Choroba pracownika a urlop bezpłatny - czy przerywa się bieg urlopu?

Przebywam na urlopie bezpłatnym, w trakcie którego otrzymałem zwolnienie chorobowe. Czy choroba przerywa bieg trwania urlopu bezpłatnego i pracodawca powinien wypłacić wynagrodzenie chorobowe? Choroba pracownika a urlop bezpłatny – czy jest między nimi zależność?

Roman, Zgierz

Urlop bezpłatny charakteryzuje się tym, że w trakcie jego trwania następuje przerwa w wykonywaniu obowiązków pracowniczych. W związku z powyższym przerwa dotyczy także opłacania składek ZUS za pracownika, czyli jest także przerwą w ubezpieczeniu chorobowym.

Urlop bezpłatny

Urlop bezpłatny jest udzielany pracownikowi wyłącznie na jego pisemny wniosek. Pracodawca może taki wniosek przyjąć lub może odmówić jego udzielenia. Przepisy nie wskazują żadnych limitów przy udzielaniu urlopu bezpłatnego. Może więc trwać kilka dni, miesięcy, rok, a nawet dłużej. W przypadku długich urlopów bezpłatnych, przekraczających 3 miesiące, pracodawca i pracownik mogą przewidzieć możliwość wcześniejszego odwołania z urlopu. Jak wspomniano, urlop bezpłatny jest przerwą w wykonywaniu obowiązków pracowniczych, więc pracodawca nie opłaca wówczas składek na ubezpieczenie społeczne za pracownika.

Choroba pracownika a urlop bezpłatny

W przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego, choroba pracownika w trakcie trwania urlopu bezpłatnego nie przerywa tego urlopu i nie jest podstawą do wypłaty wynagrodzenia chorobowego. Z żadnego przepisu prawa pracy, jak również z orzecznictwa sądowego nie wynika, iż w stosunku do urlopów bezpłatnych należy stosować zasady wynikające z art. 166 Kodeksu pracy (dalej jako kp), które uzasadniają udzielenie urlopu wypoczynkowego w innym terminie z powodu choroby pracownika. Zapis ten nie ma zastosowania do urlopu bezpłatnego.

Należy pamiętać, że jeżeli pracodawca wyraził zgodę na udzielenie urlopu bezpłatnego, nie może jednostronnie i swobodnie zadecydować o jego przerwaniu, gdy urlop jest udzielony na krócej niż 3 miesiące i strony nie zastrzegły takiej możliwości. Anulowanie urlopu bezpłatnego wymaga zgody dwóch stron.

Przykład 1.

Na wniosek pana Adama pracodawca udzielił mu urlopu bezpłatnego w okresie od 1 do 30 stycznia. W okresie urlopu pan Adam zachorował i był niezdolny do pracy między 10–20 stycznia. Za okres choroby w styczniu nie ma on prawa ani do wynagrodzenia, ani do zasiłku chorobowego, ponieważ choroba przypadła na okres urlopu bezpłatnego.

Choroba pracownika po urlopie bezpłatnym

W przypadku gdy choroba rozpoczęła się w okresie urlopu bezpłatnego i trwa po jego zakończeniu, pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia chorobowego, ale wyłącznie za okres niezdolności do pracy przypadający po urlopie.

Przykład 2.

Pan Jan miał urlop bezpłatny od 1 do 30 stycznia. W okresie urlopu bezpłatnego zachorował i od 20 stycznia do 10 lutego przebywał na zwolnieniu lekarskim. Jest to jego pierwsza choroba w roku. W tej sytuacji:

• za okres choroby przypadającej w okresie urlopu bezpłatnego od 20 do 31 stycznia pracownikowi nie przysługują świadczenia chorobowe;
• za czas choroby po urlopie bezpłatnym otrzyma wynagrodzenie chorobowe za okres od 1 do 10 lutego.

Urlop bezpłatny a okres wyczekiwania

Prawo do zasiłku chorobowego pracownik nabywa co do zasady po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, tzw. okresu wyczekiwania. To samo dotyczy wynagrodzenia chorobowego. Do okresu wyczekiwania zalicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, pod warunkiem że przerwa w ubezpieczeniu nie przekroczyła 30 dni. Okres urlopu bezpłatnego nie jest okresem ubezpieczenia chorobowego, jednak czas ten traktuje się w sposób szczególny. W przypadku gdy między okresami ubezpieczenia chorobowego wystąpi przerwa spowodowana urlopem bezpłatnym, wówczas okresy ubezpieczenia chorobowego występujące przed urlopem bezpłatnym i po urlopie wlicza się do okresu wyczekiwania, nawet jeśli urlop bezpłatny był dłuższy niż 30 dni.

Przykład 3.

Pan Kamil był zatrudniony od 1 stycznia do 30 czerwca, a w okresie od 1 maja do 30 czerwca korzystał z urlopu bezpłatnego. U kolejnego pracodawcy podjął pracę od 20 lipca, gdzie już w okresie od 29 do 31 lipca przebywał na zwolnieniu lekarskim. Do 30-dniowego okresu wyczekiwania nowy pracodawca zaliczył okres ubezpieczenia chorobowego z tytułu zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy. Przerwa między okresami ubezpieczenia chorobowego była dłuższa niż 30 dni i trwała od 1 maja 19 lipca, jednak jej przyczyną był urlop bezpłatny, w związku z czym pan Kamil ma prawo do wynagrodzenia chorobowego za okres od 29 do 31 lipca.

Choroba pracownika a urlop bezpłatny - podsumowanie

Zwolnienie lekarskie nie przerywa urlopu bezpłatnego. Przepisy nie przewidują obowiązku przesunięcia na inny termin urlopu bezpłatnego niewykorzystanego z powodu choroby pracownika. Natomiast w trakcie urlopu bezpłatnego świadczenia chorobowe nie przysługują – należy je wypłacić dopiero za okres przypadający po zakończeniu tego urlopu.