Przyczyna choroby na L4 – czy pracodawca ją widzi?

Pierwszy raz od dłuższego czasu przebywam na zwolnieniu lekarskim. Zwolnienie zostało wystawione elektronicznie przez mojego lekarza, dlatego nie wiem, co tam jest wpisane, a nie chcę, aby pracodawca poznał powód mojej niedyspozycji, ponieważ przyczyna choroby jest bardzo wstydliwa. Czy pracodawca widzi rodzaj schorzenia na L4?

Adam, Suwałki

Zwolnienie lekarskie, czyli popularne „L4”, jest dokumentem określającym niezdolność pracownika do pracy przez konkretny czas. Wystawia je lekarz z odpowiednimi uprawnieniami, co jest uregulowane ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Podczas wystawiania zwolnienia lekarskiego lekarz ma dostęp do danych pacjenta oraz jego pracodawców, dzięki czemu wprowadza tylko czas nieobecności oraz wybiera kod i numer statystyczny choroby. Każdy druk ZLA w takim przypadku posiada kody cyfrowe („1” lub „2”), numer statystyczny choroby, a niekiedy także kod literowy.

Kod choroby na zwolnieniu lekarskim

Kod choroby to nic innego, jak litera przypisana grupom chorobowym, którą umieszcza się na zwolnieniu lekarskim. Należy jednak pamiętać, że informacja taka nie zawsze jest wpisywana na L4, dlatego często spotyka się zwolnienie lekarskie bez kodu choroby. Wyróżnia się 5 kodów chorobowych, które lekarze wpisują na e-ZLA:

• kod A – niezdolność do pracy powstała po przerwie nieprzekraczającej 60 dni, spowodowana tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy przed przerwą;
• kod B – niezdolność do pracy w czasie ciąży;
• kod C – niezdolność do pracy spowodowana nadużyciem alkoholu;
• kod D – niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą;
• kod E – niezdolność do pracy spowodowana chorobą zakaźną, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub inną chorobą, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Wynika z tego, że po wpisaniu kodu C oraz D pracodawca może z łatwością poznać powód nieobecności pracownika. W pozostałych przypadkach przyczyna choroby nie jest już tak jasno określona. Co istotne, na wniosek ubezpieczonego na zaświadczeniu lekarskim nie umieszcza się kodu „B” oraz „D”. Wpisanie kodu choroby na zwolnieniu lekarskim niesie natomiast za sobą konsekwencje:

• kod A – wpływa na wyliczenia okresów zasiłkowych;
• kod B – wówczas ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy i informacja dla pracodawcy o ciąży pracownicy;
• kod C – nie przysługuje prawo do wynagrodzenia ani zasiłku chorobowego przez pierwsze 5 dni od daty rozpoczęcia zwolnienia;
• kod D – wpływa na wyliczenia okresów zasiłkowych;
• kod E – służy do ustalenia prawa do zasiłku po ustaniu okresu ubezpieczenia.

Wskazania lekarskie „1” oraz „2”

Zwolnienie lekarskie z kodem 1 oznacza, że chory musi leżeć. Czyli w razie kontroli z ZUS-u bądź pracodawcy chory powinien przebywać w domu. Jeśli go tam nie będzie, zostanie wezwany na wyjaśnienia. Zwolnienie takie jest bardzo łatwo kontrolowane, dlatego to właśnie je sprawdza się najczęściej. Wskazanie lekarskie „1” nie określa wprost powodu choroby, jednak pracodawca może w takim przypadku sądzić, że przyczyna choroby jest dość poważna.

Natomiast wskazania lekarskie „2” to informacja, że chory może chodzić. Taki kod na zwolnieniu jest na ogół podawany. Pojawia się w wielu przypadkach zwłaszcza wtedy, gdy poruszanie się nie wpływa na stan choroby. Informacja ta praktycznie nic nie mówi o przyczynie choroby.

Przyczyna choroby, czyli numer statystyczny choroby na zwolnieniu lekarskim

Zwolnienie lekarskie nie zawiera słownej informacji na temat rodzaju choroby pracownika. Dzieje się tak z tego względu, że pracodawca nie jest uprawniony, by wiedzieć, na co konkretnie choruje pracownik i nie ma obowiązku, by mu taką wiedzę przekazywać.

Jednak na zwolnieniu lekarskim lekarz wpisuje także numer statystyczny choroby. Kod ten odpowiada zdiagnozowanej u pacjenta dolegliwości na liście Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób. Numer ten co do zasady nie powinien być widoczny na zwolnieniu lekarskim, które przekazywane jest do pracodawcy. Numery statystyczne wpisuje się na zwolnieniu lekarskim, ponieważ:

• umożliwiają określenie rodzaju niezdolności do pracy przez ZUS;
• są niezbędne do prowadzenia statystyk;
• są potrzebne lekarzom do rozliczania kontraktów z NFZ.

Według przepisów, które weszły w życie 21 lipca 2019 roku odnośnie obostrzeń ZUS na podstawie RODO, informacja o L4, która trafia do naszego pracodawcy, nie może zawierać danych szczegółów dotyczących zwolnień, m.in. numeru statystycznego choroby.

Przed wprowadzeniem elektronicznych zwolnień lekarskich mogło się zdarzyć, że na papierowym zwolnieniu był widoczny kod choroby. Była to oczywiście pomyłka lekarza i w takiej sytuacji pracodawca w łatwy sposób mógł sprawdzić, na co choruje pracownik, korzystając w tym celu z Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób. Po wprowadzeniu elektronicznych zwolnień lekarskich przypadki takie powinny zostać wyeliminowane. E-ZLA przekazywane pracodawcom w elektronicznym systemie PUE powinny mieć bowiem automatycznie ukryte pole dotyczące numeru statystycznego choroby.

Dane lekarza

Każdy lekarz, który zawarł umowę z ZUS-em, może wystawić zwolnienie lekarskie. Niezwykle istotny jest tu fakt, że niezdolność do pracy stwierdza się wyłącznie po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia pacjenta. Na wystawionym zwolnieniu lekarskim znajdują się dane lekarza, który je wydał (imię, nazwisko i identyfikator). Informacje te mogą sugerować pracodawcy, na co choruje pracownik. Większość lekarzy posiada ponadto specjalizację, przez co w niektórych przypadkach można wywnioskować, co dolega podwładnemu. Będą to jednak tylko przypuszczenia, na które nie ma potwierdzenia na zwolnieniu lekarskim.

Przyczyna choroby – poinformowanie pracodawcy

Zgodnie z art. 22 Kodeksu pracy pracodawca nie może żądać podania informacji o stanie zdrowia pracownika – chyba że jest to niezbędne w celu skorzystania przez pracownika ze szczególnych uprawnień prawa pracy. Wynika z tego, że pracownik nie informuje pracodawcy o przyczynach swojej choroby. Należy jednak pamiętać, że w razie zaistnienia niezdolności do pracy wskutek choroby pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o tym fakcie i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy. Nie ma w tym przypadku znaczenia, czy zaświadczenie lekarskie zostało wystawione w formie elektronicznej, czy też w formie papierowej.

Dla pracodawcy symbole i kody na zwolnieniu lekarskim powinny jedynie wskazywać, jak rozliczyć dane zwolnienia lekarskie lub w jaki sposób można skontrolować chorego i czego się spodziewać. Natomiast istotne jest prawidłowe rozróżnianie symboli literowych oraz wskazań widocznych na zwolnieniu, dlatego zawsze warto zapytać lekarza o to, co umieszcza na druku ZUS ZLA.