Czy możliwe jest dorabianie na umowie o dzieło w czasie zasiłku macierzyńskiego?
W czasie po narodzinach dziecka lub w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie pracownikom przysługuje zasiłek macierzyński. Poza wyjątkami z reguły przebywając na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim czy wreszcie urlopie ojcowskim pracownik nie świadczy pracy. Jednak czy możliwe jest dorabianie na umowie o dzieło w czasie zasiłku macierzyńskiego? To zagadnienie wyjaśni niniejszy artykuł.
Kiedy i za jakie okresy przysługuje zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński wypłacany jest ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:
- urodziła dziecko;
- przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 14. roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;
- przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia.
Zasiłek macierzyński przysługuje za:
- okres urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- okres urlopu rodzicielskiego,
- okres urlopu ojcowskiego.
Okres urlopu macierzyńskiego i okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego
Okres urlopu macierzyńskiego zależy od liczby urodzonych dzieci:
- prawo do 20 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługuje w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- prawo do 31 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługuje w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- prawo do 33 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługuje w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- prawo do 35 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługuje w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
- prawo do 37 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługuje w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Urlop rodzicielski
Pracownicy-rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do 41 tygodni w przypadku urodzenia się 1 dziecka i 43 tygodni w przypadku urodzenia się większej liczby dzieci.
Wyższy wymiaru urlopu rodzicielskiego przysługuje rodzicom dziecka posiadającego zaświadczenie potwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, wydane przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego posiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej, którzy mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do 65 tygodni w przypadku urodzenia się 1 dziecka i 67 tygodni w przypadku urodzenia się większej liczby dzieci.
Urlop ojcowski
Urlop ojcowski udzielany jest w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Pracownik-ojciec ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia albo upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.
Kto jest uprawniony do pobierania zasiłku macierzyńskiego?
Zasiłek macierzyński otrzyma ubezpieczony, który jest objęty ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo lub dobrowolnie, w tym:
- pracownik;
- członek rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych;
- osoby, które wykonują pracę nakładczą;
- osoby, które pracują na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług oraz osoby, które z nimi współpracują, a także osoby świadczące pracę na podstawie umowy uaktywniającej;
- osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność, i te, które z nimi współpracują;
- osoby, które pracują odpłatnie na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
- osoby, które odbywają służbę zastępczą;
- duchowni.
Umowa o dzieło – informacje ogólne
Umowa o dzieło polega na tym, że przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Zlecający wykonanie dzieła ma w tym przypadku obowiązek poboru zaliczki na podatek dochodowy według obowiązującej stawki, czyli aktualnie z reguły 12%, ponieważ ten rodzaj umowy cywilnoprawnej podlega opodatkowaniu. Umowa o dzieło nie podlega oskładkowaniu z tytułu ubezpieczeń społecznych.
Dlatego jest to atrakcyjny rodzaj umowy zarówno dla pracodawcy, czyli zamawiającego dzieło, jak i pracownika, czyli przyjmującego zlecenie.
Dorabianie na umowie o dzieło w czasie zasiłku macierzyńskiego
Należy wskazać, że nie ma przeszkód w tym, aby dorabiać w czasie zasiłku macierzyńskiego. Dotyczy to zarówno podjęcia się wykonania dzieła na rzecz dotychczasowego pracodawcy, jak i innego podmiotu.
Przykład 1.
Czy pani Krystyna, która jest tłumaczem w biurze tłumaczeń, a aktualnie przebywa na zasiłku macierzyńskim w związku z urodzeniem się jej syna, może podjąć się tłumaczeń na podstawie umowy o dzieło z dotychczasowym pracodawcą? W takiej sytuacji nie jest dopuszczalne zawarcie umowy o dzieło, ponieważ zawarcie umowy o dzieło z dotychczasowym pracodawcą nie może dotyczyć takich samych zadań, jakie mieszczą się w ramach obowiązków pracowniczych wykonywanych w ramach łączącego strony stosunku pracy.
Przykład 2.
Czy pani Anna, która jest tłumaczem w biurze tłumaczeń, a aktualnie przebywa na zasiłku macierzyńskim w związku z urodzeniem się bliźniąt, może podjąć się tłumaczeń na podstawie umowy o dzieło zlecanych jej incydentalnie przez inne podmioty niż pracodawca, który zatrudnia ją na umowę o pracę ? W takiej sytuacji jest dopuszczalne zawarcie umowy o dzieło bez ograniczeń. Dodatkowo przygotowanie tłumaczenia jest konkretnym rezultatem działań przyjmującego zlecenie, a tym samym nie będzie podstaw, aby kwestionować ten typ umowy.
Przykład 3.
Czy pani Natalia, która jest księgową w biurze rachunkowym, a aktualnie przebywa na zasiłku macierzyńskim w związku z urodzeniem się jej córki, może podjąć się przygotowania strony internetowej na podstawie umowy o dzieło z dotychczasowym pracodawcą? W takiej sytuacji jest dopuszczalne zawarcie umowy o dzieło, ponieważ zawarcie umowy o dzieło z dotychczasowym pracodawcą nie dotyczy zadań, jakie pani Natalia wykonuje na podstawie umowy o pracę.
Dorabianie na umowie o dzieło w przypadku przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą
Wyjątkowo należy wskazać, że w przypadku przedsiębiorców przysługuje im prawo do świadczeń z tytułu urodzenia czy adoptowania dziecka. Dlatego prowadzenie działalności w trakcie zasiłku macierzyńskiego przedsiębiorcy jest jak najbardziej dopuszczalne. Tym samym dopuszczalne jest podjęcie się pracy na podstawie umowy o dzieło. Jednak są wyjątki. Przedsiębiorca, który zawiesił działalność, nie może w całym okresie zawieszenia podejmować żadnych aktywności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Podczas zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i uzyskiwać z tego tytułu przychodów oraz nie ma możliwości wykonywania na podstawie umowy o dzieło tych samych usług, które świadczy w ramach zawieszonej działalności gospodarczej. Przedsiębiorca, który zawiesił działalność, może pracować na podstawie umowy o dzieło czy umowy zlecenie, jeśli zakres świadczonych przez niego usług jest inny niż wykonywany w ramach prowadzenia działalności gospodarczej.
Przykład 4.
Czy prawidłowe i dopuszczalne jest działanie pani Iwony, która prowadzi działalność gospodarczą jako tłumacz języka niemieckiego, ale z uwagi na urodzenie dzieci zdecydowała się na zawieszenie działalności gospodarczej i świadczenie usług jako tłumacz na podstawie umowy o dzieło? Taka praktyka jest niedopuszczalna, gdyż zakres umowy o dzieło pokrywa się z zakresem usług świadczonych przez panią Iwonę w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego za poszczególne okresy
Pracownica, która urodziła dziecko, nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego z uwzględnieniem następujących zasad.
Pracownica może otrzymać uśrednioną wysokość, tj. 81,5% podstawy wymiaru za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego pod warunkiem, że nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie złoży pisemny wniosek o udzielenie po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. W tym przypadku należy pamiętać, że zasiłek w wysokości 81,5% podstawy jego wymiaru w przypadku urlopu rodzicielskiego dotyczy 32 tygodni.
Zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w części przysługującej drugiemu rodzicowi dziecka wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku bez względu na to, kiedy składany jest o niego wniosek.
Jeżeli mimo złożenia w terminie 21 dni od porodu wniosku o urlop macierzyński i rodzicielski w pełnej wysokości, zmienią się plany i nie zostanie wykorzystany ani 1 dzień z urlopu rodzicielskiego w pierwszym roku życia dziecka, zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego zmniejszy się do 70%.
Za okres urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Podsumowanie
Podsumowując, dopuszczalne jest dorabianie na umowie o dzieło w czasie zasiłku macierzyńskiego, o ile charakter powierzonych czynności będzie nieść określony rezultat, a wykonywane w ramach dzieła czynności nie będą działaniem charakterystycznym dla stosunku pracy. W przypadku zawarcia umowy o dzieło z dotychczasowym pracodawcą istotne jest to, aby wykonywane dzieło nie było tym, co robi pracownik przebywający na zasiłku macierzyńskim w ramach obowiązków pracowniczych wynikających z zawartej z pracodawcą umowy o pracę.
