Zasiłek chorobowy zleceniobiorcy – kiedy jest wypłacany?

Jestem zatrudniony na podstawie umowy zlecenie, z tytułu której opłacane są składki na ubezpieczenia społeczne. Czy jest możliwe bym otrzymał zasiłek chorobowy zleceniobiorcy?

Łukasz, Kraków

By zleceniobiorca mógł otrzymać zasiłek chorobowy, musi wyrazić chęć opłacania składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe poprzez złożenie wniosku o objęcie nim. Podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jest możliwe tylko pod warunkiem, że z tytułu umowy zlecenia zleceniobiorca jest objęty obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym.

Z ubezpieczenia chorobowego zleceniobiorcy będą przysługiwały 3 różne zasiłki:

• zasiłek chorobowy;
• zasiłek opiekuńczy;
• zasiłek macierzyński.

Zasiłek chorobowy zleceniobiorcy przysługuje po upływie tzw. okresu wyczekiwania, czyli podlegania ubezpieczeniu chorobowemu nieprzerwanie przez 90 dni. Do tego okresu wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, pod warunkiem że przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym czy odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Pan Kamil podlega ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu wykonywania umowy zlecenia od 11 marca 2024 roku, natomiast niezdolność do pracy z powodu choroby powstała 20 marca 2024 roku.

Przed umową zleceniem pan Kamil był zatrudniony na podstawie umowy o pracę od 1 grudnia 2023 roku do 29 lutego 2024 roku (90 dni).

Przerwa w ubezpieczeniu chorobowym była krótsza niż 30 dni (okres między umową o pracę i zlecenie), do okresu wyczekiwania zaliczono wcześniejszy okres ubezpieczenia. Łącznie wynosi on więcej niż 90 dni, zatem ubezpieczony nabył prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia choroby.

Kto wypłaca zasiłek chorobowy zleceniobiorcy?

Prawo do zasiłków z ubezpieczenia chorobowego i ich wysokość ustalają oraz zasiłki te wypłacają:

• zleceniodawca, który jest płatnikiem zasiłków, czyli zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych (według stanu na 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego);
• ZUS – liczba ubezpieczonych jest mniejsza niż 20 oraz po ustaniu ubezpieczenia.

Jeżeli zasiłek będzie wypłacał ZUS, wówczas zleceniodawca po otrzymaniu zwolnienia lekarskiego przekazuje do ZUS-u zaświadczenie Z-3a.

Ustalenie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli okres podlegania zleceniobiorcy ubezpieczeniu chorobowemu jest krótszy, wówczas przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się przychód zleceniobiorcy za pełne miesiące kalendarzowe. Jako przychód należy przyjąć kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu z niej 13,71%.

Przykład 2.

Pan Jan posiada umowę zlecenie od 1 lutego 2024 roku, w której określono wynagrodzenie na kwotę 4 000 zł miesięcznie. Zleceniobiorca był niezdolny do pracy przez 7 dni lutego, 10 dni marca i 5 dni kwietnia. Ponownie choruje od 1 do 10 lipca. Za nieobecności luty–kwiecień nie przysługuje mu zasiłek (okres wyczekiwania). W tych miesiącach jego wynagrodzenie pomniejszono, bo nie wykonano zlecenia w całości, i honorarium, jakie otrzymał, wyniosło: 3 340 zł, 3 050 zł, 3 900 zł.

Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętny miesięczny przychód (po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71%) za okres od lutego do czerwca w wysokości:

• luty 3 340 zł – 13,71% x 3 340 zł = 2 882,09 zł
• marzec 3 050 zł –13,71% x 3 050 zł = 2631,85 zł
• kwiecień 3 900 zł – 13,71% x 3 900 zł = 3365,31 zł
• maj 4 000 zł – 13,71% x 40 00 zł = 3 451,60 zł
• czerwiec 4 000 zł – 13,70% x 4 000 zł = 3 451,60 zł.

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za 10 dni lipca wyniesie:

(2 882,09 zł + 2 631,85 zł + 3 365,31 zł + 3 451,60 zł + 3 451,60 zł) / 5 miesięcy = 15 782,45 zł / 5 miesięcy = 3 156,49 zł.

Ile wynosi zasiłek chorobowy zleceniobiorcy?

Okres wypłaty zasiłku chorobowego wynosi 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – wówczas 270 dni. Po wykorzystaniu tego czasu, jeśli niezdolność do pracy trwa nieprzerwanie nadal, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, zleceniobiorca może się ubiegać o świadczenie rehabilitacyjne.

Zasiłek chorobowy wynosi odpowiednio:

• 100% – zasiłek chorobowy za czas choroby przypadającej na okres ciąży;
• 80% – zasiłek chorobowy z tytułu choroby;
• 80% – zasiłek chorobowy z tytułu choroby przypadającej na okres pobytu w szpitalu.

Za każdy dzień orzeczonej niezdolności do pracy zleceniobiorcy przysługuje 1/30 część kwoty stanowiącej podstawę wymiaru zasiłku.

Przykład 3.

Pan Jan z przykładu 2. otrzyma zasiłek chorobowy w kwocie 841,73 zł według wyliczenia: 3 156,49 zł x 80% : 30 = 84,17 zł (stawka dzienna); 

84,17 zł x 10 dni = 841,73 zł.

Podatek od zasiłku chorobowego zleceniobiorcy

Co do zasady zleceniodawca nalicza i potrąca podatek z wynagrodzenia z umowy zlecenia, ale już nie z zasiłku, jaki wypłaca zleceniobiorcy. Dzieje się tak, ponieważ zasiłek chorobowy na umowie zleceniu jest dla zleceniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Rozliczenia podatku z zasiłku chorobowego na umowie zleceniu dokonuje się dopiero podczas składania zeznania rocznego. Zleceniodawca w PIT-11 zleceniobiorcy wykazuje wypłacony zasiłek chorobowy na umowie zleceniu. Natomiast zleceniobiorca ujmuje ten zasiłek w pozostałych przychodach i nalicza podatek, który musi wpłacić do urzędu skarbowego.

Przykład 4.

Pani Karolina posiada umowę zlecenie, z której opłaca składkę chorobową. Cały miesiąc przebywała na zwolnieniu chorobowym, w związku z czym zleceniodawca ustalił, że przysługuje jej zasiłek chorobowy w wysokości 3 156,49 zł. Nie obliczy on podatku z tego zasiłku, dlatego pani Karolina otrzyma na konto 3 156,49 zł. Zleceniodawca wykazuje kwotę wypłaconych zasiłków w PIT-11, natomiast pani Karolina w zeznaniu rocznym nalicza od nich podatek.

Gdy zleceniodawca zachoruje, może otrzymać zasiłek. Jednak aby go uzyskać, musi zostać zgłoszony do ubezpieczenia chorobowego i opłacać składkę chorobową. Istotne jest także to, że zasiłek otrzyma po okresie wyczekiwania, który w jego wypadku trwa aż 90 dni.