Brak prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego a wysokość wynagrodzenia

W przypadku nieobecności w pracy z powodu choroby pracownik może otrzymywać stosowne świadczenia z ubezpieczenia chorobowego. Jednak w niektórych przypadkach takie świadczenia nie będą pracownikowi przysługiwały, co wynika z limitów określonych w przepisach Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2021 roku poz. 1133 ze zm.) – dalej „ustawa zasiłkowa”. Co z wypłaceniem wynagrodzenia gdy występuje brak prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego?

Prawo do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego

W związku z niezdolnością do pracy z powodu choroby pracownicy mogą otrzymywać:

• wynagrodzenie chorobowe,
• zasiłek chorobowy.

Zgodnie z art. 92 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu.

Natomiast w myśl art. 92 § 4 kp za czas niezdolności do pracy, o której mowa w art. 92 § 1, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach (w ustawie zasiłkowej).

Okresy wyczekiwania

Jak stanowi art. 92 § 3 pkt 2 kp, wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Do okresu ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego (art. 4 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:

• absolwentom szkół lub uczelni bądź osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym albo przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej;
• jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji;
• funkcjonariuszom Służby Celnej, którzy przyjęli propozycję pracy na podstawie art. 165 ust. 7 i art. 167 ust. 2 Ustawy z dnia 16 listopada 2016 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. poz. 1948 ze zm.) i stali się pracownikami w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej (art. 4 ust. 3 ustawy zasiłkowej).

Okres zasiłkowy

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni. Do okresu zasiłkowego, o którym wyżej mowa, wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy oraz poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Nie wlicza się natomiast okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży (art. 9 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej).

Brak prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego a wynagrodzenie za pracę

Zgodnie z art. 80 kp wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy stanowią tak przepisy prawa pracy. W myśl tego przepisu za czas niezdolności do pracy wskutek choroby pracownikowi nie przysługuje normalne wynagrodzenie za pracę. Pracownik może wówczas otrzymać jedynie świadczenie chorobowe (wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy), o ile:

• upłynął już okres wyczekiwania na to świadczenie, oraz
• nie został wyczerpany okres zasiłkowy.

Jeżeli któryś z tych warunków nie jest spełniony, pracownik nie otrzyma świadczenia chorobowego. W konsekwencji, wynagrodzenie za pracę zostanie mu wypłacone wyłącznie za dni danego miesiąca kalendarzowego, w których pracę tę wykonywał.

Aby obliczyć kwotę wynagrodzenia za pracę należnego za dany miesiąc, stosuje się przepis § 11 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kp (Dz.U. z 2017 roku poz. 927), stanowiący, że w celu obliczenia wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik za pozostałą część tego miesiąca otrzymał wynagrodzenie określone w art. 92 kp, miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez 30 i otrzymaną kwotę mnoży przez liczbę dni wskazanych w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc. Analogicznie postępuje się w przypadku nieobecności pracownika w pracy, w której okresie pracownikowi przysługuje zasiłek przewidziany w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub w przepisach o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Wprawdzie w tym przepisie mówi się o przypadkach, w których pracownikowi przysługuje za nieprzepracowaną część miesiąca wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy, jednak należy stosować go odpowiednio również wówczas, gdy z tytułu nieobecności w pracy z powodu choroby takie świadczenie pracownikowi nie przysługuje. Wynika to a contrario z § 12 ust. 1 omawianego rozporządzenia.

Przykład 1.
Pracownik był nieobecny w pracy z powodu choroby od 1 do 15 marca (15 dni). 9 marca upłynął okres wyczekiwania (30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego) na nabycie prawa do wynagrodzenia/zasiłku chorobowego. W związku z tym za 10-15 marca pracodawca wypłacił pracownikowi wynagrodzenie chorobowe, o którym mowa w art. 92 kp. Okoliczność, że wspomniane świadczenie chorobowe nie przysługiwało pracownikowi przez pierwsze 9 dni marca, nie powoduje, że pracownik nabył prawo do zwykłego wynagrodzenia za pracę za te dni, gdyż zgodnie z art. 80 kp wynagrodzenie należy się za pracę wykonaną. Natomiast wynagrodzenie za pracę od 15 do 31 marca obliczono następująco: kwota wynagrodzenia pracownika, ustalonego w stałej stawce miesięcznej wynosi 4700,00 zł. Tę kwotę podzielono przez 30 i otrzymany wynik pomnożono przez liczbę dni wskazanych w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby: 4700,00 zł / 30 x 15 = 2350,00 zł. Tak obliczoną kwotę odjęto od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc: 4700,00 zł - 2350,00 zł = 2350,00 zł. Uzyskany wynik to wysokość wynagrodzenia za pracę w okresie od 16 do 31 marca.

Brak prawa do świadczenia chorobowego nie uprawnia pracownika do otrzymania, za czas nieobecności z powodu choroby, wynagrodzenia za pracę, gdyż wynagrodzenie takie przysługuje za czas, w którym praca była wykonywana.