L4 na okresie próbnym - jakie mogą być konsekwencje?
Niedawno rozpocząłem pracę w nowej firmie. Jestem na razie zatrudniony w ramach umowy o pracę na 3-miesięczny okres próbny. Rozchorowałem się i idę dziś do lekarza. Czy będę mógł otrzymać od niego zwolnienie? Czy pracodawca z tego powodu może rozwiązać ze mną umowę? Czy w ogóle wypada korzystać z L4 na okresie próbnym?
Marcin, Kraków
Lekarz jak najbardziej może wystawić L4 na okresie próbnym. To, czy z tego tytułu pracownik otrzyma wynagrodzenie bądź zasiłek chorobowy, zależy od tego, czy upłynął już okres wyczekiwania. W trakcie przebywania na zwolnieniu chorobowym pracodawca co do zasady nie może wypowiedzieć umowy, jednakże może to zrobić zaraz po powrocie pracownika do pracy.
L4 na okresie próbnym jest powodem do wypowiedzenia umowy?
Umowa o pracę na okres próbny jest zawierana w celu sprawdzenia umiejętności pracownika. Niestety pracownik przebywający na L4 na okresie próbnym nie ma okazji się wykazać. W związku z tym pracodawca może nie chcieć przedłużyć z nim umowy lub rozwiązać ją wcześniej. Okres wypowiedzenia umowy zależy od czasu, na jaki została zawarta:
- umowa zawarta na 3 miesiące – okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie;
- umowa zawarta na czas dłuższy niż 2 tygodnie – okres wypowiedzenia wynosi 1 tydzień;
- umowa zawarta na czas krótszy niż 2 tygodnie – okres wypowiedzenia wynosi 3 dni robocze.
Pracodawca nie może wręczyć pracownikowi wypowiedzenia z tytułu L4 na okresie próbnym, ponieważ zgodnie z art. 53 Kodeksu pracy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika, jeżeli niezdolność do pracy spowodowana chorobą trwa dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy. Umowa na okres próbny może trwać bowiem maksymalnie 3 miesiące.
Jeśli w ostatnim dniu 3-miesięcznej umowy pracownik przebywa na zwolnieniu lekarskim, to umowa ta wygasa z upływem czasu, na jaki została zawarta. Nie można jej wydłużyć na okres przekraczający 3 miesiące. Zawarcie kolejnej umowy na próbę jest możliwe wyłącznie w szczególnych przypadkach.
Okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy
Pracownik, który dostał L4 na okresie próbnym, może otrzymać świadczenia z tytułu choroby, o ile upłynął już okres wyczekiwania wynoszący w przypadku zatrudnienia w ramach stosunku pracy 30 dni. Przy ustalaniu okresu wyczekiwania należy przyjąć poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, jeśli przerwa między nimi nie trwała dłużej niż 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
Przykład 1.
Pan Stanisław po przepracowaniu roku w jednej firmie zakończył umowę o pracę 2 maja. Ponowne zatrudnienie podjął od 1 czerwca. W związku z tym, że między kolejnymi umowami nastąpiła 29-dniowa przerwa, pracownik będzie miał prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia zatrudnienia.
Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje od pierwszego dnia zatrudnienia:
- absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych;
- w razie niezdolności do pracy powstałej wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy;
- osobom posiadającym co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.
W sytuacji gdy pracownik zachoruje w okresie wyczekiwania, za ten czas nie będzie mu przysługiwało prawo ani do wynagrodzenia, ani do zasiłku. Choroba powinna zostać ujęta w ewidencji jako nieobecność usprawiedliwiona bezpłatna.
Ustalenie podstawy wynagrodzenia/zasiłku chorobowego w pierwszych miesiącach pracy
Zwykle podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc choroby. Jednakże jeśli niezdolność do pracy wystąpiła przed upływem 12 miesięcy zatrudnienia, to przyjmuje się wynagrodzenie za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia. Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń bierze się pod uwagę przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.
Może zdarzyć się tak, że pracownik zachoruje w pierwszym miesiącu zatrudnienia (lub w drugim, gdy pierwszy miesiąc ubezpieczenia jest niepełny). Wtedy do ustalenia podstawy świadczenia należy zastosować zasady opisane w komentarzu do ustawy zasiłkowej.
Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego zatrudnienia, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się:
- wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości;
- wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne.
Wynagrodzenie określone w stawce godzinowej traktuje się jak wynagrodzenie stałe.
Przykład 2.
Pani Ewelina podjęła pracę 4 maja. W okresie 19–21 maja otrzymała zwolnienie lekarskie z powodu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Miesięczne wynagrodzenie zasadnicze pracownicy wynosi 4000 zł brutto. Zostało ono odpowiednio pomniejszane za czas choroby. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku za maj przyjmuje się jednak wynagrodzenie po uzupełnieniu, czyli 4000 zł pomniejszone o składki społeczne w wysokości 13,71%. Świadczenie za maj zostanie naliczone od kwoty 3451,60 zł (4000 zł – 548,40 zł).
Wysokość świadczenia chorobowego
Przez pierwsze 33 dni trwania choroby w roku kalendarzowym (14 dni w przypadku osoby powyżej 50. roku życia) pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe. Po tym okresie otrzymuje zasiłek chorobowy.
Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy wynoszą odpowiednio:
- 80% podstawy wymiaru zasiłku;
- 100% podstawy wymiaru zasiłku – w przypadku ciąży, wypadku przy pracy bądź w drodze do lub z pracy, choroby zawodowej oraz jeśli niezdolność do pracy powstała w wyniku poddania się badaniom lekarskim dla dawców komórek, tkanek i narządów bądź jeśli niezdolność do pracy powstała w wyniku poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.
W przypadku pobytu w szpitalu zasiłek chorobowy (zawsze od 34. dnia niezależnie od wieku pracownika) wynosi 70% podstawy.
L4 na okresie próbnym co do zasady nie jest powodem do wypowiedzenia umowy. Jednakże długa niezdolność do pracy może pozbawić pracownika szansy na wykazanie się u nowego pracodawcy. A sytuacja taka często prowadzi do nieprzedłużenia umowy na kolejny okres, bowiem tylko w szczególnych przypadkach możliwe jest zawarcie kolejnej umowy próbnej.