Brak prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego a wysokość wynagrodzenia
Sposoby obliczania wynagrodzenia za przepracowanie części miesiąca określono w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy – dalej „rozporządzenie”. Unormowania rozporządzenia nie są jednak w tym zakresie wyczerpujące, gdyż nie dotyczą przypadku, w którym pracownik przepracowuje część miesiąca, a w pozostałej części, ma brak prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego, choć jest niezdolny do pracy z powodu choroby.
Prawo do świadczenia chorobowego
Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:
- choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu;
- wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia;
- poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów – w okresie wskazanym w pkt 1 – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.
Wynagrodzenie chorobowe, o którym mowa wyżej, oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Wynagrodzenie to nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.
Za czas niezdolności do pracy z przyczyn wymienionych wyżej, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach – patrz Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – dalej „ustawa zasiłkowa” (art. 92 kp).
Kiedy świadczenie chorobowe nie przysługuje?
Istnieje szereg przypadków, w których – pomimo niezdolności pracownika do pracy z powodu choroby – nie ma on prawa do otrzymania wynagrodzenia chorobowego ani zasiłku chorobowego (czyli świadczeń chorobowych).
Przede wszystkim pracownik nie ma prawa do świadczenia chorobowego, jeżeli nie upłynął tzw. okres wyczekiwania, czyli 30 dni jego nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (przy czym do okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego). Na zasadzie wyjątku od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:
- absolwentom szkół lub uczelni lub osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej;
- jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
- ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
- posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji;
- funkcjonariuszom Służby Celnej, którzy przyjęli propozycję pracy na podstawie art. 165 ust. 7 i art. 167 ust. 2 Ustawy z dnia 16 listopada 2016 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej i stali się pracownikami w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej (art. 4 ustawy zasiłkowej).
Świadczenie chorobowe nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie:
- urlopu bezpłatnego;
- urlopu wychowawczego;
- tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
- usprawiedliwionej nieobecności w pracy, o której mowa w art. 632 § 8 kp (czyli w szczególności w okresie od dnia śmierci pracodawcy do dnia ustania stosunku pracy) – nie dotyczy to jednak przypadków, w których niezdolność do pracy powstała do dnia śmierci pracodawcy i trwa nieprzerwanie po tym dniu;
- urlopu opiekuńczego, o którym mowa w art. 1731 kp (art. 12 ust. 2 i 2a ustawy zasiłkowej).
Wynagrodzenie pracownika za przepracowanie części miesiąca
Jeżeli pracownik przez część miesiąca jest niezdolny do pracy z powodu choroby, a w pozostałej jego części wykonuje pracę, to kwotę wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca – gdy pracownik ma ustalone wynagrodzenie w stawce miesięcznej w stałej wysokości – oblicza się w różny sposób, zależnie od tego, czy za czas choroby pracownik ma prawo do otrzymania świadczenia chorobowego, czy nie. Należy przywołać tu 2 unormowania z rozporządzenia.
Zgodnie z § 11 rozporządzenia w celu obliczenia wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik za pozostałą część tego miesiąca otrzymał wynagrodzenie określone w art. 92 kp lub zasiłek chorobowy, miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez 30 i otrzymaną kwotę mnoży przez liczbę dni wskazanych w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby; tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.
Z kolei w myśl § 12 ust. 1 rozporządzenia w celu obliczenia wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik w tym miesiącu był nieobecny w pracy z innych przyczyn niż niezdolność do pracy spowodowana chorobą, i za czas tej nieobecności nie zachowuje prawa do wynagrodzenia – miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu i otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy z tych przyczyn; tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.
Jak wynika z powyższego, przepis § 11 rozporządzenia stosuje się wtedy, gdy pracownik za część miesiąca otrzymał świadczenie chorobowe. Natomiast § 12 ust. 1 rozporządzenia znajduje zastosowanie, gdy pracownik był nieobecny w pracy z innych przyczyn niż niezdolność do pracy spowodowana chorobą i za czas tej nieobecności nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
W związku z powyższym pojawia się pytanie, jak należy obliczyć wynagrodzenie za przepracowanie części miesiąca przez pracownika, który był niezdolny do pracy z powodu choroby, lecz nie miał prawa do otrzymania świadczenia chorobowego. Żaden z omawianych przepisów nie dotyczy takiej sytuacji, gdyż w § 11 wspomina się o osobie, która otrzymała świadczenie chorobowe, a w § 12 ust. 1 – o kimś, kto nie był niezdolny do pracy z powodu choroby. Zatem jak należy postąpić przy obliczaniu wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca w przypadku braku prawa do świadczenia chorobowego, pomimo wystąpienia niezdolności do pracy z powodu choroby?
Brak prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego - Stanowisko Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Na pytanie to udzieliło odpowiedzi Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 19 lipca 2017 roku, stwierdzając, że w interesującym nas przypadku ma zastosowanie art. 80 kp, zgodnie z którym pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonaną, a za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa tak stanowią. Tym samym pracownikowi, który przez część miesiąca nie świadczył pracy z powodu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą i za ten okres nie nabył prawa do świadczenia chorobowego, przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonywaną w pozostałe dni tego miesiąca. W takiej sytuacji nie ma podstaw prawnych do stosowania przepisu § 11 rozporządzenia, który dotyczy obliczania wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik za pozostałą część tego miesiąca otrzymał świadczenie chorobowe. Obliczając wynagrodzenie pracownika, należy kwotę miesięcznego wynagrodzenia określonego stawką miesięczną w stałej wysokości podzielić przez odpowiadającą wynagrodzeniu miesięcznemu liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu (nominalny czas pracy) i ustalone w ten sposób wynagrodzenie za 1 godzinę pracy pomnożyć przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika.
Przykład 1.
Wynagrodzenie pracownika, ustalone w stałej miesięcznej wysokości, wynosi 7000 zł. W maju 2024 roku przepracował on 123 godziny. Przez pozostałą część miesiąca był niezdolny do pracy z powodu choroby, jednak nie przysługiwało mu świadczenie chorobowe, gdyż czas choroby przypadał na tzw. okres wyczekiwania. Liczba godzin do przepracowania we wspomnianym miesiącu wynosiła 160. W tych okolicznościach wynagrodzenie za przepracowanie części miesiąca wynosi 5381,25 zł, zgodnie z następującym obliczeniem:
7000 zł : 160 h = 43,75 zł;
43,75 × 123 h = 5381,25 zł.
Tak więc brak prawa do świadczenia chorobowego, pomimo niezdolności pracownika do pracy z powodu choroby, wymaga – przy ustalaniu wynagrodzenia za przepracowanie części miesiąca – zastosowania innego sposobu dokonywania obliczeń niż określone w rozporządzeniu w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kp; sposób ten jest wywiedziony z art. 80 kp.
Dni wolne z tytułu opieki nad dzieckiem. Komu przysługują?
Praca i zwolnienie lekarskie w tym samym dniu - czy to możliwe?
- Strajk nauczycieli - jak uzyskać zasiłek opiekuńczy?
- Jakie są dozwolone czynności w czasie zwolnienia lekarskiego, które pracownik może wykonywać?
- Dzień wolny za święto w sobotę w 2025 r.
- Praca i zwolnienie lekarskie w tym samym dniu - czy to możliwe?
- Brak prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego a wysokość wynagrodzenia
- KONFERENCJA PRAWO PRACY 2025 - zmiany w przepisach, najnowsze orzecznictwo, interpretacje oraz wyjaśnienie wątpliwości
- Kongres HR 2025: HR jako strategiczny partner: budowanie bezpiecznego, efektywnego i przyszłościowego środowiska pracy
- Mobile Trends Conference 2025 – najważniejsze wydarzenie dla branży technologicznej już w marcu!
- 2. Expo HR „Sprawdzone rozwiązania dla Twojej kadry”
- Konferencja dla Biur Rachunkowych, Księgowych i Przedsiębiorców: Innowacje i Wyzwania w Świecie Księgowości