Poradnik Pracownika
Header oprogramowania dla biur rachunkowych Header oprogramowania dla biur rachunkowych Header oprogramowania dla biur rachunkowych

Pełny urlop - od kiedy i komu przysługuje?

Pełny urlop to zgodnie z przepisami Kodeksu pracy 26 dni w ciągu roku. Niemniej jednak wymiar urlopu zależy od wielu czynników – głównie od stażu pracy i zdobytego wykształcenia. Ma na niego wpływ również forma etatu. Osobie zatrudnionej na podstawie stosunku pracy przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Sama definicja urlopu mówi o czasie wolnym od wykonywania czynności na rzecz pracodawcy.

Wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika

Każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę ma prawo oraz obowiązek ustawowy wykorzystać przysługujący jej urlop wypoczynkowy.

Art. 152. § 2. Kodeksu pracy
„Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu”.

Wymiar urlopu wypoczynkowego określa przynależną liczbę dni urlopu dla danej osoby. To ile czasu przysługiwać będzie pracownikowi, jest zależne od wielu aspektów. Podstawowym czynnikiem decydującym o wymiarze urlopu wypoczynkowego jest liczba przepracowanych lat na podstawie umów o pracę zarówno u poprzednich jak i u obecnego pracodawcy. Dla osób o stażu pracy nieprzekraczającym 10 lat – wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi odpowiednio 20 dni. Natomiast dla pracowników mających doświadczenie dłuższe niż 10 lat – 26 dni.
Art. 154. § 1. Kodeksu pracy
„Wymiar urlopu wynosi:
20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat
26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat”.

Komu przysługuje pełny urlop?

Jeżeli pracownik udokumentuje co najmniej dziesięcioletni okres zatrudnienia np. poprzez przedłożenie u pracodawcy świadectw pracy uzyskanych od byłych pracodawców, wtedy przysługuje mu pełny urlop w wymiarze 26 dni urlopu wypoczynkowego. Do dziesięcioletniego okresu wlicza się także wykształcenie. Pracownikowi, który:

  • ukończył zasadniczą lub inną równorzędną szkołę zawodową, do okresu pracy wlicza się nie więcej niż 3 lata;
  • ukończył szkołę średnią zawodową – wlicza się do stażu pracy 5 lat;
  • ukończył szkołę ogólnokształcącą – wliczają się 4 lata do stażu pracy;
  • ukończył szkołę policealna, wlicza się 6 lat stażu pracy;
  • ukończył szkołę wyższą – wlicza się 8 lat, pod warunkiem, że pracownik pobierał naukę i nie pracował w tym czasie.

Jeżeli w czasie zatrudnienia pracownik pobierał naukę, to do stażu pracy wlicza się albo okres zatrudnienia, albo okres nauki. Pełna dowolność w tym przypadku wynika z prawa wliczenia okresu, który jest korzystniejszy dla pracownika.

Przy ustalaniu stażu urlopowego okresy pobierania nauki nie podlegają sumowaniu

Należy pamiętać, że na wymiar urlopu istotny wpływ ma także:

  • okres pobierania zasiłku i stypendium przez osobę bezrobotną skierowaną na szkolenie lub odbywającą staż albo przygotowanie zawodowe w miejscu pracy;
  • okres zatrudnienia za granicą u pracodawców zagranicznych;
  • zasadnicza służba wojskowa;
  • okres, za który pracownikowi przyznano odszkodowanie z powodu wadliwego rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę;
  • okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi w celu pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy;
  • okres urlopu bezpłatnego na czas wykonywania mandatu posła lub senatora.

Przykład 1.

Pani Aleksandra po ukończeniu studiów magisterskich rozpoczęła współpracę z firmą „ABC - kompleksowe usługi edukacyjne” na podstawie umowy zlecenie. Współpraca na podstawie tej umowy trwała przez okres dwóch lat. Następnie pani Aleksandra podpisała z firmą umowę o pracę na czas określony. Wymiar przysługującego jej urlopu wynosi 20 dni.

Okres zatrudnienia na podstawie umowy zlecenie nie wlicza się do wymiaru urlopu wypoczynkowego

Przykład 2.

Antoni Kowalski 30 czerwca 2017 r. ukończył szkołę zawodową, dzięki czemu jego staż pracy wyniósł automatycznie 5 lat. 15 lutego 2018 r. rozpoczął pracę na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze godzin. 14 lutego 2023 r. pan Antoni uzyska prawo do wymiaru urlopu wynoszącego 26 dni.

Pełny urlop – nabycie praw do pełnego wymiaru

Pracownikowi, który w danym roku kalendarzowym nabył prawo do pełnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni, należy udzielić urlopu uzupełniającego. Taka sytuacja ma miejsce, gdy pracownik przekroczył dziesięcioletni staż urlopowy w trakcie roku kalendarzowego. Wymiar urlopu uzupełniającego wynosi 6 dni dla pełnego etatu.  

Pełny urlop a niepełny etat

W sytuacji opisanej powyżej, gdy w danym roku kalendarzowym pracownik nabywa prawo do zwiększonego wymiaru urlopu, ale jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, liczbę dodatkowych dni urlopu należy mu wyliczyć proporcjonalnie do wymiaru etatu. I tak w przypadku pracy na ½ etatu podstawowy wymiar urlopu wynosi 10 dni, a dla osób zatrudnionych na ¾ etatu podstawowy wymiar wynosi 15 dni. Natomiast w przypadku pełnego urlopu dla osób zatrudnionych na ½ etatu wynosi on 13 dni, a przy zatrudnieniu na ¾ etatu jest to 20 dni urlopu wypoczynkowego.

Zasady udzielania urlopu uzupełniającego

Jeżeli w danym roku kalendarzowym pracownik nabył prawo do urlopu uzupełniającego, to momentem nabycia prawa do tego urlopu jest ostatni dzień okresu uprawniającego do urlopu w niższym wymiarze i powinien on być udzielony w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. Jeżeli zaistnieje sytuacja, że prawo do zwiększonego urlopu pracownik nabędzie pod koniec roku kalendarzowego i nie ma możliwości by z niego skorzystać, to urlop powinien zostać udzielony do końca trzeciego kwartału następnego roku kalendarzowego. Będzie on wtedy urlopem zaległym, w związku z czym powinien wyprzedzać urlop przysługujący za rok bieżący. Należy pamiętać także o tym, że pracownik przed udzieleniem mu urlopu uzupełniającego powinien mieć wykorzystany podstawowy limit urlopu, o czym mówi Kodeks pracy w art. 158.

Przykład 3.

Na 1 stycznia 2023 roku pracownikowi Krystianowi Jankowskiemu został przypisany dwudziestodniowy wymiar urlopu wypoczynkowego. Natomiast 20 maja 2023 roku pracownikowi zostanie uznany dziesięcioletni staż pracy. W związku z powyższym 19 maja pracodawca powinien naliczyć dodatkowe 6 dni urlopu panu Krystianowi.

Pracodawca ma możliwość przyznać pracownikowi dodatkowe 6 dni urlopu przed terminem uzyskania przez pracownika praw do nich. Wynika to z zasady, że pracodawca zawsze może działać na korzyść pracownika, nie może natomiast łamać zasad opisanych w ustawach oraz aktach prawnych.

Pełny urlop jest prawem pracownika dysponującego odpowiednim stażem pracy. Wymiar urlopu wypoczynkowego jest zależny od m.in. uzyskanego przez pracownika wykształcenia, wypracowanych lat na podstawie umowy o pracę, a także od wymiaru czasu pracy danej osoby. W celu poprawnego zarządzania urlopami należy dokładnie zapoznać się z omawianym tematem w celu uniknięcia podstawowych błędów, które mogą skutkować stratami finansowymi zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika.