Opieka nad chorym dzieckiem - jakie uprawnienia przysługują rodzicom?
Nie zawsze możliwe jest wynajęcie opiekunki lub powierzenie malucha dziadkom. W takich przypadkach konieczna jest rodzicielska opieka nad chorym dzieckiem. W tym artykule wskażemy, z jakich uprawnień pracowniczych można korzystać, aby sprawować opiekę nad dzieckiem, gdy jest ono chore.
Rozwiązania w przypadku choroby dziecka
Pracownik może wybrać następujące rozwiązania w celu opieki nad chorym dzieckiem:
- opieka nad chorym dzieckiem,
- urlop z powodu działania siły wyższej,
- urlop opiekuńczy,
- opieka nad dzieckiem do 14. roku życia.
Opieka nad chorym dzieckiem
W pierwszej kolejności w przypadku choroby dziecka warto rozważyć wzięcie opieki nad chorym dzieckiem i otrzymanie za ten czas zasiłku opiekuńczego. Zasiłek ten przyznawany jest z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny.
Zasiłek opiekuńczy w każdym roku nie przysługuje przez dłużej niż 60 dni. Na jego długość nie wpływa liczba osób uprawnionych do zasiłku, tj. dzieci lub członków rodziny, którzy wymagają opieki.
Zasiłek przysługuje w maksymalnym wymiarze 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli uprawniony opiekuje się zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14, w tym także dzieckiem z niepełnosprawnością w tym wieku.
Zasiłek w wymiarze 14 dni w roku kalendarzowym będzie przysługiwał uprawnionym w przypadku opieki nad dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny.
Wymiar zasiłku wynosi 30 dni, jeśli opieka dotyczy chorego dziecka z niepełnosprawnością, które ukończyło 14 lat, ale nie ukończyło 18 lat, albo dziecka z niepełnosprawnością, które ukończyło 8 lat, ale nie ukończyło 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby albo pobytu w szpitalu jego rodzica, nie może on opiekować się tym dzieckiem.
- konieczności opieki nad dzieckiem, które nie ukończyło 8 lat, i zaszła jedna z następujących sytuacji: nieprzewidziane zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, lub konieczność izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej, lub choroba niani zatrudnionej na umowie uaktywniającej lub dziennego opiekuna, którzy opiekują się dzieckiem, lub porodu albo choroby małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, a poród lub choroba uniemożliwia tę opiekę, pobytu w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem;
- konieczności opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością, tj. dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, które nie ukończyło 18 lat, jeśli wystąpiła jedna z następujących sytuacji: poród lub choroba małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, jeśli poród lub choroba uniemożliwia im opiekę lub pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem;
- konieczności opieki nad chorym dzieckiem z niepełnosprawnością, które nie ukończyło 18 lat;
- konieczności opieki nad chorym dzieckiem;
- konieczności opieki nad innym niż dziecko chorym członkiem rodziny.
Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Wypłaca się go za każdy dzień, w którym sprawowana jest opieka, także za dni ustawowo wolne od pracy.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje w przypadku opieki nad chorym dzieckiem następującym podmiotom:
- rodzicom,
- rodzicom adopcyjnym,
- rodzicom zastępczym,
- opiekunom prawnym,
- osobie wychowującej i utrzymującej dziecko.
Urlop z powodu działania siły wyższej
Drugim z rozwiązań w nagłych sytuacjach może być wprowadzony niedawno do przepisów prawa pracy urlop z powodu działania siły wyższej. Urlop ten przysługuje pracownikowi w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika.
Wymiar urlopu z powodu siły wyższej wynosi w roku kalendarzowym:
- 2 dni, albo
- 16 godzin.
Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy mogą również korzystać ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej. W ich przypadku urlop ten udzielany jest w wymiarze godzinowym proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, przy czym niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. Należy wskazać, że w przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego urlop z powodu działania siły wyższej nie jest uzależniony od stażu pracy. Oznacza to, że przysługuje on już przy podjęciu pierwszej pracy w pełnym wymiarze.
- małżonka,
- krewnego,
- powinowatego,
- rodzica dziecka,
- ojczyma,
- macochy,
- dzieci przysposobionych i przyjętych na wychowanie i utrzymanie,
- partnera.
O tym, w jaki sposób pracownik wykorzysta w danym roku kalendarzowym zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.
W sytuacji zgłoszenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu z powodu działania siły wyższej pracodawca jest obowiązany udzielić tego zwolnienia od pracy. W przypadku ubiegania się o udzielenie zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej pracodawca może żądać od pracownika podania przyczyny mającej uzasadniać konieczność jego zwolnienia od pracy.
Urlop opiekuńczy
Trzecie rozwiązanie w przypadku choroby dziecka to korzystanie z urlopu opiekuńczego. Pracownik może skorzystać z urlopu opiekuńczego w ciągu roku kalendarzowego w wymiarze 5 dni, w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.
Członkiem rodziny, na którego przysługuje urlop opiekuńczy, jest:
- syn,
- córka,
- matka,
- ojciec,
- małżonek.
Urlop opiekuńczy przysługuje pracownikowi w dni, które są dla niego dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, a udzielany jest na jego wniosek złożony w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.
- imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych;
- przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika;
- w przypadku członka rodziny – stopień pokrewieństwa z pracownikiem;
- w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny – adres zamieszkania tej osoby.
Na ten moment z uwagi na krótki okres obowiązywania regulacji dotyczącej urlopu opiekuńczego i brak orzecznictwa w tym zakresie należy uznać, że zgoda na urlop opiekuńczy musi być udzielona. Odmowa uwzględnienia wniosku o urlop opiekuńczy przez pracodawcę może nastąpić wyłącznie na podstawie niespełnienia wymogów formalnych.
Opieka nad dzieckiem do lat 14
W awaryjnych sytuacjach można też rozważyć opiekę nad dzieckiem w wieku do 14 lat.
O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym powyższego zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku składanym w postaci papierowej lub elektronicznej o udzielenie takiego zwolnienia w danym roku kalendarzowym.
Urlop na żądanie
W ostateczności, kiedy pracownik wykorzystał już limit wskazanych wcześniej urlopów, aby sprawować opiekę nad chorym dzieckiem, może rozważyć skorzystanie z urlopu na żądanie. Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia.
Podsumowanie
Podsumowując, przepisy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych przewidują kilka sytuacji umożliwiających sprawowanie opieki nad chorym dzieckiem. To rodzic ostatecznie decyduje, który z nich ostatecznie wybierze.
