Urlop wypoczynkowy w przypadku zatrudnienia w ramach dwóch umów u tego samego pracodawcy

Niniejsze opracowanie jest skierowane do pracowników oraz pracodawców, a tematem będzie sytuacja, w której pracownik będzie zatrudniony u tego samego pracodawcy na podstawie więcej niż jednej umowy o pracę. Czy jest to w ogóle możliwa? Jaki ma to wpływ na prawa pracownicze, a w szczególności urlop wypoczynkowy? Czy wtedy pracownik może korzystać z urlopu dwa razy? Na te i inne pytania odpowiedzi pojawią się w artykule wraz z adekwatnymi przykładami.

Podstawa prawna

Co do zasady kwestie pracownicze uregulowane są w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy (kp). Znajdują się tam kwestie związane z nawiązaniem i rozwiązaniem stosunku pracy, a także uprawnieniami pracowniczymi, na przykład właśnie w zakresie urlopów wypoczynkowych.

W zakresie nieuregulowanym w Kodeksie pracy do stosunku pracy zastosowanie mogą znaleźć przepisy Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (kc). Nie mogą one pozostawać w sprzeczności z przepisami Kodeksu pracy.

Ponadto do prawa pracy zastosowanie mają także akty wykonawcze wydawane na podstawie Kodeksu pracy. W wielu innych ustawach można również znaleźć nawiązania do prawa pracy i zastosować je do wielu stosunków pracy.

Czy można być zatrudnionym u tego samego pracodawcy na podstawie dwóch umów?

W przepisach Kodeksu pracy, a także Kodeksu cywilnego i innych ustaw, nie ma zakazu, który uniemożliwiałby pracownikowi zawarcie więcej niż jednej umowy o pracę z tym samym pracodawcą.

Sąd Najwyższy w wyroku z 14 lutego 2002 roku w sprawie o sygn. akt: I PK 876/00 wskazał, że w razie wykonywania na rzecz pracodawcy kilku rodzajów pracy podporządkowanej należy domniemywać, że strony łączy jeden stosunek pracy.

Właśnie w ten sposób wypowiada się judykatura, jednak należy uznać, że zawarcie z jednym pracownikiem więcej niż jednej umowy o pracę jest zjawiskiem niecodziennym, niemniej możliwym do zrealizowania.

Aby jednak nie przyjęto, że pracownik świadczy pracę na podstawie dwóch różnych umów, a nie jednej i tej samej, a jedynie próbuje się obejść przepisy w zakresie wymiaru etatu, niezbędne jest:

• wskazanie w umowach różnych rodzajów wykonywanej pracy;

• wskazanie w umowach różnego zakresu obowiązków.

Przykład 1.

Pani Marta została zatrudniona w kwiaciarni Floris na stanowisku kompozytorki bukietów. Jej zadaniem było komponowanie bukietów, układanie kwiatów, dekoracji. Swoje obowiązki wykonywała w siedzibie kwiaciarni. To przedsiębiorstwo specjalizowało się głównie w wiązankach i bukietach okolicznościowych. Pani Marta była zatrudniona na ¼ etatu i pracowała kilka godzin 3 dni w tygodniu. Z czasem przedsiębiorstwo się rozwijało i zaczęło też dekorować przyjęcia – wesela, urodziny. Wówczas zaoferowano pani Marcie dodatkową umowę, na ½ etatu (praca 20 godzin tygodniowo, piątek–niedziela), a jej obowiązkami było przygotowywanie i dekorowanie sal weselnych poza kwiaciarnią – w tych lokalach, w których odbywały się przyjęcia. W ten sposób jest ona zatrudniona w kwiaciarni Floris na podstawie 2 umów – na ¼ etatu jako kompozytorka bukietów oraz na ½ etatu jako dekoratorka weselna.

Nie jest możliwe zatrudnienie pracownika na podstawie dwóch umów z takim samym zakresem obowiązków, na przykład jako pracownika administracyjnego i sekretarki – mimo różnych nazw zakres obowiązków może być tożsamy.

Prawo do urlopu wypoczynkowego

Zgodnie z art. 152 kp pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Nie można się go zrzec.

Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:

• 20 dni, jeśli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;

• 26 dni, jeśli pracownik jest zatrudniony dłużej niż 10 lat.

Dotyczy to całego okresu zatrudnienia osoby przez jej całe życie, a nie tylko zatrudnienia u konkretnego pracodawcy.

Do okresu zatrudnienia, który wpływa na okres urlopu wypoczynkowego, wlicza się także:

1. zasadniczą lub inną równorzędną szkołę zawodową – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata;

2. średnią szkołę zawodową – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat;

3. średnią szkołę zawodową dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat;

4. średnią szkołę ogólnokształcącą – 4 lata;

5. szkołę policealną – 6 lat;

6. szkołę wyższą – 8 lat.

Przykład 2.

Pani Maria ukończyła studia wyższe na kierunku politologia. Przez 6 miesięcy pracowała w kawiarni na stanowisku baristki. Następnie przez rok była zatrudniona na stanowisku asystenta zarządu w międzynarodowej korporacji. 

Wymiar jej urlopu wynosi 20 dni, gdyż łącznie jej okres zatrudnienia to 9 lat i 6 miesięcy – 8 lat w związku z ukończeniem studiów i następnie 1,5 roku zatrudnienia. Po kolejnych przepracowanych 6 miesiącach uzyska prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego.

Urlop wypoczynkowy podczas zatrudnienia pracownika na podstawie dwóch różnych umów

Pracownik, którego łączą z tym samym pracodawcą dwa stosunki pracy, nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego z każdego z tych stosunków oddzielnie. Uprawnienia urlopowe pracownika zatrudnionego na część etatu reguluje art. 154 § 2 kp.

Zgodnie z tymi przepisami wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar urlopu określony w § 1 – czyli odpowiednio 20 lub 26 dni; niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.

Przykład 3.

Pani Marta jest zatrudniona w kwiaciarni na podstawie dwóch odrębnych umów o pracę: na ½ etatu oraz ¼ etatu. Jej łączny staż pracy wynosi 15 lat, zatem co do zasady przysługuje jej 26 dni urlopu wypoczynkowego.

Z tytułu ½ etatu ma prawo do 13 dni, a z tytułu ¼ etatu – 7 dni (6,5, ale niepełny dzień zaokrągla się w górę do pełnego dnia). Na podstawie tych dwóch umów u tego samego pracodawcy pani Marcie przysługuje łącznie 20 dni urlopu wypoczynkowego.

Zgodnie zaś z art. 154 § 3 kp wymiar urlopu dla pracownika nie może przekroczyć urlopu z przysługujących mu zasad ogólnych – ustawowych 20 albo 26 dni. Gdyby zatem pracownik był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy i miał prawo do 26 dni urlopu, a równocześnie miał jeszcze dodatkową umowę u tego samego pracodawcy na ¼ etatu, wymiar urlopu by się nie zwiększył.

Przykład 4.

Pan Karol jest zatrudniony w przedsiębiorstwie, które zajmuje się produkcją akcesoriów samochodowych, na stanowisku magazyniera w pełnym wymiarze czasu pracy, a także na stanowisku dozorcy na 1/5 etatu – dozoruje przez jeden dzień w weekend pomieszczenia przedsiębiorstwa. Jego staż pracy to 12 lat, zatem wymiar urlopu wypoczynkowego dla niego to 26 dni. Z tych dwóch umów może skorzystać jednak tylko z łącznie 26 dni urlopu wypoczynkowego zgodnie z ustawą.

Umowa stron co do wymiaru urlopu wypoczynkowego

Pracodawca i pracownik mogą uregulować swój stosunek pracy w ten sposób, żeby zwiększyć wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracownika. Przepisy Kodeksu pracy stanowią bowiem bazę, podstawę stosunków pracy, jednakże można je modyfikować z korzyścią dla pracownika. Nie można tworzyć umów z ustaleniami, które byłyby dla pracownika mniej korzystne niż te zawarte w kodeksie.

Można jednak w umowie określić, że urlop wypoczynkowy przysługujący pracownikowi wyniesie nie 26, a, na przykład, 30 dni.

Można również wskazywać, że niezależnie od stażu pracy pracownikom będzie przysługiwał 26-dniowy urlop wypoczynkowy.

Są to jednak kwestie, które wymagają ustaleń pracownika i pracodawcy, ale co do zasady nie ma przeciwwskazań do zwiększania wymiaru urlopu wypoczynkowego dla pracowników.