Zasiłek chorobowy dla medyków w czasie COVID-19

Obserwując sytuacje w służbie zdrowia możemy zaobserwować, traktowanie ludzi stających na froncie walki z COVID-19. W niektórych obszarach rząd stara się pomagać i wprowadza preferencyjne przepisy. Na skrócenie dyżurów czy istotne podwyżki wynagrodzenia personel medyczny nie ma co liczyć. Może jednak zadowolić się m.in. zmianami gwarantującymi zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy. Warunkiem jest zakażenie się koronawirusem w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych.

Zasiłek chorobowy na preferencyjnych zasadach dotyczy nie tyle samych medyków, co wszystkie osoby zatrudnione w podmiotach leczniczych, zarówno pracowników medycznych, jak i niemedycznych. Zmiany obejmują także osoby zatrudnione w jednostkach pomocy społecznej oraz członków ochotniczej straży pożarnej. Jakie są warunki skorzystania z podwyższonego zasiłku i kto dokładnie może na niego liczyć? O tym poniżej.

Zasiłek chorobowy – jak go wyliczamy?

Na wstępie warto określić, czym jest zasiłek chorobowy i jak wyliczana jest jego podstawa. Należy się on osobie objętej ubezpieczeniem chorobowym w razie zaistnienia jej niezdolności do pracy. Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po okresie wyczekiwania, który wynosi 30 dni przy obowiązkowym ubezpieczeniu chorobowym oraz 90 dni przy ubezpieczeniu dobrowolnym (przedsiębiorcy). Przez pierwsze 33 dni niezdolności do pracy świadczenie to wypłaca pracodawca, jeżeli jednak pracownik ukończył 50 lat, okres ten zostaje skrócony do 14 dni. Jeśli choroba się przedłuża, wówczas od 34 dnia (lub 15 dnia) obowiązek wypłaty zasiłku przejmuje ZUS.

Zgodnie z art. 36 § 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacane za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Tak wyliczoną podstawę pomniejsza się o składki ZUS, które obecnie wynoszą 13,71% przychodu pracownika. Wyliczona podstawa nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Aby prawidłowo wyliczyć podstawę, należy wiedzieć, co wchodzi w skład wynagrodzenia pracownika, gdyż obejmuje ono nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, lecz także różnego rodzaju premie, prowizje, dodatki za pracę w porze nocnej, dodatki za nadgodziny itd. Do podstawy będą wliczane m.in.:

• wynagrodzenie zasadnicze,
• wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy,
• premia,
• prowizja,
• wynagrodzenie za godziny nadliczbowe,
• refundacja,
• dodatek nocny,
• wynagrodzenie za czas przestoju.

Dodatki w postaci nagrody jubileuszowej, uznaniowej czy ekwiwalentu za odzież nie wliczają się do podstawy.

Zasiłek chorobowy a osoby zatrudnione w podmiocie leczniczym

W pierwszej kolejności do kręgu osób mogących skorzystać z preferencyjnych warunków wyliczania zasiłku chorobowego należy zaliczyć pracowników podmiotów leczniczych. Chodzi tu o wszystkich tych pracowników, którzy mają do czynienia z osobami chorymi na koronawirusa. Nie ma znaczenia, czy dana jednostka jest przeznaczona wyłącznie do leczenia chorych na COVID-19 (np. szpital jednoimienny), czy też nie. Aby jednak taka osoba mogła otrzymać 100% zasiłku, musi zostać spełniona jedna z poniższych przesłanek:

• ubezpieczony pracownik odbywa kwarantannę, izolację lub izolację w warunkach domowych, jeżeli wynikają one ze styczności z osobami chorymi z powodu COVID-19 w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym
• lub ubezpieczony pracownik jest niezdolny do pracy z powodu COVID-19, a niezdolność ta powstała w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym.

Po spełnieniu powyższych warunków pracownik zatrudniony w podmiocie leczniczym ma prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 100% podstawy wymiaru, nawet jeśli nie wyczerpał w danym roku kalendarzowym okresu 33 lub 14 dni wypłaty wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy z powodu choroby.

Jeżeli pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim przed wejściem w życie nowych przepisów, tj. przed 5 września i otrzymał zasiłek chorobowy w wysokości niższej niż 100%, na wniosek ubezpieczonego ZUS ma obowiązek wyrównać wypłacone świadczenie.

Zasiłek chorobowy a osoby zatrudnione w jednostkach pomocy społecznej

Kolejną grupą uprawnioną do wyższego zasiłku chorobowego są ubezpieczeni zatrudnieni w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej świadczącej usługi całodobowo, noclegowniach lub innych placówkach zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub w podeszłym wieku.

Analogicznie do pracowników podmiotów leczniczych preferencyjne świadczenia należą się wyłącznie, gdy pracownik otrzymał L4 w związku z wykonywaniem obowiązków w jednostce, pracując z zarażonymi koronawirusem lub gdy jest zmuszony odbyć kwarantannę bądź izolację, jeśli wynikają one ze styczności z osobami chorymi na COVID-19.

W przypadku osób zatrudnionych w jednostkach pomocy społecznej prawo do skorzystania ze 100% wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy z powodu choroby oraz zasiłku chorobowego obowiązuje od 29 listopada 2020 roku. Dla tych pracowników nie została jednak przewidziana możliwość wyrównania świadczeń za okres sprzed wejścia nowych przepisów.

Przykład 1.

Pan Jan jest zatrudniony w DPS-ie. Mając kontakt z osobami zarażonymi na koronawirusa, również zachorował. W związku z tym faktem został poddany obowiązkowej Izolacji. Okres odosobnienia trwał od 18 listopada do 5 grudnia 2020 roku. Za okres niezdolności do pracy pan Jan otrzyma:

• wynagrodzenie chorobowe w wysokości 80% podstawy wymiaru za okres od 18 do 28 listopada 2020 roku;
• wynagrodzenie chorobowe w wysokości 100% podstawy wymiaru za okres od 29 listopada do 5 grudnia 2020 roku.

Zasiłek chorobowy a osoby ubezpieczone wykonujące zadania członka ochotniczej straży pożarnej

Ostatnią grupą uprawnionych są osoby wykonujące zadania członka ochotniczej straży pożarnej, za które opłacane są składki na ubezpieczenie chorobowe (etat) lub które dokonują tego samodzielnie. Preferencja trwa od 5 września 2020 roku.

Ubezpieczeni pracownicy mogą skorzystać ze 100% zasiłku, o ile odbywają kwarantannę lub izolację, jeśli powstały one w związku z wykonywaniem zadań straży pożarnej bądź też, u których stwierdzono zakażenie lub zachorowanie na koronawirusa, jeżeli zakażenie lub zachorowanie powstało w związku z wykonywaniem zadań członka ochotniczej straży pożarnej.

Tak jak ma to miejsce w przypadku osób zatrudnionych w jednostkach pomocy społecznej, prawo do preferencji powstaje dopiero po 5 września 2020 roku, zaś ubezpieczeni nie mają prawa do wyrównania. Po tej dacie każda osoba spełniająca właściwe przesłanki ma prawo do wyższych świadczeń, nawet jeśli nie wyczerpała w danym roku kalendarzowym okresu 33 lub 14 dni wypłaty wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy z powodu choroby.

Co w przypadku hospitalizacji z powodu COVID-19?

Wiemy już, że preferencja zasiłkowa przysługuje medykom w przypadku niezdolności do pracy, odbywania kwarantanny, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, jeżeli wynikają one ze styczności z osobami chorymi z powodu COVID-19 w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia. Niestety wprowadzone przepisy nie mówią nic o sytuacji hospitalizacji ubezpieczonych, kiedy to ich stan jest na tyle poważny, że nie mogą oni pozostawać w domu.

Aby odpowiedzieć na postawione wyżej pytanie, należy dokonać ogólnej interpretacji wprowadzonych zmian. Intencją ustawodawcy było przyznanie ubezpieczonym walczącym z pandemią i wysoce narażonym na zachorowanie rekompensaty w postaci zasiłku w wysokości 100% podstawy. Jeżeli więc preferencyjne świadczenie przysługuje za okres niezdolności do pracy w czasie kwarantanny czy izolacji, to tym bardziej zasadne jest uznanie, że zasiłek w wysokości 100% powinien zostać przyznany osobie odbywającej hospitalizację w związku z chorobą COVID-19 będącą wynikiem wykonywania jej obowiązków zawodowych.

Zasiłek chorobowy dla medyków w czasie COVID – podsumowanie

Zasiłek chorobowy podwyższony z 80% do 100% należy uznać za gratyfikację za pracę medyków oraz innych osób najbardziej narażonych na zachorowanie na COVID-19. Niestety nie jest to zbyt wysoka bonifikata za wysiłek i trud, jaki ci ludzie muszą codziennie podejmować, walcząc o zdrowie i życie chorych. Jest to mały gest ze strony rządu i raczej niemający większego znaczenia w porównaniu do obietnic składanych wobec personelu medycznego.