Czy bezrobotny stażysta otrzyma urlop?

Pracodawcy mogą skorzystać z możliwości przyjęcia na staż osób bezrobotnych skierowanych przez powiatowy urząd pracy (pup). Staż odbywa się na podstawie umowy zawartej przez starostę z pracodawcą według programu określonego w umowie. Przy jego ustalaniu powinny być uwzględnione predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne, poziom wykształcenia oraz dotychczasowe kwalifikacje zawodowe bezrobotnego. W praktyce dotyczącej organizowania stażu pojawiają się określone pytania, np. czy bezrobotny stażysta otrzyma urlop w czasie odbywania stażu, mimo że nie jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy (kp)? Informacje na ten temat przedstawiono w poniższym artykule.

Czy bezrobotny stażysta otrzyma urlop?

Stażysta skierowany przez pup do odbywania stażu u pracodawcy zwrócił się z następującymi pytaniami: „Czy w okresie obowiązywania stażu pracodawca jest obowiązany udzielić mi urlopu wypoczynkowego lub urlopu stażowego? Czy mogę wnioskować o przyznanie mi wolnego? Jeśli tak, to w jakich okresach i w jakim wymiarze? Czy w sytuacji niewykorzystania urlopu (w całości lub części) można domagać się wypłaty ekwiwalentu urlopowego?”

W związku z tym na początek kilka wyjaśnień natury ogólnej, które pozwolą wytłumaczyć sytuację prawną stażysty.

Organizowanie stażu dla bezrobotnego – informacje ogólne

W art. 53 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zwanej dalej „ustawą o promocji zatrudnienia”, uregulowano ogólne zasady odbywania stażu w miejscu pracy przez skierowanych bezrobotnych.

Na szczeblu aktów wykonawczych odpowiednim zbiorem unormowań jest Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 20 sierpnia 2009 roku w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych, zwane dalej „rozp. stażowym”.

Zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia starosta może skierować do odbycia stażu – przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy – osobę bezrobotną spełniającą warunki ustawowe określone w definicji pojęcia „bezrobotny”.

Podstawowym okresem odbywania stażu jest okres sześciomiesięczny, przy czym w odniesieniu do bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia, staż może trwać do 12 miesięcy.

Podmiotami uprawnionymi do organizowania stażu są:

• pracodawcy;
• rolnicze spółdzielnie produkcyjne lub pełnoletnie osoby fizyczne, zamieszkujące i prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe albo prowadzące dział specjalny produkcji rolnej, o którym mowa w Ustawie z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników;
• organizacje pozarządowe.

Obowiązki informacyjne organizatora stażu wobec bezrobotnego

Zakres obowiązków organizatora stażu w stosunku do skierowanego bezrobotnego jest szeroki i został określony w § 6 ust. 1 rozp. stażowego. W punkcie 2. tego przepisu jest mowa o tym, że organizator stażu jest zobligowany zapoznać bezrobotnego z jego obowiązkami oraz uprawnieniami. Właśnie w ramach realizacji tego zobowiązania pracodawca powinien przekazać stażyście informacje o ewentualnych uprawnieniach dotyczących czasu wolnego przysługującego osobie odbywającej staż.

Czas pracy stażysty oraz okresy odpoczynku

Czas pracy bezrobotnego odbywającego staż nie może przekroczyć 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a bezrobotnego będącego osobą niepełnosprawną zaliczoną do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności – 7 godzin na dobę oraz 35 godzin w tygodniu.

Wyjątkowo starosta może wyrazić zgodę na realizację stażu w okolicznościach przewidzianych w § 7 ust. 2 rozp. stażowego, o ile charakter pracy w danym zawodzie wymaga takiego rozkładu czasu pracy.

Bezrobotnemu stażyście przysługuje prawo do okresów odpoczynku na zasadach przewidzianych dla pracowników (szczegółowo kwestie minimalnych okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego regulują przepisy art. 132–134 kp).

Udzielanie dni wolnych bezrobotnemu odbywającemu staż

W tym miejscu dochodzimy do odpowiedzi na pytanie: „Czy bezrobotnemu odbywającemu staż u pracodawcy przysługuje urlop?” Odpowiedź wynika pośrednio z samej ustawowej definicji stażu, przytoczonej na początku, określającej staż jako wykonywanie zadań u pracodawcy bez nawiązywania stosunku pracy. Przepisy kp wskazujące uprawnienia urlopowe dotyczą pracowników, czyli osoby pozostającej w stosunku pracy. Do tej grupy osób z pewnością nie zalicza się bezrobotnych stażystów.

Czy oznacza to, że bezrobotny stażysta nie ma możliwości skorzystać z czasu wolnego, poza dniami ustawowo wolnymi od pracy, w formie innej niż urlop wypoczynkowy? Oczywiście istnieje taka możliwość – została ona przewidziana w treści art. 53 ust. 7a ustawy o promocji zatrudnienia.

Oznacza to zatem, że odbycie stażu w wymiarze 30 dni kalendarzowych uprawnia bezrobotnego do 2 dni wolnych, za które stażysta zachowuje prawo do stypendium. W ostatnim miesiącu dni te powinny zostać udzielone przed końcem stażu.

Wymaga podkreślenia, że omawiane przepisy stosuje się odpowiednio do organizacji pozarządowych.

Odpowiadając zatem na pytania bezrobotnego stażysty, należy przekazać następujące wyjaśnienia:

• stażyście nie przysługuje w trakcie trwania stażu urlop wypoczynkowy ani urlop stażowy;
• stażysta może wnioskować o udzielenie mu dni wolnych (płatnych) w wymiarze 2 dni za każde 30 dni kalendarzowych odbywania stażu;
• za ostatni miesiąc odbywania stażu pracodawca jest obowiązany udzielić dni wolnych przed upływem terminu zakończenia stażu;
• dni wolnych pracodawca udziela na wniosek bezrobotnego stażysty. Może się zdarzyć, że stażysta nie wykorzysta dni wolnych w części, a nawet w całym należnym wymiarze. Czy w takiej sytuacji przysługuje mu jakiś ekwiwalent? Jak już wspomniano, dni wolne nie są urlopem wypoczynkowym, wobec czego nie stosuje się do nich przepisów kp. W związku z tym za niewykorzystane dni wolne stażysta nie może żądać ekwiwalentu pieniężnego.

Czy bezrobotnemu stażyście przysługuje urlop? Podsumowanie

Bezrobotny skierowany przez pup na staż u pracodawcy wykonuje określone zadania bez nawiązania stosunku pracy. Przepisy przewidują zastosowanie wobec stażysty wybranych przepisów kp w zakresie czasu pracy, okresów odpoczynku czy równego traktowania. Bezrobotny stażysta nie ma jednak prawa do urlopu wypoczynkowego w okresie odbywania stażu. W zamian za to ustawa o promocji zatrudnienia przewiduje możliwość udzielenia – na wniosek stażysty – dni wolnych od zajęć. Należy jednakże podkreślić, iż niewykorzystanie dni wolnych przez bezrobotnego nie niesie za sobą takich samych skutków prawnych, z jakimi mamy do czynienia w przypadku braku wykorzystania przez pracownika urlopu wypoczynkowego.