Czym charakteryzuje się kontrakt menedżerski?
Zatrudnienie w ramach kontraktu znacznie różni się od współpracy w ramach umowy o pracę. Wiele osób myli jednak te dwa pojęcia. Czym charakteryzuje się kontrakt menedżerski i o czym trzeba wiedzieć, kiedy dostaniemy ofertę zawarcia takiej umowy?
Kontrakt menedżerski
Kontrakt menedżerski, jak sama nazwa wskazuje, jest formą współpracy skierowaną do osób wysoko wykwalifikowanych, pełniących funkcje na szczeblach kierowniczych. Pojęcie „kontraktu” nie jest jednak uregulowane w przepisach. Umowa kontraktowa należy do umów nienazwanych. Można zawrzeć ją w ramach swobody zawierania umów, o której mowa w art. 353 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Treść kontraktu menedżerskiego może być kształtowana dowolnie. Należy jednak pamiętać, że jest to umowa zaliczana do umów cywilnoprawnych i stosować dla niej należy przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zleceń oraz ogólnych regulacji o zobowiązaniach. Umowa ta powinna określać strony, gdzie jedną z nich jest powierzający kierowanie przedsiębiorstwem za określonym wynagrodzeniem, a drugą będzie przyjmujący takie zlecenie. Umowa o zarządzanie może być zawarta z osobą fizyczną, ale także przedsiębiorcą prowadzącym działalność.
Prawa osoby zatrudnionej w ramach kontraktu
Zawierając kontrakt menedżerski, należy pamiętać, że jest to umowa charakteryzująca się dużą elastycznością. Menedżer nie wykonuje poleceń służbowych. Ma więc pełną swobodę przy podejmowaniu decyzji zarządczych, które dotyczą przedsiębiorstwa. Zważając jednak na rolę, jaką pełni, ma swój „zakres obowiązków” uregulowany w umowie. W związku z tym, że nie znajdują tu zastosowania przepisy odnoszące się do Kodeksu pracy, osoba kierująca zakładem pracy musi mieć na uwadze, że ze względu na swoją funkcję będzie ją obejmował nienormowany czas pracy. Nie będą jej dotyczyły stałe godziny czy miejsce wykonywania pracy – w tym aspekcie ma pełną dowolność. Praca menedżera jest typowo zadaniowa, a on sam jest rozliczany z jej efektów – jego praca poddawana jest kontroli i ocenie. Zwykle od wyników zależy bowiem wysokość jego wynagrodzenia.
Ważne jest również kilka innych aspektów, które nie wynikają bezpośrednio z podpisania kontraktu. Menedżerowi nie będą przysługiwały inne prawa wynikające ze stosunku pracy, jak na przykład:
- urlop wypoczynkowy czy inne płatne zwolnienia od pracy;
- okres wypowiedzenia umowy zależny od czasu zatrudnienia;
- gwarancja minimalnego wynagrodzenia;
- ochrona przed zwolnieniem.
Każdy z tych aspektów może, rzecz jasna, zostać uregulowany bezpośrednio w umowie. Ważne jest przy tym, aby taki rodzaj współpracy nie został uznany za wykonywanie umowy o pracę.
Kolejną bardzo ważną kwestią pozostaje odpowiedzialność menedżera za podejmowane decyzje. Taka osoba odpowiada przed firmą całym swoim majątkiem, bez żadnych ograniczeń, o ile uregulowania umowy nie stanowią inaczej. Należy pilnować, aby zostało to precyzyjnie określone w kontrakcie poprzez podanie chociażby kwoty maksymalnej odpowiedzialności majątkowej. Zupełne wykluczenie odpowiedzialności również nie jest możliwe i dotyczy to obu stron umowy. Dodatkowo w zapisach można zawrzeć także kary umowne za niestosowanie określonych zasad współpracy.
Obliczanie wynagrodzenia z kontraktu menedżerskiego
Jeśli chodzi o pensję dla menedżera, to jest ona rozliczana na zasadach właściwych dla umowy zlecenia. Poniżej zostanie omówiona szczegółowo kwestia oskładkowania i opodatkowania wynagrodzenia z kontraktu.
Oskładkowanie pensji menedżera
Zatrudnienie w ramach kontraktu menedżerskiego stanowi tytuł do objęcia ubezpieczeniami na zasadach takich jak w przypadku zleceniobiorców. Rodzaj ubezpieczeń, pod jakie musi podlegać menedżer, będzie zależał od tego, czy osoba ta jest już zgłoszona do ZUS-u z innego tytułu. Obowiązkowymi ubezpieczeniami są emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Do ubezpieczenia chorobowego można wówczas przystąpić na zasadach dobrowolności.
Pod obligatoryjne ubezpieczenia społeczne i zdrowotne będzie podlegała osoba, która:
- nie posiada innego zatrudnienia;
- jest zatrudniona w ramach umowy o pracę czy umowy zlecenia (z których obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne) w innej firmie, a jej wynagrodzenie jest niższe od płacy minimalnej;
- jest emerytem bądź rencistą.
Natomiast wyłącznie ubezpieczeniem zdrowotnym może być objęta osoba zatrudniona w innej firmie (posiada umowę o pracę lub zlecenie i podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym), jeśli jej pensja jest równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu obowiązującemu w danym roku kalendarzowym.
W sytuacji gdy menedżer prowadzi własną działalność, wówczas konieczność zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z tytułu kontraktu wystąpi, jeśli jako przedsiębiorca korzysta z ulgi na start, 24-miesięcznej preferencji w opłacaniu składek lub małego ZUS-u, o ile podstawa wymiaru składek społecznych jest niższa od minimalnego wynagrodzenia. Z kolei w przypadku gdy opłaca tzw. duży ZUS, czyli składki społeczne naliczane są od podstawy stanowiącej 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to z tytułu kontraktu może zostać objęty wyłącznie ubezpieczeniem zdrowotnym.
Zaliczki na podatek naliczane od wynagrodzenia
W myśl art. 13 pkt 9 ustawy o PIT „przychodami z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej [...]”.
Potwierdza to również interpretacja Ministra Finansów z 31 maja 2010 roku (sygn. DD2/033/95/KBF/10/403):
„Przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze stanowią przychody z działalności wykonywanej osobiście, nawet jeżeli tego rodzaju umowy zawierane są w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również w formie spółki niemającej osobowości prawnej”.
W przypadku wynagrodzenia z kontraktu menedżerskiego, niezależnie od tego, czy dana osoba prowadzi działalność, czy nie, przy obliczaniu wynagrodzenia należy przyjąć:
- że osiągnięte przychody powinny zostać opodatkowane według skali podatkowej;
- co do kosztów uzyskania przychodów przyjmuje się ryczałtowe kwoty odpowiadające tym stosowanym przy rozliczaniu pensji z umowy o pracę (250 zł).
Przykład 1.
Od 1 stycznia 2023 roku pan Robert został zatrudniony na podstawie kontraktu menedżerskiego za wynagrodzeniem w wysokości 25 000 zł. Nie posiada dodatkowego zatrudnienia, dlatego jest objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym z tego tytułu. Ponadto przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Obliczenie wynagrodzenia wygląda następująco:
- Suma składek na ubezpieczenia społeczne 3 427,50 zł, w tym:
- emerytalna: 25 000,00 zł × 9,76% = 2 440,00 zł
- rentowa: 25 000,00 zł × 1,5% = 375,00 zł
- chorobowe: 25 000,00 zł x 2,45% = 612,50 zł
- Podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne: 25 000,00 zł – 3 427,50 zł = 21 572,50 zł
- Składka na ubezpieczenie zdrowotne: 21 572,50 zł × 9% = 1 941,53 zł
- Koszty uzyskania przychodu: 250,00 zł
- Podstawa opodatkowania: 25 000,00 zł – 3 427,50 zł – 250 zł = 21 323,50 zł → 21 324,00 zł
- Zaliczka na podatek dochodowy: 21 324 zł × 12% = 2 558,88 zł
- Podatek dochodowy: 2 558,88 zł → 2 559,00 zł
- Do wypłaty: 25 000,00 zł – 3 427,50 zł zł – 2 559,00 zł = 19 013,50zł
Kontrakt menedżerski to specyficzny twór, gdzie zasady współpracy mogą być dowolnie kształtowane przez obie strony umowy. Warto, aby w dokumencie znalazły się zarówno prawa, jak i obowiązki, w tym określenie odpowiedzialności menedżera za podejmowane działania. Niewiele jest tu bowiem regulacji wynikających wprost z przepisów.