Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego dla rodziców adopcyjnych i zastępczych

Szczególne uprawnienia związane z rodzicielstwem nie są zastrzeżone jedynie w odniesieniu do biologicznych rodziców dziecka. Również pracownicy, którzy przyjęli dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu z wnioskiem o przysposobienie dziecka lub którzy przyjęli dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, mają prawo skorzystać z dodatkowych praw, w tym także w zakresie urlopów rodzicielskich. Kiedy przysługuje urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego dla rodziców adopcyjnych? Jaki jest wymiar urlopów tego rodzaju przysługujących wspomnianym pracownikom?

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego - wymiar i zasady udzielania

Regulacje prawne określające zasady udzielania oraz wymiar urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego zawarto w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, dalej jako kp.

Stosownie do brzmienia art. 183 § 1 kp pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza – z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej – ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:

• 20 tygodni – w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
• 31 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,
• 33 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
• 35 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
• 37 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci

– nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest udzielany na pisemny wniosek pracownika, przy czym pracodawca ma obowiązek uwzględnić ten wniosek. Dołącza się do niego dokumenty wskazane w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 roku w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków.

Zgodnie z § 22 ust. 1 wymienionego wyżej rozporządzenia wniosek o udzielenie pracownikowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka albo przyjęcia na wychowanie dziecka jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, zawiera:

• imię i nazwisko pracownika;
• imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka (dzieci) przyjętego na wychowanie albo przyjętego na wychowanie jako rodzina zastępcza, na które ma być udzielony urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego;
• wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. 

Do wniosku o udzielenie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego dołącza się:

1. oświadczenie pracownika o dacie przyjęcia dziecka (dzieci) na wychowanie oraz kopię wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (dzieci) zawierającego datę urodzenia dziecka (dzieci) z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu lub zaświadczenie sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu o przysposobienie dziecka (dzieci) zawierające datę urodzenia dziecka (dzieci) albo kopię prawomocnego orzeczenia sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka (dzieci) w rodzinie zastępczej, albo kopię umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy rodziną zastępczą a starostą;

2. kopię prawomocnej decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego, w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka, wobec którego podjęto taką decyzję. 

Prawo do urlopu rodzicielskiego po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego

Pracownik – po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi takiego urlopu – jest uprawniony do urlopu rodzicielskiego w wymiarze określonym w art. 183 § 4 kp. Oznacza to, że pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, ma prawo do urlopu rodzicielskiego przysługującego po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, w wymiarze do:

• 41 tygodni – w przypadku przyjęcia jednego dziecka;
• 43 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga lub więcej dzieci;
• 38 tygodni – w przypadku przyjęcia dziecka w wieku do 7. roku życia lub w przypadku przyjęcia dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10. roku życia.

Prawo do urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego

Uprawnienia w zakresie udzielenia urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego uregulowano w art. 182(4) kp.

 Z art. 182(1a) § 1 kp wynika, że po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

• 41 tygodni – w przypadku przyjęcia jednego dziecka; 
• 43 tygodni – w przypadku przyjęcia więcej niż jednego dziecka.

Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika złożony w trybie przewidzianym w art. 182(1d) kp.

Wymiar urlopu dla rodziców adopcyjnych i zastępczych – podsumowanie

Rodzice adopcyjni oraz zastępczy mogą również korzystać z uprawnień o charakterze rodzicielskim określonych w Kodeksie pracy. Dotyczy to także prawa do urlopów przeznaczonych na opiekę nad przysposobionymi dziećmi. Wspomniani pracownicy mogą zatem liczyć na urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze uzależnionym od liczby dzieci przyjętych w ramach jednej procedury. Dodatkowo pracownikom przysługuje prawo do urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.