziny i chce złożyć wniosek o taki dzień wolny?

W przedstawionym przykładzie nie ma podstaw, aby doszło do uznania, że konieczna jest obecność pani Edyty uzasadniająca udzielenie jej wolnego dnia z powodu działania siły wyższej, nie wystąpiło bowiem zdarzenie będące wynikiem działania siły wyższej.

Urlop z powodu siły wyższej  i zachowanie prawa do wynagrodzenia w jego czasie

Wymiar urlopu z powodu siły wyższej wynosi w roku kalendarzowym:

• 2 dni albo 
• 16 godzin.

Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy mogą również korzystać ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej. W ich przypadku urlop ten udzielany jest w wymiarze godzinowym proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, przy czym niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej będzie odpowiednio stosowane w zakresie zwolnienia od pracy udzielanego w wymiarze godzinowym do pracownika, dla którego dobowa norma czasu pracy wynikająca z odrębnych przepisów jest niższa niż 8 godzin.

Wskazać należy, że w przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego urlop z powodu działania siły wyższej nie jest uzależniony od stażu pracy. Oznacza to, że przysługuje on już przy podjęciu pierwszej pracy w pełnym wymiarze.

Warto wiedzieć, że jeśli pracownik nie wykorzysta zwolnienia od pracy jakim jest urlop z powodu siły wyższej, to gdy kończy pracę u pracodawcy, nie ma prawa do ekwiwalentu, jak to ma miejsce w sytuacji niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego.

Przykład 2. 

Pani Tamara zatrudniona na pełny etat wykorzystała już 2 dni urlopu z powodu działania siły wyższej. Pierwszy raz, kiedy wypadek miała jej matka, a drugi raz, kiedy doszło do zalania jej mieszkania. 26 listopada 2024 roku dostała telefon z przedszkola, że doszło w nim do pożaru i trzeba odebrać jej dziecko. Pani Tamara chce uzyskać od pracodawcy urlop z powodu działania siły wyższej. Czy w jej sytuacji będzie to możliwe? 

W tym przypadku pracodawca ma podstawę, aby odmówić pani Tamarze udzielenia urlopu z powodu działania siły wyższej, ponieważ został wykorzystany i będzie ona musiała w tej sytuacji poradzić sobie inaczej. Jest to wyjątkowa sytuacja, więc może uda się znaleźć inne rozwiązanie. 

W czasie urlopu z powodu siły wyższej pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.

Urlop z powodu siły wyższej a sytuacje uzasadniające z jego skorzystania?

W przypadku ze zwolnienia od pracy jakim jest urlop z powodu siły wyższej nie ma ograniczenia do spraw dotyczących wyłącznie najbliższych członków rodziny. Zatem pracownik będzie mógł z niego skorzystać, gdy wystąpi choroba lub wypadek członka rodziny pracownika wymagający jego natychmiastowej obecności. W szczególności:

• małżonka,
• krewnego,
• powinowatego, 
• rodzica dziecka, 
• ojczyma, 
• macochy, 
• dzieci przysposobionych i przyjętych na wychowanie i utrzymanie.

Wskazuje się, że urlop z powodu działania siły wyższej może być wykorzystany, gdy wystąpi choroba lub wypadek partnera. Nie wymaga się prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego uprawnionego pracownika i członka rodziny, aby skorzystać z tego zwolnienia od pracy.

Urlop z powodu siły wyższej i jego udzielenie

O tym, w jaki sposób pracownik wykorzysta w danym roku kalendarzowym zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.

Możliwe są sytuacje, kiedy pracodawca podejrzewa, że pracownik chce skorzystać z urlopu z powodu działania siły wyższej w sposób niezgody z jego celem. Wówczas może w dniu złożenia wniosku o udzielenie tego urlopu dokonać weryfikacji, czy obecność pracownika jest niezbędna oraz czy zdarzenie jest związane z siłą wyższą. Pracodawca nie może żądać przedłożenia dodatkowych dokumentów przez pracownika w postaci czy to dokumentów, czy zaświadczeń.

Przykład 3. 

Czy pracodawca pana Mariana może odmówić mu udzielenie urlopu z powodu działania siły wyższej, jeśli obecność pana Mariana w domu wynika z faktu, że wskutek powodzi budynek został zalany?

W tym przypadku nie ma powodu, aby kwestionować wystąpienie siły wyższej, dlatego pracodawca nie ma podstaw, aby odmówić udzielenia panu Marianowi urlopu z powodu działania siły wyższej.

Wniosek o udzielenie urlopu z powodu działania siły wyższej może zostać zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Pracownik, który korzystał ze zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej, jest dopuszczony do pracy przez pracodawcę na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu.

Korzystanie ze zwolnienia od pracy jakim jest urlop z powodu siły wyższej u więcej niż jednego pracodawcy

W przypadku zatrudnienia u więcej niż jednego pracodawcy pracownik ma prawo korzystać z urlopu z powodu działania siły wyższej u każdego z nich.

Przykład 4. 

Pani Marianna pracuje na pełny etat w dwóch różnych firmach. Jak w jej przypadku będzie wyglądało skorzystanie z urlopu z powodu działania siły wyższej? 

Pani Marianna może niezależnie korzystać z tego urlopu u każdego z pracodawców.

Przykład 5. 

Czy pani Irena, która pracuje w dwóch różnych firmach, może 29 listopada 2024 roku skorzystać z urlopu z powodu siły wyższej tylko w jednej z nich?

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby jeśli nie ma innej potrzeby, skorzystała z urlopu z powodu działania siły wyższej tylko u jednego pracodawcy.

Przykład 6. 

Czy pan Maurycy, który pracuje w trzech różnych firmach w różnym wymiarze czasu pracy, może 2 grudnia 2024 roku skorzystać z urlopu z powodu siły wyższej w każdej z nich?

Nie ma przeciwwskazań, aby skorzystał z tego urlopu w każdej z firm.

Przykład 7. 

Pani Hanna pracuje na podstawie umowy zlecenie jako sprzątająca w firmie sprzątającej. 25 listopada 2024 roku musi zająć się swoją matką, która doznała poważnego wypadku. Czy może złożyć skutecznie wniosek o udzielenie urlopu z powodu siły wyższej? 

Pani Hanna nie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, dlatego nie będą do niej stosowane przepisy Kodeksu pracy dotyczące urlopu z powodu działania siły wyższej. Zatem nie będzie mogła skorzystać z tego rodzaju urlopu.

Czy zawsze urlop z powodu siły wyższej musi zostać wykorzystany przez pracownika?

Wspomnieć należy, że niektóre sytuacje pozwalają pracownikowi korzystać z więcej niż jednego rodzaju zwolnienia od pracy. Nie ma obowiązku zawsze korzystać z urlopu z powodu działania siły wyższej.

Przykład 8. 

Czy pan Roman ma obowiązek korzystać z urlopu z powodu działania siły wyższej, jeśli jego dziecko nagle zachorowało?

Pan Roman nie ma takiego obowiązku. W tej sytuacji może korzystać z urlopu na żądanie, dni wolnych na opiekę nad dzieckiem, zwolnienia lekarskiego na opiekę nad chorym dzieckiem. Pracownik ma swobodę, które zwolnienie od pracy wykorzysta.

Urlop z powodu siły wyższej pracując u więcej niż jednego pracodawcy - podsumowanie

Podsumowując, korzystanie ze zwolnienia od pracy jakim jest urlop z powodu siły wyższej w przypadku pracy u więcej niż jednego pracodawcy odbywa się niezależnie od siebie. Nie wpływa też to na wymiar tego zwolnienia. Ważne, aby rzeczywiście było ono wykorzystywane w wyjątkowych sytuacjach wywołanych siłą wyższą.