Chronotyp - czym jest i jak wpływa na pracę?
Często słyszymy, że ktoś jest sową czy skowronkiem i przez to w pewnych porach dnia zupełnie nie potrafi normalnie funkcjonować. Czy rzeczywiście chronotyp pełni tak ważną funkcję w naszym życiu? Jak wpływa na jakość naszej pracy? Przede wszystkim, czy możemy zmienić swoją naturę i dopasować się do innej? Przeczytaj niniejszy artykuł, gdzie postaramy się wyjaśnić te kwestie.
Czym jest chronotyp?
Chronotyp to cykl naszego życia, zegar, który wskazuje, kiedy czujemy się najlepiej, jesteśmy najbardziej aktywni, a kiedy powinniśmy odpocząć, zregenerować się. To dlatego niektórzy z nas lubią wylegiwać się do południa, a inni wstają wypoczęci o 5 rano.
Wyróżnia się trzy podstawowe chronotypy:
- typ poranny,
- typ pośredni,
- typ wieczorny/nocny.
Typ poranny
Typ poranny to powszechnie zwane skowronki. Takie osoby wstają zazwyczaj dużo wcześniej niż inni ludzie, są wtedy wypoczęci, rześcy i mają więcej energii. Nie potrzebują hektolitrów kawy w pierwszych godzinach pracy i potrafią się lepiej zorganizować rano. Zazwyczaj już ok. 22.00 takie osoby są senne, marzą o tym żeby się położyć i nocne życie nie jest dla nich. Ranne ptaszki postrzegane są przez społeczeństwo jako najbardziej produktywne, efektywne i nastawione na sukces.
Typ pośredni
Jest to najczęściej występujący chronotyp. Takie osoby zazwyczaj nie mają dużego problemu z porannym wstawaniem, choć w wolny dzień chętnie długo zostają w łóżku. Wieczorami, mimo godziny pobudki, są zazwyczaj zmęczeni, mogą zarwać noc, jednak nie lubią tego stanu, wolą się wyspać.
Typ wieczorny/nocny
Ten chronotyp zwany jest sową. Osoby takie najlepiej czują się wieczorem, uwielbiają siedzieć do późna, nie mają problemu z całonocnymi wyjściami, wieczorem ożywają, stają się bardziej energiczni, najlepiej podejmuje im się wówczas wszystkie aktywności. Sowy śpią do późna i do późna są aktywne.
Czy możemy zmienić swój chronotyp?
Nie da się ukryć, że większość firm zaczyna pracę od wczesnych godzin porannych. Nierzadko, bez względu na nasz chronotyp, musimy stawić się o godzinie 8.00 w biurze i nie mamy na to większego wpływu. Co wtedy? Czy praca wczesnym rankiem jest dla sów możliwa? Co mają zrobić skowronki, które muszą zostać w pracy na nocną zmianę? Czy można się w jakiś sposób przestawić na inny tryb?
Niestety, chronotyp jest taką cechą, której nie da się zmienić siłą woli - albo jesteśmy skowronkiem, albo nie, nie staniemy się nim tylko dlatego, że ktoś tego od nas wymaga. Jeżeli więc godziny pracy zupełnie nie pasują do typu jaki reprezentujemy, musimy się po prostu do tego przyzwyczaić. Może być to męczące, jednak jest możliwe. Nie zmieni to jednak faktu, że nadal nasz chronotyp pozostanie ten sam. Warto wspomnieć, że może się on zmieniać z wiekiem, zauważa się bowiem tendencję ludzi starszych do bycia typem porannym.
Można w tym momencie poradzić zmianę pracy, jeśli jej godziny są dla nas zupełnie nieodpowiednie, jednak jak dobrze wiemy, w wielu przypadkach nie jest to możliwe. Pamiętajmy, że po pewnym czasie na pewno uda nam się przyzwyczaić do nowego, nieodpowiedniego rytmu, choć najpewniej sowy będą w pierwszych godzinach pracy nieco wolniejsze, a skowronki będą bardzo zmęczone zmianami nocnymi.
Czy skowronki to najlepszy chronotyp?
Nie da się ukryć, że skowronki uznawane są za osoby, którym pisany jest sukces. Istnieje przekonanie, że człowiek jest najbardziej efektywny wcześnie rano, w związku z tym osoby, które wstają wówczas samoistnie, mają energię i czują się świetnie, będą lepiej pracować. Nie jest to jednak do końca prawda.
Z niemal każdej strony spotykamy się ze stwierdzeniami, że ludzie sukcesu zaczynają wcześnie dzień. Jak więc sowa może przechodzić przez kolejne stopnie kariery, kiedy o tej porze jeszcze śpi? Otóż udowodniono, że choć skowronki są rzeczywiście bardziej zorganizowane o poranku, nie jest to jednoznaczne z tym, że są bardziej produktywne i efektywne. Po prostu nie zaczynają dnia od dostarczania sobie kofeiny w ogromnych ilościach, czują się dobrze, więc nie działają chaotycznie, jednak nieprawdą jest, że pracują lepiej niż sowy.
Typ wieczorny dostaje motywację do działania wieczorem. Wtedy najłatwiej mu się pracuje. Nie jest to praca mniej efektywna. Tutaj wiele zależy od człowieka. Jeśli komuś najzwyczajniej nie chce się pracować, o żadnej porze, może zwalić wszystko na niedopasowaną do chronotypu pracę. Jednak stwierdzenie, że to skowronki są ludźmi sukcesu, jest nieco krzywdzące.
Życie a chronotyp
Jeśli staramy się zmusić do zmiany trybu życia, takiej, która zupełnie nie będzie pasowała do naszego chronotypu, możemy być narażeni na stres, zmęczenie, permanentną senność, a nawet… otyłość. Przyjmuje się, że sowy, które wstają skoro świt, mają tendencję do spożywania zbyt wielu posiłków, odczuwania silniejszego głodu i pochłaniania większych ilości jedzenia.
Warto więc wsłuchać się w swój organizm i sprawdzić, jaki chronotyp tak naprawdę reprezentujemy. Kiedy pracuje się nam najlepiej i jakie pory są dla nas najaktywniejsze? Czasami możemy przez wiele lat pracować w trybie, który kompletnie nam nie odpowiada, co może zmniejszać nasze zaangażowanie. Po latach może się okazać, że kiedy biuro opustoszeje, a za oknem robi się ciemno, wpadamy na najlepsze pomysły lub najszybciej wykonujemy zadania o 5 rano. Warto próbować i sprawdzać, co jest naszą naturą. To ułatwi nam drogę do sukcesu i ścieżkę naszej kariery zawodowej.
