Rezygnacja z renty - czy jest możliwa?

Prawo do renty przysługuje tylko po wcześniejszym spełnieniu odpowiednich przesłanek ustawowych. Wnioskodawca może uzyskiwać takie świadczenie przez ściśle określony czas lub bezterminowo. Czy uprawniony do renty może jednak dobrowolnie zrezygnować z jej otrzymywania? Czy dobrowolna rezygnacja z renty jest w ogóle możliwa?

Czym jest renta?

Renta jest okresowym świadczeniem wypłacanym osobom, które z różnych przyczyn nie są w stanie wykonywać pracy zawodowej. Najczęściej jest udzielana na oznaczony okres, do chwili uzyskania możliwości podjęcia jakiegokolwiek zatrudnienia przez uprawnionego. Oczywiście zdarza się też, że organ rentowy (jest nim co do zasady Zakład Ubezpieczeń Społecznych) przyznaje to świadczenie jako bezterminowe – może ono jednak być cofnięte, jeśli uprawniony nie spełnia przesłanek do jej otrzymywania.

Ustalenie prawa do renty następuje zawsze po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania administracyjnego, którego celem jest wydanie decyzji przez organ rentowy. W praktyce dokonuje się tego na podstawie dokumentacji medycznej przedstawionej przez wnioskodawcę, a także poprzez badanie lekarskie realizowane przez lekarzy – orzeczników ZUS. Jeśli wnioskodawca udowodni swoją niezdolność do pracy – otrzyma rentę.

Renta może występować także w innej formie niż wcześniej wskazana. Chodzi oczywiście o tzw. świadczenie rodzinne lub szkoleniowe. W pierwszym przypadku renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. W przypadku renty szkoleniowej świadczenie to jest związane co prawda z niezdolnością do wykonywania pracy, jednak ma umożliwić przekwalifikowanie danej osoby i podjęcie przez nią innego zatrudnienia (takiego, które ze względu na swój stan zdrowia może już wykonywać).

Rezygnacja z renty

Osoba, która otrzymała już prawo do pobierania renty lub występuje w roli wnioskodawcy o to świadczenie, może w każdej chwili zrezygnować z jego otrzymywania, Renta jest bowiem w każdym przypadku dobrowolna, nie można zmuszać nikogo do jej pobierania. W praktyce dobrowolna rezygnacja z tego świadczenia nie zdarza się jednak zbyt często. Dużo większa liczba przypadków dotyczy raczej cofnięcia prawa do renty przez właściwy organ.

Procedura rezygnacji z renty jest zróżnicowana i zależy w głównej mierze od tego, czy świadczenie to zostało już przyznane danej osobie, czy też postępowanie administracyjne jest w toku (ewentualnie, kiedy została wydana decyzja o przyznaniu renty).

Rezygnacja z renty przez wnioskodawcę

Jeśli postępowanie administracyjne w sprawie przyznania renty jest w toku, natomiast wnioskodawca zmienia swoje zdanie i nie chce uzyskać tego świadczenia, powinien zawiadomić o tym fakcie organ rentowy przed wydaniem ostatecznej decyzji administracyjnej. Taka sytuacja może mieć miejsce np. wtedy, gdy stan zdrowia wnioskodawcy uległ znacznej lub całkowitej poprawie, ewentualnie gdy znalazł on dla siebie odpowiednie zatrudnienie, a wypłata renty nie ma już większego znaczenia.

Postępowanie w sprawie przyznania prawa do renty trwa w Polsce dosyć długo – z reguły kilka miesięcy. Wnioskodawca ma więc czas, aby złożyć ewentualną rezygnację jeszcze przed wydaniem stosownej decyzji administracyjnej. W tym celu należy złożyć pismo ws. wycofania wcześniej złożonego wniosku o przyznanie renty. Dokonuje się tego na specjalnym formularzu EWS, który można pobrać na stronie ZUS-u. Oczywiście dopuszczalne jest także własnoręczne sporządzenie oświadczenia o wycofaniu wniosku.

Pismo powinno zawierać w swej treści:

• dokładne określenie wnioskodawcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL, numer i seria dowodu osobistego, data i miejsce urodzenia);
• oznaczenie organu rentowego (będzie to najczęściej właściwy oddział ZUS);
• sformułowanie żądania wycofania wniosku o przyznanie renty, wraz ze wskazaniem kiedy był on składany oraz czy sprawie została już nadana sygnatura lub właściwy numer;
• podpis wnioskodawcy.

Pismo o wycofanie wniosku o przyznanie renty nie podlega żadnej opłacie i może być złożony do organu rentowego osobiście lub za pośrednictwem listu poleconego. ZUS dopuszcza także możliwość elektronicznego złożenia, pod warunkiem jednak, że wnioskodawca dysponuje kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym na koncie ePUAP. Wniosek nie musi być w żaden sposób uzasadniony.

Rezygnacja z renty przez uprawnionego

Zupełnie inaczej będzie wyglądała sytuacja rezygnacja z renty, która została już przyznana danej osobie. Jeśli uprawniony chce zrezygnować ze świadczenia, a stosowna decyzja administracyjna została wydana i nie minęło jeszcze 14 dni od jej doręczenia, należy wnieść od niej odwołanie.

W każdym przypadku organ rentowy poucza uprawnionego, że ma on prawo zakwestionować decyzję o przyznaniu lub nieprzyznaniu świadczenia w terminie 14 dni od chwili odebrania pisma z ZUS-u. Jeśli wnioskodawca otrzymał rentę, a nie chce jej jednak pobierać, niezbędne jest złożenie odwołania – osobiście lub listem poleconym do ZUS-u (niestety nie ma tutaj możliwości elektronicznego załatwienia sprawy).

Zgodnie z treścią art. 128 Kodeksu postępowania administracyjnego odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli wynika z niego, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Jeśli chce całkowicie zrezygnować z przyznanego prawa do renty, powinna jednak wyraźnie zaznaczyć to w składanym przez siebie odwołaniu – przyspieszy to bowiem całą procedurę.

Powyższa procedura nie jest jednak możliwa w przypadku, gdy uprawniony do renty odebrał decyzję administracyjną i minęło od tej chwili ponad 14 dni – nie można wówczas skutecznie wnosić żadnego odwołania. W tej sytuacji rezygnacja z renty wymaga złożenia innego rodzaju oświadczenia. Uprawniony musi każdorazowo informować organ rentowy o zmianie okoliczności, które były podstawą do przyznania mu omawianego świadczenia (np. polepszeniu stanu zdrowia, znalezienia zatrudnienia, niespełnianiu przesłanek uprawniających do pobierania renty rodzinnej). Tuszowanie okoliczności przed ZUS-em nie jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ organ samodzielnie kontroluje uprawnionych do tego rodzaju świadczeń – jeśli uzna, że przesłanki uprawniające do pobierania renty wygasły, sam zainicjuje odpowiednie postępowanie i odbierze wypłacane świadczenie (możliwe jest także, że zażąda zwrotu bezprawnie pobieranej renty).

Oświadczenie o rezygnacji z renty jest podobne w swej treści do pisma ws. wycofania wniosku o przyznanie tego świadczenia. Warto jednak, aby wnioskodawca uzasadnił tutaj swoje pismo i wyjaśnił, dlaczego nie chce lub nie może już pobierać renty. Oświadczenie może być złożone do ZUS-u osobiście, listem poleconym lub za elektronicznie, nie podlega żadnej opłacie. Organ rentowy najczęściej uznaje takie wnioski i wydaje decyzję administracyjną, na podstawie której zostaje cofnięte prawo do pobierania renty wraz ze wskazaniem, od kiedy dokładnie to następuje. Oczywiście utrata prawa do omawianego świadczenia nie przekreśla szans na jego uzyskanie w przyszłości – pod warunkiem, że wnioskodawca będzie spełniać właściwe ku temu przesłanki.

Rezygnacja z renty – podsumowanie

Renta jest dobrowolnym świadczeniem pieniężnym przyznawanym po spełnieniu konkretnych przesłanek ustawowych. Zarówno wnioskodawca, jak i uprawniony do renty mają możliwość rezygnacji z tego świadczenia. Wymaga to każdorazowo złożenia pisma o odpowiedniej treści – jego forma jest przy tym uzależniona od etapu danej sprawy oraz faktu ewentualnego przyznania renty danej osobie. Rezygnacja z renty nie jest skomplikowana i nie podlega żadnym opłatom, nie przekreśla także możliwości ubiegania się o takie świadczenie w przyszłości.