Zbiórka publiczna - jak zbierać pieniądze i nie naruszyć prawa?
Zbiórka publiczna - co nią jest?
Zbiórkę publiczną najpierw trzeba zgłosić, a dopiero potem można ją zorganizować. Nie każde zbieranie pieniędzy, nawet odbywające się publicznie, to zbiórka publiczna i wymaga formalności. O tym, co jest zbiórką publiczną decydują przepisy. Chodzi o ustawę o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.
Zbiórką publiczną jest zbieranie ofiar, które łącznie musi spełniać następujące warunki:
- zbierana jest gotówka lub jest to zbiórka w naturze (czyli zbiórka rzeczy);
- odbywa się w miejscu publicznym (miejsce ogólnodostępne, w szczególności ulice, place, parki, cmentarze|)
- jest na zgodny z prawem cel; chodzi o cel publiczny z art. 14 ustawy lub religijny.
Wpłaty na konto - czy to zbiórka publiczna?
Nie jest zbiórką publiczną zbieranie pieniędzy w ten sposób, że są one wpłacane na rachunek bankowy. Zorganizowanie zbiórki pieniędzy poprzez wezwanie do wpłat na konto też nie wymaga zgłoszenia. Nie jest to zbiórka publiczna.
SMS charytatywny - czy to zbiórka publiczna?
Nie jest zbiórką publiczną SMS charytatywny. SMS nie jest zbieraniem gotówki ani zbiórką w naturze, więc nie mieści się w definicji zbiórki publicznej.
Zbiórka publiczna - co nią nie jest?
Zbieranie pieniędzy na konto nie jest zbiórką publiczną. Ale też nie każde zbieranie pieniędzy w gotówce, np. do puszki czy darów rzeczowych to zbiórka publiczna.
Zbiórką publiczną nie jest następujące zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze:
- wśród znajomych, znanych osobiście;
- wśród młodzieży szkolnej na terenach szkolnych, odbywające się na podstawie pozwolenia władz szkolnych;
- w ramach zbiórek koleżeńskich w zakładzie pracy;
- w drodze loterii pieniężnych i fantowych (ale uwaga - tu może mieć zastosowanie ustawa o grach hazardowych i wskazane w niej formalności)
- na cele religijne, działalność kościelną - pod warunkiem, że odbywa się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony.
Zbiórki na portalach internetowych
Mimo, że portale do zbierania pieniędzy posługują się pojęciem zbiórka publiczna, to nie są to zbiórki publiczne w rozumieniu ustawy. Wynika to z tego, że podczas zbiórek internetowych pieniądze są wpłacane na konto. Nie jest więc to zbiórka w gotówce ani zbiórka rzeczy.
Portale nazywają zbiórkami publicznymi takie zbiórki, które są widoczne dla każdego i w których każdy może wziąć udział. Oferują też zbiórki prywatne, które nie są widoczne dla wszystkich, lecz tylko dla osób, które dostaną do nich linka.
Zasady przeprowadzania zbiórek na portalach są określone w ich regulaminach. Tam można przeczytać np. o wysokość prowizji, zasadach przekazania pieniędzy organizatorowi zbiórki. Regułą jest, że portal udostępnia swoją stronę, oprogramowanie. Kwestie formalne, w tym związane ze sprawami podatkowymi obciążają organizatora zbiórki.
Sprzedaż rzeczy lub cegiełek
Nie jest zbiórką publiczną sprzedaż rzeczy ani usług - sprzedaż nie mieści się w definicji zbiórki publicznej. Sprzedaż cegiełek będzie zbiórką publiczną wtedy, gdy cegiełka ma charakter symboliczny, nie ma praktycznie wartości. W takiej sytuacji faktycznie nie dochodzi do sprzedaży. Jest to darowizna. Cegiełka jest tylko symbolicznym podziękowaniem.
Kto może zorganizować zbiórkę publiczną?
Zbiórkę publiczna może zorganizować np. stowarzyszenie, fundacja, organizacja kościelna.
Czy zbiórkę może zorganizować każdy obywatel (osoba fizyczna)? Samodzielnie - nie, ale wystarczy, że trzy osoby założoną komitet społeczny w celu przeprowadzenia zbiórki.
Jak powołać komitet społeczny do przeprowadzenia zbiórki?
Jeśli osoby fizyczne chcą zorganizować zbiórkę, muszą założyć komitet społeczny. Wymagane są do tego 3 pełnoletnie osoby, posiadające pełną zdolność do czynności prawnych. Powołanie komitetu jest proste. Wystarczy podpisać akt założycielski komitetu społecznego. Jeśli zbiórka jest zgłaszana przez Internet, to akt założycielski wypełnia się i podpisuje również przez Internet, zgłaszając zbiórkę.
Akt założycielski komitetu społecznego powinien zawierać:
- określenie celu, w jakim komitet społeczny został powołany (np. przeprowadzenie zbiórki publicznej ze wskazaniem jej celu)
- dane osób powołujących komitet społeczny. Trzeba podać imię, nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL. Jeśli ktoś nie ma PESEL, podaje serię i numer dokumentu tożsamości;
- adres do korespondencji;
- dane osoby, która reprezentuje komitet;
- oświadczenie o niekaralności członków komitetu społecznego na niektóre przestępstwa.
Jak zgłosić zbiórkę publiczną?
Zbiórkę publiczną trzeba przed jej przeprowadzeniem zgłosić.
Zbiórka publiczna może zostać przeprowadzona dopiero po tym, jak informacja o zbiórce zostanie opublikowana na Portalu Zbiórek Publicznych. Żeby do tego doszło, organizator najpierw musi zgłosić zbiórkę.
Zgłoszenie może zostać dokonane:
Wniosek elektroniczny jest rozpatrywany szybciej (do 3 dni roboczych) niż papierowy (do 7 dni roboczych). Żeby go podpisać, trzeba mieć Profil Zaufany lub podpis elektroniczny. Dotyczy to wszystkich osób, które muszą się podpisać po zgłoszeniem. W przypadku komitetów społecznych, podpisy muszą złożyć wszyscy członkowie komitetu.
Identyfikatory dla zbierających
Osoby, które będą zbierać pieniądze lub rzeczy muszą mieć identyfikatory. Musi je zapewnić organizator zbiórki. Co powinny być na identyfikatorze?
- imię i nazwisko zbierającego;
- nazwa zbiórki;
- cel zbiórki;
- organizator;
- numer zbiórki publicznej.
Sprawozdanie po zakończeniu zbiórki
Po zakończeniu zbiórki publicznej trzeba sporządzić dwa sprawozdania. Można to zrobić przez Internet lub na piśmie. Jakie sprawozdania trzeba złożyć?
- z przeprowadzonej zbiórki publicznej. Wpisuje się w nim, jakie ofiary zebrano i jaką miały wartość. Termin na złożenie sprawozdania to 30 dni od zakończenia zbiórki publicznej.
- ze sposobu podzielenia zebranych rzeczy. Termin na złożenie sprawozdania to 3 miesiące od zakończenia roku obrotowego organizacji. Komitet społeczny ma na to sprawozdanie rok i 30 dni od zakończenia zbiórki.
Sprawozdania są publikowane w Internecie - w Portalu Zbiórek Publicznych. Każdy może sprawdzić, ile udało się zebrać i co z zebranymi rzeczami zrobiono.
Co się stanie, jeśli sprawozdanie nie zostanie złożone? Nie będzie można zgłosić kolejnej zbiórki. Dopiero złożenie zaległego sprawozdania odblokuje możliwość zgłoszenia następnej zbiórki.
Zbiórka publiczna bez zgłoszenia - co za to grozi?
Nie warto organizować zbiórek publicznych bez wymaganego zgłoszenia lub niezgodnie ze zgłoszeniem. Zgłoszenie zbiórki nie jest trudne. Za naruszenie przepisów można dostać grzywnę. Mogą też przepaść zebrane rzeczy.
Skutki naruszenia przepisów o zbiórkach publicznych są różne w zależności od tego, czy mamy do czynienia z:
- zorganizowaniem zbiórki bez wymaganego zgłoszenia, lub
- przeprowadzeniem zbiórki publicznej niezgodnie ze zgłoszeniem.
Jeśli zbiórkę zorganizowano bez zgłoszenia, to:
- sprawcy grozi grzywna za wykroczenie;
- obowiązkowo orzeka się przepadek rzeczy i pieniędzy zebranych podczas takiej zbiórki.
Jeśli zbiórkę wprawdzie zgłoszono, ale przeprowadzono ją niezgodnie ze zgłoszeniem, to:
- sprawcy grozi grzywna za wykroczenie;
- przepadek rzeczy i pieniędzy uzyskanych podczas takiej zbiórki nie jest obowiązkowy. Sąd może, ale nie musi go orzec.
Rzeczy i pieniądze, co do których orzeczono przepadek, trafiają do instytucji pomocy społecznej lub instytucji kultury.
Można orzec przepadek rzeczy i pieniędzy także wtedy, gdy trafiły już one do innej osoby lub instytucji. Można też orzec przepadek pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży zebranych rzeczy. Przepadek może też dotyczyć rzeczy kupionych za pieniądze zebrane podczas niezgodnej z przepisami zbiórki.