Premia uznaniowa i regulaminowa - jakie są różnice?

Od listopada pracodawca nie wypłaca mi premii, mimo że moje plany sprzedażowe zawsze są wykonane w 100%. W regulaminie wynagradzania jest przewidziana premia uznaniowa, opisano tam szczegółowo, za co przysługuje i w jakiej wysokości – wysokość zależy od osiągnięcia określonych wyników sprzedaży. Pracodawca twierdzi, że premia jest uznaniowa i nie mogę domagać się jej wypłaty. Czy to prawda? Czy premia uznaniowa i regulaminowa to różne pojęcia?

Marcin, Kołobrzeg 

Pracownik za swoją pracę otrzymuje wynagrodzenie. Pensja za pracę powinna być tak ustalona, aby odpowiadała w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej realizacji, a także uwzględniała ilość i jakość świadczonej pracy. Wynagrodzenie może składać się z kilku składników.

Dodatki obowiązkowe i fakultatywne do wynagrodzenia

Wynagrodzenie pracownika może składać się z elementów:

• obowiązkowych (obligatoryjnych);
• nieobowiązkowych (fakultatywnych).

Obowiązkowe składniki wynagrodzenia wynikają z przepisów praw i należą do nich:

• wynagrodzenie zasadnicze;
• wynagrodzenie za dyżury;
• wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy;
• dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych oraz w niedziele i święta;
• wynagrodzenie za pracę w nocy.

• premia regulaminowa;
• premia uznaniowa;
• dodatek funkcyjny.

Nieobowiązkowe składniki wynagrodzenia mogą zostać określone w ramach układu zbiorowego pracy czy regulaminu wynagradzania. Odpowiednie uregulowania mogą także znaleźć się w samej umowie o pracę.

Premia uznaniowa

Premia uznaniowa jest fakultatywnym elementem wynagrodzenia, Kodeks pracy jej nie reguluje. Premia uznaniowa to rodzaj nagrody pieniężnej przyznawanej pracownikom zgodnie z wolą pracodawcy. Oznacza to, że jej wypłacanie zależne jest wyłącznie od decyzji przedsiębiorcy – to on stwierdza komu i w jakiej wysokości ją przydzieli.

Pracodawca może wypłacić premię uznaniową zarówno jednemu pracownikowi, jak i grupie podwładnych, o ile stwierdzi, że zasługują oni na jej przyznanie. Uznaje się, że premia uznaniowa jest rodzajem nagrody, czyli świadczenia nieroszczeniowego, którego co do zasady pracownik nie może żądać od pracodawcy (wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 1977 roku, I PRN 26/77, OSNC 1977/11/225).

Natomiast zapisy dotyczące premii uznaniowej mogą znaleźć się w aktach wewnątrzzakładowych (np. w regulaminie wynagradzania lub premiowania) albo w umowie o pracę. Taki zapis będzie się jednak ograniczać wyłącznie do wskazania możliwości przyznania tego typu składnika wynagrodzenia.

Aby dodatek był uznany za premię uznaniową, powinien spełnić odpowiednie warunki:

• jest przyznawany wyłącznie swobodną decyzją pracodawcy/ przełożonego;

zapisy w aktach wewnątrzzakładowych lub w umowie o pracę ograniczają się wyłącznie do możliwości przyznania premii i nie zawierają konkretnych oraz możliwych do zweryfikowania warunków jej naliczania i wypłacania.

Premia regulaminowa

Premia regulaminowa stanowi dodatkowy składnik wynagrodzenia za pracę. Mamy z nią do czynienia wtedy, gdy przepisy wewnątrzzakładowe przyznają pracownikowi prawo do tego dodatku po spełnieniu przez niego odpowiednich wymogów. Gdy pracownik zrealizuje wskazane warunki, pracodawca jest zobowiązany do jej wypłacenia.

Kryteria przyznawania premii regulaminowej są jasno i czytelnie określone w przepisach płacowych, dzięki czemu ocena, czy pracownik spełnił wszystkie warunki, czy też nie, jest możliwa. Ponadto premie regulaminowe mogą mieć charakter stały, regularny, ale też mogą być przyznawane pracownikom sporadycznie. Wysokość ich premii może być określona przez przepisy płacowe w różny sposób, np.:

• przez wskazanie konkretnej kwoty;
• jako procent od wynagrodzenia za pracę;
• określona przez oznaczenie minimalnej i maksymalnej kwoty (po spełnieniu warunków pracodawca jest zobowiązany wypłacić premię, jednak to on decyduje o jej wysokości).

Premia uznaniowa i regulaminowa – różnice

W opisanej sytuacji pracodawca w regulaminie wskazał przypadki, w których pracownik nabywał prawa do premii. Skoro warunki przyznania dodatku w postaci premii uznaniowej zostały określone w przepisach wewnętrznych, to łatwo dokonać ich weryfikacji. Wskazuje to na roszczeniowy charakter świadczenia.

Cechą odróżniającą premię od nagrody jest podanie konkretnych, sprawdzalnych kryteriów przyznawania. Według wyroku Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1983 roku (III PZP 25/83, OSNC 1983/12/192) nazwa świadczenia jest nieistotna, o jego charakterze decyduje treść warunków, od których jest ono uzależnione. Jeżeli warunki są określone w sposób konkretny i można je zweryfikować, to jeśli pracownik je spełnienia, wówczas ma prawo do premii. W tej sytuacji decyzja w sprawie przyznania premii nie zależy od uznania pracodawcy, ale od wypełnienia warunków określonych w regulaminie.

Nabycie prawa do premii regulaminowej zależne jest od spełnienia określonych warunków, które zostały ustalone w wewnątrzzakładowych przepisach, takich jak układy zbiorowe pracy, regulaminy wynagradzania, premiowania. Po zrealizowaniu wskazanych wymogów pracownik uzyskuje prawo do premii, która ma charakter roszczeniowy. Uznawana jest wtedy za premię regulaminową niezależnie od nazewnictwa, jakie wprowadził pracodawca. Natomiast gdy przyznanie premii zależy wyłącznie od pracodawcy i brak jest określonych kryteriów jej otrzymania, wówczas świadczenie ma charakter nagrody, choćby nazwane zostało premią.