Sprzątanie chodnika i odśnieżanie - obowiązki właścicieli posesji

Właściciele posesji mają obowiązek dbania o porządek na chodniku. Chodzi tu w szczególności o sprzątanie chodnika, który przylega do ich nieruchomości, i jego odśnieżanie. Gmina doprecyzowuje w regulaminie sposób, w jaki właściciele powinni wywiązywać się tych obowiązków.

Sprzątanie chodnika

Jednym z ważniejszych obowiązków właścicieli posesji jest obowiązek dbania o porządek na chodnikach położonych wzdłuż ich nieruchomości, czyli sprzątanie chodnika. Właściciel ma obowiązek uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń (art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach).

Przez właściciela należy w tym przypadku rozumieć również współwłaściciela, użytkownika wieczystego gruntu, a także osobę posiadającą nieruchomość w zarządzie lub władaniu.

O porządek trzeba dbać nie tylko zimą, ale przez cały rok, choć z oczywistych powodów to w okresie jesienno-zimowym sprzątanie chodnika jest najważniejsze.

Który chodnik trzeba sprzątać, a który - nie?

Nie każdy chodnik musi być przez właściciela nieruchomości sprzątany. Chodnik, który właściciel posesji ma sprzątać, musi spełniać łącznie dwa warunki:

• jest wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego,
• jest położony bezpośrednio przy granicy nieruchomości.

Istotne jest to, że chodnik musi przylegać bezpośrednio do posesji. Jeśli między chodnikiem a granicą posesji jest teren nieutwardzony – np. zasiana trawa, posadzone drzewa – właściciel nieruchomości już takiego chodnika sprzątać nie musi.

Właściciel nieruchomości nie jest też zobowiązany do uprzątnięcia chodnika, na którym jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych.

Ponadto w zakresie pojęcia „uprzątnięcie” nie mieści się termin „wywóz”. Nie można zatem wymagać od właściciela, by ten dokonywał na własny koszt (czy w ogóle organizował) wywóz np. śniegu czy zebranych liści. 

Czy chodnik musi być odśnieżony całą dobę?

W praktyce kwestia utrzymania czystości na chodniku wywołuje wiele problemów. W orzeczeniach sądów podkreśla się, że obowiązek, jakim jest sprzątanie chodnika nie oznacza, że chodnik musi znajdować się zawsze w idealnym stanie. Nie sposób przyjąć, że np. w okresie opadów śniegu chodnik na całej szerokości i zawsze będzie odśnieżony (w końcu gdzieś śnieg trzeba przesunąć). Co więcej, trudno również wymagać, aby chodnik był sprzątnięty „od razu”. Nawet profesjonalne firmy wykonujące usługi np. dla miasta mają w kontraktach zapisane, że podjęcie czynności musi nastąpić np. w ciągu 2 godzin po ustaniu opadów śniegu.

Odszkodowanie w razie wypadku

W sytuacji, gdy ktoś wskutek wypadku na nieoczyszczonym chodniku dozna szkody, może dochodzić odszkodowania (za szkodę) oraz zadośćuczynienia (za krzywdę, np. cierpnie w związku ze złamaniem nogi).

Istotne w tej sytuacji jest przede wszystkim to, czy właściciel posesji ponosi winę za zdarzenie, czy zaniedbał swoich obowiązków.

Poza tym właściciel posesji odpowiada tylko za normalne następstwa swojego czynu, z którego wynikła szkoda (a więc tutaj za normalne następstwa tego, że np. nie usunięto śniegu z chodnika). W przypadku poślizgnięcia się, będzie odpowiadać więc za to, że poszkodowany doznał np. obrażeń ciała – złamania nogi, ale już nie za to, że w wyniku poślizgnięcia się nie mógł wyjechać na urlop.

Sprzątanie chodnika zlecone zewnętrznej firmie

W wielu sytuacjach sprzątanie chodnika przez samego właściciela nie jest możliwe, trzeba to zlecić. W takim przypadku najlepszy rozwiązaniem będzie podpisanie umowy z firmą, która się tym zajmuje. Warto wybrać profesjonalistę. Gdyby bowiem doszło do szkody, właściciel w takiej sytuacji odpowiedzialności ponosić nie będzie. Odpowiadać będzie firma, której zlecono sprzątanie chodnika. Można się na to powołać, gdy wykonanie czynności powierzono osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności. Podobnie odpowiedzialności właściciel uniknie, jeśli wykaże, że nie ponosi winy w wyborze osoby, która za niego np. odśnieżała chodnik.

Dobrym pomysłem jest też wykupienie polisy ubezpieczeniowej, która obejmować będzie ryzyka związane z wykonywaniem obowiązków porządkowych przez właścicieli posesji (w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej).

Nadzór gminy

Właściciele muszą pamiętać, że gmina ma prawo sprawdzić czy obowiązki porządkowe, które na nich ciążą są wykonywane w sposób prawidłowy. Organem uprawnionym do kontroli jest zatem wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W praktyce robią to za nich funkcjonariusze straży gminnych. Nieuprzątnięty chodnik może się skończyć mandatem.

Regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie

Rada gminy ustala specjalny regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Są w nim m.in. szczegółowo określone wymagania dotyczące czynności, które mają być podjęte przez właścicieli.

W regulaminie jako akcie prawa miejscowego można tylko doprecyzować i uściślić obowiązki nałożone w ustawie, natomiast nie można nakładać na właścicieli obowiązków, o których w ustawie nie ma mowy.