Limit zasiłku opiekuńczego na członka rodziny a przedłużone zwolnienie lekarskie – jakie świadczenia przysługują?
Pobieranie świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby jest objęte limitami czasowymi wynikającymi z rodzaju świadczenia. Kiedy limit zasiłku opiekuńczego zostanie wykorzystany przy zbiegu z przedłużonym zwolnieniem lekarskim powoduje to określone konsekwencje – na czym one polegają? Omawiamy te zagadnienia w niniejszym artykule.
Przepisy dotyczące uprawnień w zakresie zasiłku opiekuńczego
Uprawnienia ubezpieczonego w zakresie zasiłku opiekuńczego w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad członkiem rodziny zostały uregulowane w przepisach Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej dalej ustawą zasiłkową.
Prawo do zasiłku opiekuńczego na członka rodziny
Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
- dzieckiem w określonym wieku, w tym dzieckiem chorym, jeżeli zaistniały okoliczności przewidziane w powyższym przepisie, lub
- innym członkiem rodziny.
- W myśl art. 32 ust. 2 ustawy zasiłkowej za innych chorych członków rodziny uważa się:
- małżonka;
- rodziców;
- rodzica dziecka;
- ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo;
- dzieci w wieku powyżej 14 lat
– jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.
Jednocześnie nie przysługuje on, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny, przy czym jednak powyższa zasada nie dotyczy opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.
Ponadto zasiłek opiekuńczy nie przysługuje w przypadkach, w których ustawa zasiłkowa przewiduje wyłączenie prawa do zasiłku chorobowego.
Przez jaki okres można pobierać zasiłek opiekuńczy oraz jaka jest wysokość tego świadczenia?
W przypadku pobierania zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad innym chorym członkiem rodziny maksymalny okres przysługiwania świadczenia jest ograniczony postanowieniami zawartymi w art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej.
W takich okolicznościach zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie:
- na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny – za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym;
- w przypadku, gdy opieka jest sprawowana wyłącznie nad dzieckiem z niepełnosprawnością do ukończenia 18 lat w przypadkach określonych w ustawie zasiłkowej (art. 32 ust. 1 pkt 2a i 2b) oraz innym chorym członkiem rodziny – za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym.
Stosownie do brzmienia art. 35 ust. 1 ustawy zasiłkowej miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.
Limit zasiłku opiekuńczego a przedłużone zwolnienie lekarskie
Kluczowym zagadnieniem w przypadku rozpatrywania zależności pomiędzy limitem pobierania zasiłku opiekuńczego a zwolnieniem lekarskim jest ustalenie, jaki charakter ma okres zasiłkowy i okres pobierania zasiłku opiekuńczego.
Okres zasiłkowy wynosi maksymalnie:
- 182 dni lub
- 270 dni – jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży.
Do wskazanego okresu wlicza się także wynagrodzenie chorobowe wypłacane ubezpieczonemu przez pracodawcę.
Z kolei limit zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad innym członkiem rodziny wynika z omówionego już uprzednio art. 33 ustawy zasiłkowej i wynosi odpowiednio 14 dni lub 30 albo 60 dni w roku kalendarzowym (w razie sprawowania opieki łącznie nad innym członkiem rodziny i dziećmi).
Pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim z powodu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą od 1 lipca do 13 listopada 2024 roku, więc wykorzystał 136 dni z okresu zasiłkowego (182 dni). Następnie – od 14 listopada – uzyskał prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny na okres 7 dni. Czas pobierania zasiłku opiekuńczego nie podlega wliczeniu do okresu zasiłkowego związanego z chorobą pracownika, są to bowiem odrębne okresy świadczeniowe w rozumieniu przepisów ustawy zasiłkowej.
W powyższym przykładzie pracownikowi pozostało więc 46 dni z okresu zasiłkowego z powodu własnej choroby oraz 7 dni okresu zasiłku opiekuńczego w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad innym chorym członkiem rodziny.
Przykład 2.
Pracownica zachorowała i otrzymała zwolnienie lekarskie od 4 do 13 listopada 2024 roku. Następnie – od 14 do 20 listopada – sprawowała opiekę nad chorym członkiem rodziny i z tego tytułu pobierała zasiłek opiekuńczy. Ubezpieczona ponownie była niezdolna do pracy od 21 do 29 listopada.
Oznacza to, że do okresu zasiłkowego z tytułu choroby wlicza się obie niezdolności do pracy, czyli 19 dni. Za ten czas pracownica ma prawo do wynagrodzenia chorobowego. Z kolei okres opieki nad chorym członkiem rodziny, tj. w tym przypadku 7 dni, nie podlega wliczeniu do okresu zasiłkowego związanego z chorobą pracownicy – jest to odrębny okres ustalony dla roku kalendarzowego (2024). Za czas sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny ubezpieczonej przysługuje zasiłek opiekuńczy.
Jak limit zasiłku opiekuńczego na członka rodziny ma się do przedłużonego zwolnienia lekarskiego - podsumowanie
Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad innym chorym członkiem rodziny, nie dłużej jednak niż przez 14 dni w roku kalendarzowym. Okres zasiłkowy (pobierania wynagrodzenia za czas choroby i zasiłku chorobowego) ma odrębny charakter w stosunku do okresu pobierania zasiłku opiekuńczego. Ponadto okres zasiłkowy nie jest ograniczony do danego roku kalendarzowego w przeciwieństwie do okresu pobierania zasiłku opiekuńczego.
