Wynagrodzenie minimalne a dodatek stażowy
Od 1 stycznia 2020 roku weszły w życie długo oczekiwane zmiany dla pracowników sfery budżetowej – dodatek stażowy został wyłączony z pensji minimalnej. W efekcie można usłyszeć, że obecnie woźna z kilkudziesięcioletnim stażem zarabia więcej niż nauczyciel z kilkuletnim doświadczeniem na tym stanowisku. Dlaczego tak się dzieje? Przeczytaj artykuł i poznaj odpowiedź.
Czym jest dodatek stażowy?
Dodatek stażowy to dodatek za wieloletnią pracę – otrzymują go obowiązkowo pracownicy budżetówki, m.in. nauczyciele, urzędnicy czy też pracownicy miejskich jednostek organizacyjnych, czyli tych finansowanych z budżetu miasta. Należy się on po przepracowaniu:
- 3 lat – dla nauczycieli;
- 5 lat – dla pozostałych pracowników sfery budżetowej.
Za każdy rok pracy dodatek stażowy wynosi 1% wynagrodzenia zasadniczego, co oznacza, że nauczyciele po trzech latach pracy otrzymają 3% więcej, a pozostali pracownicy budżetówki pierwszy dodatek stażowy, wynoszący 5% wynagrodzenia zasadniczego, otrzymają dopiero po przepracowaniu 5 lat. Dodatek stażowy wzrasta z każdym rokiem pracy do maksymalnie 20% po przepracowaniu 20 lat.
Warto dodać, że nie tylko zakłady budżetowe wypłacają dodatek stażowy. Mogą to również robić prywatni przedsiębiorcy – jest to jednak nieobowiązkowe. W regulaminie pracy można także ustalić wyższy procent dodatku stażowego, nie może być on jednak mniejszy niż ten zawarty w ustawie.
Co wlicza się do stażu pracy, od którego zależy dodatek stażowy?
Do stażu pracy, od którego zależy dodatek stażowy, wlicza się:
- wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia na podstawie umowy o pracę udokumentowane świadectwem pracy, a w razie jego braku np. wyrokiem sądu stwierdzającym okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę lub zaświadczeniem z ZUS potwierdzającym okres podlegania ubezpieczeniom z tytułu umowy o pracę;
- okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego – na podstawie zaświadczenia z gminy;
- okresy odbywania zasadniczej służby wojskowej – na podstawie zaświadczenia o przebiegu służby wojskowej z Wojskowej Komendy Uzupełnień;
- okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych – na podstawie zaświadczenia z Powiatowego Urzędu Pracy.
Przy okazji warto zwrócić uwagę, że jeżeli pracownik dostarczy z opóźnieniem świadectwo pracy lub inny dokument uprawniający do wyższego dodatku stażowego, należy mu się wyrównanie do trzech lat wstecz.
Wyłączenie dodatku stażowego z pensji minimalnej – co to oznacza?
Od 1 stycznia 2020 roku dodatek stażowy został wyłączony z płacy minimalnej, która w 2023 roku wynosi 3 490 zł w okresie od stycznia do czerwca oraz 3 600zł od lipca do grudnia. Oznacza to obowiązek podniesienia wynagrodzenia wszystkim tym pracownikom, którzy zarabiają mniej. Do tej pory było tak, że dodatek stażowy wliczał się do pensji i nawet ustawowa zmiana wynagrodzenia minimalnego nic nie zmieniała w wynagrodzeniach długoletnich pracowników z niższym wynagrodzeniem.
Przykład 1.
Pani Maria jest sprzątaczką w jednostce samorządowej i ma 20-letni staż pracy. Do końca 2022 roku jej wynagrodzenie przedstawiało się następująco:
wynagrodzenie zasadnicze 3010 zł + 20% dodatku stażowego, czyli 602 zł = 3612 zł.
W związku z wzrostem płacy minimalnej od 1 stycznia 2023 roku do 3 490 zł brutto pani Maria otrzyma podwyżkę, gdyż bez dodatku stażowego zarabiała 3010 zł, to jest o 500 zł mniej niż wymagają przepisy. Od 1 stycznia 2023 roku wynagrodzenie pani Marii wygląda następująco: wynagrodzenie zasadnicze 3 490 zł + 20% (698 zł) = 4188 zł brutto.
Przykład 2.
Pani Zofia pracuje na stanowisku specjalisty w tej samej jednostce samorządowej i ma 2-letni staż pracy, którą podjęła zaraz po ukończeniu studiów. Nie otrzymuje jeszcze dodatku stażowego, który należy się jej po przepracowaniu 5 lat. Wynagrodzenie pani Zofii kształtuje się następująco: wynagrodzenie zasadnicze 3 300 zł brutto oraz dodatek funkcyjny za kierowanie zespołem 200 zł. Łącznie zatem pani Zofia otrzymuje 3 500 zł. Do końca czerwca wynagrodzenie pani Zofii spełnia warunek minimalnego wynagrodzenia, jednak od lipca 2023 roku pani Zofii powinno przyznać podwyżkę do poziomu minimalnego wynagrodzenia, który wyniesie 3 600 zł.
Jak zatem widać, wyłączenie dodatku stażowego z pensji minimalnej spowodowało rzeczywisty wzrost wynagrodzeń najgorzej wynagradzanych pracowników z długoletnim stażem. Takie też było założenie twórców ustawy, gdyż do tej pory pracownicy ci byli wyłączeni z podwyżek, właśnie z uwagi na długi staż pracy. A z samej nazwy dodatek stażowy, zwany także dodatkiem za wysługę lat, miał być dodatkowym wynagrodzeniem dla najbardziej doświadczonych pracowników, którym po prostu miało się opłacać dłużej pracować, gdyż z każdym rokiem ich wynagrodzenie było wyższe o 1% – do maksymalnego poziomu wynoszącego 20%.
Jednak sytuacja ta sprawiła, że pracownicy po studiach, które nie wliczają się do stażu pracy, jak to ma miejsce w przypadku urlopu wypoczynkowego, mogą obecnie zarabiać mniej niż osoby na niższym stanowisku. Głośno było w mediach o dyrektorach szkół, którzy – podpisując listy płac – dziwili się, że woźna zarabia więcej niż nauczyciel. Ale taki efekt przyniosła długo wyczekiwana zmiana prawa powodująca wyłączenie dodatku stażowego z płacy minimalnej.
