Zajście w ciążę na wypowiedzeniu - co zrobić?

Jestem zatrudniona w ramach umowy o pracę na czas nieokreślony od ponad 4 lat. 31 stycznia 2024 roku złożyłam wypowiedzenie. Na okresie wypowiedzenia dowiedziałam się, że jestem w ciąży. Czy zajście w ciążę na wypowiedzeniu powoduje, że wypowiedzenie może zostać cofnięte?

Agnieszka, Rawicz

W przypadku gdy kobieta, która złożyła wypowiedzenie, zaszła w ciążę na okresie wypowiedzenia, pracodawca powinien przywrócić ją do pracy na poprzednim stanowisku.

Zajście w ciąże na wypowiedzeniu – ochrona kobiet w ciąży

Zgodnie z przepisami prawa kobieta w ciąży chroniona jest przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę od pierwszego dnia ciąży. Ochrona dotyczy również pracownic, które dowiedziały się o ciąży w okresie wypowiedzenia.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 2 czerwca 1995 roku (sygn. akt I PRN 23/95) zakaz rozwiązywania umowy o pracę z kobietą w okresie ciąży obowiązuje również w sytuacji, gdy zaszła ona w ciążę w okresie wypowiedzenia. Natomiast w wyroku z 15 stycznia 1988 roku (sygn. akt I PRN 74/87) dla ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę kobiety w okresie ciąży nie jest istotny termin wykazania tej okoliczności, lecz wyłącznie obiektywny stan rzeczy istniejący w chwili wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę.

Natomiast w przypadku gdy pracownica zaszła w ciążę już w okresie biegnącego wypowiedzenia, orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje również na konieczność wycofania prawidłowo wręczonego pracownicy wypowiedzenia.

Przykład 1.

Pracodawca wypowiedział pani Annie umowę o pracę 30 stycznia 2024 roku z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia. 1 kwietnia 2024 roku pracownica doręczyła pracodawcy zaświadczenie lekarskie potwierdzające stan ciąży. Pracodawca powinien wycofać złożone pracownicy wypowiedzenie.

W sytuacji gdy to pracodawca złożył wypowiedzenie, pracownica musi poinformować pracodawcę o ciąży: przyjmuje się, że powinna załączyć zaświadczenie lekarskie, które potwierdza ciążę oraz wskazuje datę początkową. Po otrzymaniu takiej informacji pracodawca powinien uznać wypowiedzenie za bezskuteczne i cofnąć złożone oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. W takiej sytuacji zatrudnienie jest kontynuowane. 

W przypadku gdy pracodawca nie chce przywrócić pracownicy do pracy, pozostaje dochodzenie swoich racji na drodze sądowej. Pracownica w takiej sytuacji powinna wnieść powództwo do sądu pracy – ma na to 21 dni – przy czym termin do wniesienia przez nią odwołania od wypowiedzenia umowy sąd będzie liczył od chwili dowiedzenia się o stanie ciąży, a nie od dnia otrzymania przez pracownicę wypowiedzenia.

Zajście w ciążę na wypowiedzeniu – cofnięcie wypowiedzenia przez pracownika

Cofnięcie wypowiedzenia przez pracownicę w ciąży jest zwykle możliwe tylko w określonych sytuacjach. Zgodnie z aktualnym orzecznictwem pracownica w ciąży rozwiązująca stosunek pracy powinna mieć świadomość, iż rezygnuje ze swoich uprawnień pracowniczych związanych z ciążą, m.in. z urlopów związanych z macierzyństwem. Dlatego gdy kobieta nie miała wiedzy o tym, że jest w ciąży, będzie mogła skutecznie uchylić się od skutków swojego oświadczenia o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę z powołaniem się na błąd co do stanu ciąży. W takim wypadku stosunek pracy z dotychczasowym pracodawcą będzie kontynuowany.

Przykład 2.

Pani Ania jest zatrudniona na umowę na czas nieokreślony – przysługuje jej miesięczny okres wypowiedzenia. 10 marca pani Ania składa wypowiedzenie umowy o pracę, a zatem umowa ulegnie rozwiązaniu z dniem 30 kwietnia. Na początku kwietnia dowiaduje się, że jest w 3. miesiącu ciąży. Zgodnie z przepisami prawa pani Ania może wnioskować o cofnięcie wypowiedzenia.

Pracownica, która po złożeniu wypowiedzenia i będąca na okresie wypowiedzenia dowiedziała się, że jest w ciąży, aby cofnąć oświadczenie woli, powinna złożyć wniosek do pracodawcy, powołując się na działanie pod wpływem błędu. Wniosek powinien zawierać:

• dane pracownicy;
• datę złożenia wypowiedzenia;
• informację o cofnięciu wypowiedzenia wraz z podaniem powodu;
• zaświadczenie o stanie ciąży.

Pracodawca po otrzymaniu wniosku powinien wyrazić zgodę na cofnięcie wypowiedzenia.

Jeśli jednak kobieta wiedziała o ciąży albo zaszła w ciążę przed ustalonym terminem rozwiązania stosunku pracy, to nie może tłumaczyć się działaniem pod wpływem błędu. Czyli gdy składając oświadczenie pracownica nie była w ciąży, wówczas nie może być mowy o błędnej ocenie sytuacji faktycznej czy konsekwencji prawnych z niej wynikających. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2009 roku, sygn. akt I PK 17/09, który uznał za nieskuteczne powoływanie się na błąd jako wadę oświadczenia woli w sytuacji, w której pracownica zaszła w ciążę już po zwolnieniu się z pracy. Błąd nie odnosi się do mylnego wyobrażenia o zdarzeniach, które mogą dopiero powstać i wywołać przekonanie osoby składającej oświadczenie, że jego wcześniejsze złożenie było decyzją niekorzystną.

Przykład 3.

Pani Kamila jest zatrudniona na umowę na czas nieokreślony – przysługuje jej 3-miesięczny okres wypowiedzenia. 10 stycznia złożyła wypowiedzenie, a zatem umowa ulegnie rozwiązaniu z dniem 30 kwietnia. Na początku kwietnia pani Kamila dowiaduje się, że jest w 1. miesiącu ciąży. Zgodnie z przepisami prawa nie może wnioskować o cofnięcie wypowiedzenia, ponieważ w momencie składania wypowiedzenia nie była jeszcze w ciąży.

Przykład 4.

Pani Kamila jest zatrudniona na umowę na czas określony – przysługuje jej miesięczny okres wypowiedzenia. 1 lutego pani Kamila poinformowała pracodawcę, że jest w ciąży. 25 marca złożyła wypowiedzenie, a zatem umowa ulegnie rozwiązaniu z dniem 31 kwietnia. Pani Kamila nie może wnioskować o cofnięcie wypowiedzenia, ponieważ w momencie składania wypowiedzenia wiedziała, że była w ciąży.

Pracownica w ciąży podlega wyjątkowej ochronie w kwestii zatrudnienia. Pracodawca może rozwiązać z nią umowę o pracę tylko pod pewnymi ściśle określonymi w Kodeksie pracy warunkami. Natomiast pracownica w ciąży w niektórych przypadkach może cofnąć złożone już wypowiedzenie.