Świadczenie wspierające – czym jest i ile wynosi?
Osoby z niepełnosprawnością to liczna grupa, która wymaga szczególnego wsparcia zwłaszcza w zakresie finansowym. Nowe świadczenie wspierające zdaje się być odpowiedzią na liczne apele osób z niepełnosprawnością i ich opiekunów, którzy niejednokrotnie muszą rezygnować z pracy zawodowej, aby móc opiekować się niepełnosprawnym. Czy świadczenie wspierające zaspokoi potrzeby tej grupy społecznej? Ile będzie wynosić? Wyjaśniamy tym artykule.
Świadczenie wspierające
Już od 2024 roku zostanie wprowadzony nowy rodzaj świadczenia dla niepełnosprawnych, a mianowicie świadczenie wspierające. Będzie ono skierowane do osób z niepełnosprawnościami mających największą potrzebę wsparcia. Co ważne, świadczenie to będzie przeznaczone bezpośrednio dla osoby niepełnosprawnej, nie natomiast dla opiekuna osoby wymagającej opieki.
Cechy świadczenia wspierającego
Świadczenie wspierające będzie przysługiwać osobie, która ukończyła 18. rok życia. Będzie ono:
- kompatybilne z rentą socjalną, czyli osoba może otrzymywać oba te świadczenia jednocześnie;
- niezależne od dochodów, czyli wysokość świadczenia nie będzie zależeć od dochodów osoby niepełnosprawnej;
- wolne od egzekucji, czyli nie może być zajęte przez komornika;
- zwolnione z podatku dochodowego, czyli osoba nie będzie musiała płacić podatku od świadczenia wspierającego;
- niewliczane do dochodu, czyli nie będzie brane pod uwagę przy obliczaniu wysokości innych świadczeń lub pomocy ze środków publicznych;
- przyznawane na podstawie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, którą wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności;
- realizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który będzie uzyskiwał lub weryfikował dane niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia wspierającego drogą elektroniczną z rejestrów publicznych.
Dla kogo świadczenie wspierające?
Świadczenie wspierające będzie przysługiwać osobom posiadającym decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia.
Poziom potrzeby wsparcia będzie określany punktowo. Decyzja go ustalająca jest wydawana przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności.
W tym miejscu warto pokrótce wyjaśnić, czym jest tak zwana potrzeba wsparcia. Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych potrzeba wsparcia to stan, w którym osoba z niepełnosprawnością ma trudności lub nie jest w stanie samodzielnie wykonywać pewnych czynności związanych z codziennym funkcjonowaniem. Przy ustalaniu potrzeby wsparcia bierze się pod uwagę np.:
- wiek osoby;
- rodzaj niepełnosprawności;
- zdolność osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności;
- rodzaj wymaganego wsparcia;
- czas niezbędny do wykonania czynności;
- konieczność wsparcia przez inną osobę lub technologię wspomagającą.
Potrzebę wsparcia ustala się na podstawie obserwacji, wywiadu bezpośredniego, formularza w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia czy informacji wskazanych w kwestionariuszu.
Kto nie otrzyma świadczenia wspierającego?
Osoby przebywające w specjalistycznych placówkach leczniczych mają zapewnioną opiekę i wsparcie, które w pełni zaspokaja ich potrzeby. Dlatego też nie muszą mieć dodatkowej pomocy w postaci świadczenia wspierającego. Do specjalistycznych placówek leczniczych należą:
- dom pomocy społecznej;
- rodzinny dom pomocy;
- zakład opiekuńczo-leczniczy;
- zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy;
- placówka zapewniająca całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku.
Wyłączenie to ma na celu zapewnienie, że świadczenie wspierające zostanie przyznane osobom, które rzeczywiście go potrzebują.
Ile będzie wynosić świadczenie?
Poziom potrzeby wsparcia jest określany w skali od 0 do 100 punktów. Osoby z niepełnosprawnościami, które mają prawo do świadczenia wspierającego, muszą uzyskać co najmniej 70 punktów. Świadczenie wspierające przysługiwać będzie miesięcznie w wysokości:
- 220% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 95 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia;
- 180% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 90 do 94 punktów w skali potrzeby wsparcia;
- 120% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 85 do 89 punktów w skali potrzeby wsparcia;
- 80% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 80 do 84 punktów w skali potrzeby wsparcia;
- 60% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 75 do 79 punktów w skali potrzeby wsparcia;
- 40% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 70 do 74 punktów w skali potrzeby wsparcia.
Jak widać, wysokość świadczenia wspierającego będzie zależała od liczby punktów – im więcej punktów, tym wyższe jest świadczenie.
Od kiedy świadczenie wspierające?
Ustawa o świadczeniu wspierającym wejdzie w życie 1 stycznia 2024 roku, ale początkowo będzie ono dostępne tylko dla osób z niepełnosprawnościami z najwyższym poziomem potrzeby wsparcia, czyli od 87 do 100 punktów.
Od 1 stycznia 2025 roku świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z poziomem potrzeby wsparcia od 78 do 86 punktów, natomiast od 1 stycznia 2026 roku – dla osób z niepełnosprawnościami z poziomem potrzeby wsparcia od 70 do 77 punktów.
Oznacza to, że początkowo świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z największymi trudnościami w samodzielnym funkcjonowaniu. W kolejnych latach będzie stopniowo rozszerzane na osoby z mniejszymi trudnościami. Taka konstrukcja ustawy ma na celu zapewnienie, że świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób, które naprawdę go potrzebują.
Wyjątkiem od harmonogramu wejścia w życie ustawy jest art. 64 ustawy o świadczeniu wspierającym, zgodnie z którym osoby wymagające opieki, na które przyznano prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, będą mogły otrzymać świadczenie wspierające od 1 stycznia 2024 roku także w przypadku, gdy w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie niższym niż 87 punktów.
Ten wyjątek ma na celu zapewnienie, że osoby, które już otrzymują świadczenia opiekuńcze, nie zostaną poszkodowane w wyniku wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym.
Do kogo wnioskować?
Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego będzie można złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Aby je otrzymać, trzeba będzie złożyć dwa wnioski:
- wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego, który należy złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS);
- wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, który należy złożyć do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Do wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego będzie trzeba koniecznie dołączyć wypełniony kwestionariusz samooceny potrzeb w zakresie czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem. Kwestionariusz ten zawiera opis i przyczyny ograniczeń w wykonywaniu czynności lub zadań branych pod uwagę przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia. Informacje przedstawione we wniosku i kwestionariuszu składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Od decyzji o przyznaniu świadczenia wspierającego przysługuje prawo do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy do wojewódzkiego zespołu oraz odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.
Podsumowanie
Świadczenie wspierające to nowe świadczenie dla osób z niepełnosprawnościami, które ma na celu pomoc w pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Świadczenie wspierające przysługiwać będzie od 1 stycznia 2024 roku osobie w wieku od ukończenia 18. roku życia, która posiada decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie od 70 do 100 punktów w skali. Świadczenie będzie przyznawane na podstawie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, którą będzie wydawał wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, jednak to ZUS wypłaci owo świadczenie.
