Likwidacja zakładu pracy a urlopy związane z rodzicielstwem

W praktyce urlopy związane z rodzicielstwem chronią pracownika przed wypowiedzeniem. Czy dotyczy to także sytuacji, w której dochodzi do likwidacji zakładu pracy? Czy przebywający na takim urlopie pracownik ma jeszcze jakieś prawa? W artykule znajdziesz odpowiedzi na te i inne pytania.

Rodzaje urlopów rodzicielskich

Obecne przepisy Kodeksu pracy przewidują 4 rodzaje urlopów związanych z rodzicielstwem:

• urlop macierzyński – obowiązkowy i płatny urlop przysługujący pracownicom, które urodziły dziecko (w wymiarze 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie; 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie; 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie; 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie; 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie);
• urlop ojcowski – przysługujący ojcom w wymiarze 2 tygodni;
• urlop rodzicielski – przysługujący po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego odpowiadającemu okresowi urlopu macierzyńskiego;
• urlop wychowawczy – fakultatywny i przysługujący na okres maksymalnie 3 lat, nie później jednak niż do ukończenia przez dziecko 6. roku życia.

Likwidacja pracodawcy

Ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy prowadzi do zakończenia stosunku pracy. Dochodzi do tego najczęściej w przypadku niewypłacalności zatrudniającego i powiększającej się liczby długów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Tak naprawdę upadłość lub likwidacja zakładu pracy oznacza definitywne zakończenie działalności i konieczność zwolnienia zatrudnianych pracowników. Liczne przepisy ochronne zawarte w Kodeksie pracy doznają wyłączenia w takim przypadku.

Innymi słowy, prawa pracownicze są istotnie modyfikowane w okresie likwidacji lub upadłości zakładu pracy, tak aby zatrudniający miał możliwość rozwiązania stosunków pracy ze wszystkimi swoimi podwładnymi. Dotyczy to także pracowników, którzy przebywają na urlopach związanych z rodzicielstwem.

Uprawnienia związane z urlopami rodzicielskimi

Przebywanie na jednym z urlopów rodzicielskich niesie ze sobą szereg korzyści dla danego pracownika. Jedną z nich jest zakaz zwolnienia z pracy – w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego, ojcowskiego lub wychowawczego pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę ani dokonać jej wypowiedzenia. Pamiętajmy, że nie dotyczy to pracowników, którzy są zatrudnieni na okres próbny nieprzekraczający 1 miesiąca.

Powyższe urlopy uprawniają do pobierania ub zasiłku. Korzyści z urlopów związanych z rodzicielstwem są więc znaczne. Problem jednak w tym, że nie znajdują zastosowania w okresie likwidacji zakładu pracy.

Urlopy związane z rodzicielstwem a likwidacja pracodawcy

Likwidacja zakładu pracy wyłącza w znacznej mierze przepisy ochraniające pozycję pracowników – konkretne regulacje zawarte w Kodeksie pracy zostają po prostu zawieszone, a zatrudniony nie ma możliwości z nich skorzystać.

Urlopy związane z rodzicielstwem mają odgórnie oznaczony czas trwania. W okresie likwidacji lub upadłości zakładu pracy okresy te ulegają natychmiastowemu skróceniu. Nie ma przy tym znaczenia, jak długo powinien jeszcze trwać dany urlop.

Pracodawca, który zdecydował się na likwidację swojej działalności, może bez przeszkód dokonać wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania stosunku pracy wobec każdego swojego pracownika, także tego, który aktualnie przebywa na jednym z urlopów związanych z rodzicielstwem.

Przykład 1.

Pracownica przebywa na urlopie macierzyńskim, który w jej przypadku wynosi 20 tygodni. Do tej pory wykorzystała 3 tygodnie takiego urlopu. Jej pracodawca podjął jednak decyzję o likwidacji działalności. Urlop macierzyński ulega w tym przypadku skróceniu, a pracownica może zostać zwolniona z pracy. Likwidacja zakładu pracy nie chroni jej przed wypowiedzeniem.

Częściowa likwidacja zakładu pracy a urlopy związane z rodzicielstwem

Czasami zdarza się, że pracodawca podejmuje decyzję o likwidacji swojej działalności w określonej części. W takim przypadku pracownicy przebywający na urlopach związanych z rodzicielstwem są w dalszym ciągu chronieni przed zwolnieniem. Nie ma przy tym żadnego znaczenia, do jakiego działu w danym zakładzie są oni przyporządkowani (czy będzie to dział likwidowany, czy też pozostawiony bez zmian).

Przykład 2.

Pracownica przebywa na urlopie macierzyńskim, który w jej przypadku wynosi 20 tygodni. Do tej pory wykorzystała 3 tygodnie takiego urlopu. Jej pracodawca podjął jednak decyzję o całkowitej likwidacji działu, w którym do tej pory pracowała (przyczyną jest nierentowność danego działu). Zatrudniający nie ma możliwości skrócenia urlopu macierzyńskiego przysługującego takiej pracownicy, nie wolno mu także rozwiązać stosunku pracy z taką osobą ani wypowiedzieć jej umowy o pracę. Jest ona w takim przypadku w pełni chroniona przed zwolnieniem.

Uprawnienia przy przedterminowym zakończeniu urlopu

Wiemy już, że pracodawca ma pełne prawo zakończyć urlop związany z rodzicielstwem, który przysługuje jego pracownikowi, w sytuacji gdy dochodzi do likwidacji danego zakładu pracy. Termin rozwiązania stosunku pracy z zatrudnionym powinien być jednak ustalony z zakładową organizacją związkową. Jeśli taka nie funkcjonuje u danego pracodawcy, to obowiązek określenia terminu zakończenia stosunku pracy spoczywa wyłącznie na zatrudniającym.

Co ważne, pracodawca nie musi uzgadniać tego terminu ze zwalnianym pracownikiem. Stosunek pracy rozwiązuje się w takim przypadku zazwyczaj zgodnie z okresem wypowiedzenia, który przysługuje danej osobie. Pamiętajmy, że w przypadku pracownicy, która przebywa na zwolnieniu w związku z oczekiwaniem na poród, przysługuje wówczas prawo do wynagrodzenia bądź zasiłku chorobowego.

Kolejną istotną kwestią jest nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego przez pracowników przebywających na urlopach związanych z rodzicielstwem. Każdy urlop macierzyński, ojcowski, rodzicielski czy wychowawczy powoduje powstanie prawa do urlopu wypoczynkowego.

W przypadku likwidacji zakładu pracy w zasadzie niemożliwe jest, aby taki pracownik skorzystał z przysługujących mu dni wolnych przeznaczanych na wypoczynek. W takim przypadku zatrudniający jest zobowiązany do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego – pracownik nie ma bowiem możliwości faktycznego skorzystania z przysługującego mu urlopu wypoczynkowego.  

Urlopy związane z rodzicielstwem – podsumowanie

Urlopy, które wiążą się z rodzicielstwem, co do zasady chronią wybrane grupy pracowników. Likwidacja lub ogłoszenie upadłości pracodawcy są jednak wyjątkami od tej zasady – w tych przypadkach zatrudniający ma prawo do natychmiastowego skrócenia czasu trwania takiego urlopu oraz wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania stosunku pracy z osobą, która korzysta z takiego urlopu.

Przedterminowe zakończenie urlopu związanego z rodzicielstwem wiąże się jednak z prawem do otrzymania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany, a przysługujący urlop wypoczynkowy. Prawo do takiego urlopu powstaje bowiem w każdym przypadku skorzystania z urlopu związanego z rodzicielstwem.