Przeciętne wynagrodzenie w Polsce – czym jest i jakie jest aktualnie?

Wysokość przeciętnego wynagrodzenia jest w naszym kraju od zawsze przyczyną kontrowersji. Dla wielu wartość średniej pensji jest bowiem wskaźnikiem niewiarygodnym i zupełnie nieodzwierciedlającym rzeczywistości rynku pracy. Sceptycy wskazują przede wszystkim na brak możliwości uzyskania kompletnych danych, zaznaczając przy tym, że wciąż duża liczba pracowników zatrudniana jest na podstawie tzw. umów śmieciowych czy otrzymuje wynagrodzenie w wysokości płacy minimalnej. Ponadto przy obliczaniu wysokości przeciętnego wynagrodzenia możliwe jest stosowanie wielu różnych metodologii, przez co ostateczne wyniki nie zawsze się ze sobą pokrywają. Czym jest przeciętne wynagrodzenie i na jakim poziomie aktualnie się kształtuje? Przyglądamy się temu w artykule.

Co to jest średnia krajowa?

Najprościej rzecz ujmując, przez średnią krajową należy rozumieć przeciętne wynagrodzenie. Wysokość średniej pensji może być ustalana odpowiednio dla kraju, przedsiębiorstwa czy danego sektora gospodarki. W Polsce podmiotem odpowiedzialnym za obliczenie przeciętnego wynagrodzenia jest Główny Urząd Statystyczny, który systematycznie co miesiąc, kwartał i rok publikuje informacje na temat wysokości średniej krajowej w danym okresie.

Zgodnie z danymi przekazanymi przez GUS w IV kwartale 2021 r. przeciętne wynagrodzenie kształtowało się na poziomie  5 681,56 zł brutto. Według ostatnich danych z tego urzędu średnia pensja w sektorze przedsiębiorstw kształtowała się natomiast na poziomie 5675,54 zł brutto.

Jak średnie wynagrodzenie ma się do rzeczywistych zarobków?

Jak wskazuje część ekspertów, średnia krajowa nie odzwierciedla rzeczywistego stanu zarobków Polaków. Przykładem sytuacji, która obniża wiarygodność danych ustalonych przez Główny Urząd Statystyczny, jest choćby fakt, że średnia płaca w sposób znaczący jest zawyżana przez osoby najlepiej zarabiające. Dodatkowo mimo tego, że średnia wysokość wynagrodzenia systematycznie rośnie, widoczny jest również wzrost na przykład wysokości składek ZUS, co niejednokrotnie prowadzi do sytuacji, w której wzrost wynagrodzenia jest dla danego pracownika w zasadzie niezauważalny.

Przy ustalaniu przeciętnego wynagrodzenia pod uwagę bierze się wszystkie pensje, a więc zarówno te najniższe, jak również te, które są uzyskiwane przez osoby piastujące stanowiska kierownicze, które niejednokrotnie sięgają dziesiątek czy nawet setek tysięcy złotych. Dla zobrazowania tej sytuacji warto przeprowadzić bardzo prosty eksperyment rachunkowy przedstawiony w poniższym przykładzie.

Przykład 1.

W przedsiębiorstwie DOM-BUD jest zatrudnionych 10 osób, z czego 9 osób to pracownicy szeregowi, natomiast pozostała osoba jest kierownikiem. Przyjmijmy, że wszyscy pracownicy szeregowi zarabiają po 4000,00 zł brutto, natomiast kierownik otrzymuje 25 000,00 zł brutto. 

W zaistniałym przypadku średnie wynagrodzenie będziemy obliczać, sumując pensję wszystkich 10 zatrudnionych osób, dzieląc ją następnie przez 10:

(4000,00 zł × 9) + 25 000,00 zł = 561 000,00 zł

62 000,00 zł / 10 = 6100,00 zł

W zaistniałym przypadku, przy uwzględnieniu metod przyjętych przez Główny Urząd Statystyczny, można przyjąć, że przeciętne wynagrodzenie w firmie DOM-BUD kształtuje się na poziomie 6100,00 zł brutto, podczas gdy 90% osób zatrudnionych w firmie zarabia kwotę niższą.

Jak wyglądało przeciętne wynagrodzenie w 2020 r., 2021 i na początku 2022 r.?

Analiza danych przedstawianych przez Główny Urząd Statystyczny w zakresie wysokości przeciętnego wynagrodzenia w naszym kraju wskazuje na przeważającą tendencję wzrostową, zauważalną z miesiąca na miesiąc. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku przedstawia poniższa tabela.

Na podstawie wskazanych wyżej danych można zauważyć wahania wysokości średniego wynagrodzenia.