Stażysta z urzędu pracy - jakie ma prawa?

Staż służy nabywaniu umiejętności praktycznych potrzebnych do wykonywania pracy. Charakteryzuje się tym, że umowa zawierana jest między stażystą a urzędem pracy. Mimo niepodpisania bezpośredniej umowy z pracodawcą, u którego wykonywana jest praca, stażysta z urzędu pracy posiada niektóre uprawnienia pracownicze.

Stażysta z urzędu pracy - kto może odbyć taki staż?

Do odbycia stażu kierowane są osoby zarejestrowane w urzędzie pracy jako bezrobotne.

Stażyści muszą zmieścić się w przedziale wiekowym:

• do 30. roku życia;
• powyżej 50 roku życia.

Na staż mogą również otrzymać skierowanie:

• kobiety wracające po urodzeniu dziecka,
• osoby długotrwale bezrobotne,
• osoby, którym kończy się kontrakt socjalny,
• osoby samotnie wychowujące dziecko,
• niepełnosprawni,
• byli więźniowie, którzy nie rozpoczęli pracy po odbyciu kary.

Innym kryteriami uprawniającymi do odbycia stażu jest brak kwalifikacji zawodowych, doświadczenia zawodowego czy wykształcenia średniego.

Czas trwania stażu zależy od kategorii bezrobotnych stażystów:

• stażysta z urzędu pracy, który nie ukończył 30 r.ż., może odbywać staż do 12 miesięcy;
• pozostali mogą odbywać staż od 3 do 6 miesięcy.

Co ważne, stażysta nie może dorabiać. W przypadku otrzymania jakiegokolwiek wynagrodzenia stażysta traci status osoby bezrobotnej i w związku z tym prawo do odbywania stażu.

Umowa stażowa dla stażysty z urzędu

Warunkiem odbycia stażu jest podpisanie umowy pomiędzy starostą a pracodawcą. W umowie powinno zostać podane miejsce odbywania stażu. Należy również przedstawić jego program, który powinien uwzględniać:

• predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne stażysty,
• poziom wykształcenia stażysty,
• dotychczasowe kwalifikacje zawodowe stażysty.

Program powinien również określać:

• nazwę specjalności lub zawodu, którego dotyczy program stażu;
• zakres wykonywanych zadań w ramach stażu;
• rodzaj uzyskanych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych;
• sposób potwierdzenia zdobytych kwalifikacji lub umiejętności;
• opiekuna stażysty.

Przez cały okres stażu, nadzór nad nim sprawuje starosta. Po zakończeniu stażu bezrobotny powinien otrzymać od starosty zaświadczenie o odbytym stażu w terminie nie późniejszym niż 7 dni od zakończenia stażu (art. 53 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

Stażysta z urzędu - jakie ma uprawnienia?

Prawo do uzyskania informacji

Stażysta z urzędu pracy ma prawo uzyskać od pracodawcy pewne informacje, m.in. powinien mieć wgląd do programu stażu. Powinien również otrzymać informacje na temat przysługujących mu uprawnień w związku z zakładowym regulaminem pracy.

BHP, badania lekarskie i równe traktowanie

Pracodawca przyjmujący na staż ma obowiązek zapewnić stażyście odpowiednie warunki BHP. Obowiązkami pracodawcy są m.in.:

• zapewnienie profilaktycznej ochrony zdrowia - na badania może skierować również starosta (wówczas koszt badań ponosi Fundusz Pracy);
• szkolenie z zakresu BHP (instruktaż ogólny i stanowiskowy);
• zapewnienie środków ochrony indywidualnej, odzieży, obuwia roboczego oraz należnych posiłków i napoi.

Pracodawca zobowiązany jest do równego traktowania w zatrudnieniu stażystów. Wszelkie naruszenia tej zasady uprawniają stażystę do ubiegania się o odszkodowanie, które wypłacane jest w kwocie nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Prawo do wynagrodzenia

Stażysta z urzędu pracy ma prawo do wynagrodzenia, czyli tzw. stypendium, które wypłacane jest przez urząd pracy. Wysokość stypendium to 120% kwoty zasiłku dla bezrobotnych (art. 53 ust. 6 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Stypendium przysługuje również za czas udokumentowanej niezdolności do pracy, jeśli przypada w czasie odbywania stażu.

Składki ZUS stażysty

Bezrobotny w trakcie stażu podlega ubezpieczeniu:

• emerytalnemu,
• rentowemu,
• wypadkowemu.

Stażysta z urzędu pracy nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu, w związku z czym nie ma prawa do zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego.

Czas pracy

Czas pracy stażysty z urzędu pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu. Zakazane jest zatrudnianie stażysty w godzinach nadliczbowych. Dodatkowo stażysta ma prawo do odpoczynku dobowego i tygodniowego na tych samych zasadach co pracownik.

Niepełnosprawny stażysta posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie może przekraczać normy dobowej wynoszącej 7 godzin i tygodniowej wynoszącej 35 godzin (§ 7 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych).

Poza tym stażysta ma zakaz odbywania stażu w:

• niedziele i święta,
• porze nocnej,
• systemie pracy zmianowej.

Jeśli z kolei charakter pracy tego wymaga, starosta może wyrazić zgodę na odbywanie stażu na powyższych warunkach.

Stażysta z urzędu pracy - urlop

Stażysta z urzędu pracy nie ma prawa do urlopu wypoczynkowego. Natomiast za każde 30 dni odbywania stażu przysługują mu 2 dni wolnego, za które przysługuje stypendium (art. 53 ust. 7a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

Wszystkich przysługujących stażyście dni wolnych należy udzielić mu przed zakończeniem odbywania stażu. Dni wolne udzielane są na wniosek bezrobotnego. Jeśli z jakiegoś powodu nie uda się ich wykorzystać do ukończenia stażu, nie przysługuje za nie ekwiwalent pieniężny.

Dni wolne od pracy

Pracodawca może zwolnić stażystę ze świadczenia pracy w przypadku wezwania np. do sądu czy prokuratury. Natomiast w przypadku zdarzeń prywatnych, jak np. ślub, pracodawca nie ma obowiązku udzielić stażyście dnia wolnego. W takich sytuacjach może on wykorzystać przysługujące mu dni wolne, jeśli ma do nich prawo.

Ciąża stażystki

Pracodawca przyjmujący osobę bezrobotną na staż nie ma obowiązku przedłużenia stażu w przypadku zajścia w ciążę. Przedłużenie stażu zależy od dobrej woli pracodawcy i starosty.

Jeśli wykonywana przez stażystkę praca zaliczona jest do prac zabronionych kobietom w ciąży, stażystkę należy skierować do innej pracy objętej programem stażu lub, jeśli takiej nie ma, wnioskować u starosty o wcześniejsze zakończenie stażu.

Ze względu na brak ubezpieczenia chorobowego osób odbywających staż, stażystka w przypadku porodu w trakcie stażu nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego.

Jednakże w tej sytuacji może starać się o świadczenie rodzicielskie z ośrodka pomocy społecznej.

Przerwanie stażu

Staż może zostać rozwiązany na wniosek stażysty, organizatora stażu lub z urzędu. Przykłady powodów do przerwania stażu:

• niezrealizowanie umowy stażowej przez organizatora stażu,
• niedotrzymanie warunków odbywania stażu,
• nakłonienie stażysty do wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych,
• nieusprawiedliwiona nieobecność trwająca dłużej niż 2 dni,
• naruszenie przez stażystę podstawowych obowiązków wynikających z regulaminu pracy,
• usprawiedliwiona nieobecność uniemożliwiająca realizację stażu.

Osoby, które mają problem ze znalezieniem pracy i spełniają określone kryteria, mogą ubiegać się o staż, który pozwoli im zdobyć odpowiednie umiejętności. Staż może trwać od 3 do 12 miesięcy u danego pracodawcy, a po jego zakończeniu stażysta otrzymuje zaświadczenie o jego stażu. Warto przemyśleć takie rozwiązanie, tym bardziej że stażyści posiadają wiele uprawnień.