Urlop ojcowski i urlop okolicznościowy w przypadku narodzin bliźniąt

Jestem świeżo upieczonym ojcem bliźniaków. Chciałbym jak najwięcej pomagać żonie, dlatego proszę o informację, jaki należy mi się urlop okolicznościowy w przypadku narodzin bliźniąt? A jaki wymiar będzie miał urlop ojcowski? Czy istnieją również inne uprawnienia, które nie powodują utraty dochodów i pozwolą pozostać z dziećmi przez dłuższy czas?

Roman, Warszawa

Osobom zatrudnionym w ramach stosunku pracy przysługuje kilka przywilejów związanych z narodzinami dziecka. Jednakże ich wymiar nie zawsze jest zależny od tego, czy ciąża jest mnoga, czy pojedyncza. Urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski ulegają wydłużeniu w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka, ale inaczej wygląda to w przypadku pozostałych zwolnień od pracy.

Ile wynosi urlop okolicznościowy w przypadku narodzin bliźniąt?

Urlop okolicznościowy jest udzielany pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę. Jego celem jest zapewnienie pracownikowi czasu wolnego w momentach szczególnie ważnych w życiu człowieka. Urlop okolicznościowy przysługuje m.in. z powodu ślubu pracownika, śmierci najbliższego członka rodziny czy narodzin dziecka. Ostatnia z okazji uprawnia do 2 dni urlopu okolicznościowego; niestety nie jest ona zależna od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu. Oznacza to, że urlop okolicznościowy w przypadku narodzin bliźniąt, podobnie jak w przypadku narodzin jednego dziecka, przysługuje w takim samym wymiarze.

Urlop ojcowski

Jak sama nazwa wskazuje, urlop ojcowski przysługuje pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę, który został ojcem. Co ważne, urlop ojcowski przysługuje zarówno ojcom biologicznym, jak i tym, którzy przysposobili dziecko.

Zgodnie ze zmianami kodeksu pracy, ojciec ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż:
1) do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia albo
2) do upływu 12. miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. 

Mimo że w Kodeksie pracy wskazano, iż pracownik ma prawo do urlopu ojcowskiego „na dziecko”, sugerując tu liczbę pojedynczą, podobnie jak w przypadku urlopu okolicznościowego, wymiar urlopu nie jest zależny od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Tym samym urodzenie bliźniąt nie daje pracownikowi prawa do wydłużenia urlopu ojcowskiego. Potwierdza to odpowiedź Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na zapytanie nr 3996 w sprawie urlopu ojcowskiego:„[...] urlop ojcowski stanowi zatem istotne uzupełnienie szerokiego katalogu uprawnień pracowniczych związanych z pełnieniem funkcji rodzicielskich, wynikających z polskiego ustawodawstwa pracy. Zatem podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu zmiany przepisów i ewentualne wydłużenie wymiaru urlopu ojcowskiego w przypadku porodów mnogich nie jest niezbędne”.

Co ważne, za okres urlopu ojcowskiego pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie, a zasiłek macierzyński. Jest on wypłacany w wysokości 100% podstawy.

Prawo do wolnego z tytułu opieki nad dzieckiem

Zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy pracownikowi wychowującemu dziecko, które nie ukończyło 14 lat, przysługuje w danym roku kalendarzowym zwolnienie od pracy. Jego wymiar wynosi 2 dni lub 16 godzin, a o tym, w jaki sposób uprawnienie to zostanie wykorzystane (w dniach czy w godzinach) decyduje pracownik podczas złożenia pierwszego w roku wniosku o udzielenie takiego wolnego. Wspomniane uprawnienie w ciągu roku może spożytkować tylko jedno z rodziców. Przepisy nie zabraniają korzystania z tego uprawnienia przez ojca, gdy matka przebywa na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim czy wychowawczym. Jednakże tak samo jak w pozostałych przypadkach, i tu wymiar zwolnienia nie jest uzależniony od liczby wychowywanych dzieci. Dodatkowo możliwość korzystania z 2 dni opieki nie jest związana z faktem, czy we wspólnym gospodarstwie domowym pozostaje osoba, która mogłaby opiekować się dzieckiem.

Za czas opieki nad dzieckiem, przewidzianym w art. 188, przysługuje prawo do wynagrodzenia na zasadach takich samych jak w przypadku urlopu okolicznościowego.

Zasiłek opiekuńczy dla ojca w czasie urlopu macierzyńskiego matki

Osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu mogą skorzystać z zasiłku opiekuńczego. Aby jednak otrzymać takie świadczenie, konieczne jest w tym przypadku spełnienie odpowiednich warunków przewidzianych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej ustawy zasiłkowej). Zasiłek opiekuńczy wypłacany jest zawsze w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

W myśl art. 32a ustawy zasiłkowej ubezpieczony ojciec, który przerwał wykonywanie pracy zarobkowej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, ma prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego, w sytuacji gdy w okresie do 8 tygodni po porodzie matka:

• przebywa w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem lub
• legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub
• porzuciła dziecko.

W tym przypadku dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje maksymalnie przez 8 tygodni i wymiar ten dotyczy wszystkich dzieci – nie będzie przysługiwał na każde z osobna.

Zasiłek opiekuńczy na dziecko

Ojciec ma możliwość skorzystania z zasiłku opiekuńczego na dziecko na warunkach ogólnych. Co do zasady świadczenie takie przysługuje wyłącznie w sytuacji, gdy nie ma domownika, który może zapewnić opiekę potomkowi. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Jeżeli matka przebywa na urlopie macierzyńskim, wówczas ojciec może skorzystać z zasiłku opiekuńczego, gdy:

• chore jest dziecko w wieku do 2 lat;
• zachoruje matka, a w gospodarstwie domowym nie ma innej osoby, która mogłaby zaopiekować się dzieckiem.

Zasiłek opiekuńczy na sprawowanie opieki nad dzieckiem można pobierać przez 60 dni w ciągu roku kalendarzowego. Limit nie wydłuża się w zależności od liczby dzieci.

Zasiłek opiekuńczy na członka rodziny

Warto również wspomnieć, że pracownikom przysługuje również zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny. Zatem jeżeli matka przebywająca na urlopach związanych z rodzicielstwem macierzyńskim otrzyma zwolnienie lekarskie, wtedy ojciec może skorzystać z zasiłku opiekuńczego w celu opieki nad nią przez okres 14 dni w ciągu roku.

Podsumowanie - urlop okolicznościowy w przypadku narodzin bliźniąt

Ojciec dziecka ma wiele możliwości przedłużenia okresu przebywania z nowo narodzonym dzieckiem. Okresy urlopów nie wydłużają się jednak w zależności od liczby wychowywanych dzieci. Urlop ojcowski, zwolnienie od pracy z art. 188 Kodeksu pracy czy urlop okolicznościowy w przypadku narodzin bliźniąt mają taki sam wymiar jak w przypadku jednego dziecka.