Oświadczenia pracownika w 2024 roku

Już od kilku lat pracownicy zasypywani są kolejnymi dawkami informacji odnośnie zmieniających się przepisów. Warto takie wiadomości interpretować, gdyż większość z nich nie zawsze jest zgodna z prawdą. Największe zamieszanie związane było z drukiem PIT-2. Mimo że obowiązywał od wielu lat, pracownicy przez sprzeczne informacje składali go ponownie. Jakie oświadczenia pracownika są w dalszym ciągu ważne? Jakie dokumenty pracownik powinien złożyć w zakładzie pracy przed pierwszą wypłatą? Które z nich są niezbędne na cele prawidłowego wyliczenia pensji? Zostanie to wyjaśnione poniżej.

Zmiany w rozliczaniu podatku za pracowników

Od 1 stycznia 2023 roku weszły w życie nowe przepisy, jednak nie tak rewolucyjne, jak w roku poprzednim. Były to zmiany dotyczące naliczania zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzeń.

Wśród nich należy wymienić możliwość:

• korzystania z kwoty zmniejszającej podatek w trakcie roku przy naliczaniu zaliczki od dochodu z osiąganego tytułu umowy zlecenie, umowy o dzieło, kontraktu menedżerskiego czy powołania – dotychczas mogli z tego przywileju korzystać wyłącznie pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę;
• podzielenia kwoty zmniejszającej podatek na maksymalnie 3 płatników – dotyczy to wszystkich osób, które mogą korzystać z kwoty zmniejszającej podatek;
• złożenia przez osoby zatrudnione w ramach umowy o pracę wniosku o niepobieranie zaliczek na PIT w związku z osiągnięciem w ciągu roku niskiego dochodu – od 2022 roku z takiego przywileju mogą korzystać zleceniobiorcy i wykonawcy dzieła.

Oświadczenia pracownika w 2024 roku – co złożyć u pracodawcy?

W polu 1. podaje się PESEL lub NIP podatnika (pracownika), a w bloku A i B wpisać należy dane swoje oraz nazwę pracodawcy. Kolejne części formularza to wnioski i oświadczenia, jakie pracownik może złożyć na cele właściwego obliczenia zaliczki na podatek dochodowy.

Oświadczenie podatnika składane płatnikowi o stosowaniu pomniejszenia o kwotę zmniejszającą podatek

W części C formularza PIT-2 pracownik może wskazać, o jaką kwotę pracodawca ma mu obniżyć zaliczkę na podatek dochodowy. Jeżeli wybierze:

• 1/12 kwoty zmniejszającej podatek – to od zaliczki zostanie odjęte 300,00 zł (stosuje się w sytuacji, kiedy osiągamy dochody z jednego źródła);
• 1/24 kwoty zmniejszającej podatek – to od zaliczki zostanie odjęte 150,00 zł (stosuje się w sytuacji, kiedy osiągamy dochody z dwóch źródeł – np. posiadamy umowę o pracę i dodatkowo w innej firmie dorabiamy na podstawie umowy zlecenie);
• 1/36 kwoty zmniejszającej podatek – to od zaliczki zostanie odjęte 100,00 zł. Stosuje się zwykle w sytuacji, kiedy osiągamy dochody z co najmniej 3 źródeł, np. 3 umowy zlecenia z różnymi firmami.

W tym miejscu można również wskazać chęć wycofania wcześniej złożonego oświadczenia.

Pracownik może, ale nie musi dzielić kwoty zmniejszającej podatek. Jeśli chce, aby ulga była uwzględniana wyłącznie u jednego pracodawcy, to wówczas nie składa druku w pozostałych firmach, gdzie jest zatrudniony.

Warto również zwrócić uwagę, że w niektórych przypadkach podział ulgi może nie być opłacalny. Dotyczy to m.in. sytuacji, gdzie z jednego źródła osiągamy wysoki dochód, a z drugiego bardzo niski.

Przykład 1.
Pan Kazimierz jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na 3/4 etatu, a jego wynagrodzenie wynosi 4000,00 zł brutto (pracuje w miejscu zamieszkania). Dodatkowo dorabia w innej firmie na podstawie umowy zlecenie i z tego tytułu otrzymuje 500,00 zł brutto miesięcznie. W obu firmach złożył PIT-2, gdzie zaznaczył, że chce skorzystać z 1/24 kwoty zmniejszającej podatek. Czy takie rozwiązanie jest opłacalne?

Przy wynagrodzeniu brutto 4000,00 zł z umowy o pracę wyliczenie zaliczki wygląda następująco:

• podstawa opodatkowania: 3202,00 zł
• naliczona zaliczka na podatek: 3202,00 zł × 12% = 384,24 zł, w zaokrągleniu 384,00 zł
• należna zaliczka na podatek: 384,00 zł - 150,00 zł (1/24 kwoty zmniejszającej podatek) = 234,00 zł

Przy wynagrodzeniu brutto 500,00 zł z umowy zlecenie wyliczenie zaliczki wygląda następująco:

• koszty uzyskania przychodu 20%: 100,00 zł
• podstawa opodatkowania: 400,00 zł
• naliczona zaliczka na podatek: 400,00 zł × 12% = 48,00 zł
• należna zaliczka na podatek: 48,00 zł - 150,00 zł (1/24 kwoty zmniejszającej podatek) = 0,00 zł

Oznacza to, że składając dwa oświadczenia, pracownik traci możliwość wykorzystania pełnej kwoty zmniejszającej podatek w ciągu roku. Bardziej opłacalne byłoby złożenie PIT-2 u pracodawcy, u którego pan Kazimierz jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę (zaznaczenie w druku 1/12 kwoty zmniejszającej podatek). Wtedy wykorzystałby całą kwotę zmniejszającą podatek.

Niewykorzystana kwota zmniejszająca podatek zostanie uwzględniona w całości w zeznaniu rocznym i wówczas podatnik może mieć nadpłatę podatku, którą zwróci urząd skarbowy.

Oświadczenie podatnika składane płatnikowi, o którym mowa w art. 42e ustawy, o stosowaniu pomniejszenia o kwotę zmniejszającą podatek

W ustawie o PIT wymieniono jedynie 5 płatników, którzy mają prawo do pomniejszania zaliczki na PIT o kwotę 300,00 zł bez konieczności składania wniosku przez podatnika.Wśród tych płatników wyróżnia się:

• rolniczą spółdzielnię produkcyjną oraz inną spółdzielnię zajmującą się produkcją rolną – od wypłat na rzecz członków oraz ich domowników z tytułu dniówek obrachunkowych, udziału w dochodzie podzielnym spółdzielni oraz zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego (art. 33 ustawy PIT);
• organ rentowy – od wypłat z tytułu emerytur, rent (w tym socjalnych, strukturalnych), świadczeń przedemerytalnych, zasiłków przedemerytalnych, nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych, rodzicielskich świadczeń uzupełniających (art. 34 ust. 2 ustawy PIT);
• organ zatrudnienia – od świadczeń pieniężnych z Funduszu Pracy, np. z tytułu zasiłku dla bezrobotnych (art. 35 ust. 1 pkt 5 ustawy PIT);
• wojewódzki urząd pracy (WUP) – od świadczeń pieniężnych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (art. 35 ust. 1 pkt 6 ustawy PIT);
• organ egzekucyjny oraz podmioty niebędące następcą prawnym zakładu pracy – od przychodów z pracy na etacie wypłaconych za zakład pracy (art. 42e ustawy PIT),

Szczególną uwagę na zastosowanie pełnej kwoty zmniejszającej podatek od takich świadczeń jak emerytura i renta powinni zwrócić świadczeniobiorcy, którzy są dodatkowo zatrudnieni czy prowadzą działalność gospodarczą, w której jako formę opodatkowania wybrali skalę podatkową. W przypadku zatrudnienia powinni złożyć PIT-2 u jednego płatnika, wykorzystując u niego całą kwotę zmniejszającą podatek (wtedy, jeśli wcześniej złożono PIT-2 u drugiego płatnika, to należy go wycofać) albo podzielić kwotę między dwa podmioty. Natomiast w przypadku osób prowadzących działalność, które jako formę opodatkowania wybrały skalę podatkową, należy pamiętać, że pierwszeństwo w jej odliczaniu występuje w zaliczce na podatek wyliczanej z działalności i nie można z tej kwoty zrezygnować w wyliczeniach. Dlatego pobierający emeryturę lub rentę przedsiębiorca powinien wycofać PIT-2 z organu rentowego oraz każdego innego miejsca, jeśli szacuje, że dochód z działalności w ciągu roku przekroczy 30 000,00 zł. W razie odliczania kwoty zmniejszającej podatek z dwóch tytułów może okazać się, że przy sporządzaniu zeznania rocznego wyjdzie niedopłata podatku, która może sięgać 3600,00 zł (300,00 zł × 12 miesięcy).

Oświadczenie podatnika składane płatnikowi o zamiarze preferencyjnego opodatkowania dochodów (z małżonkiem / jako osoba samotnie wychowująca dziecko)

Część E wypełniają pracownicy, którzy za dany rok chcą rozliczyć dochody z małżonkiem lub w przypadku samotnych rodziców – z dzieckiem. Wskazując w tym miejscu, że przewidywane roczne dochody:

1. nie przekroczą 120 000,00 zł, a małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów, które łączy się z dochodami podatnika, wówczas płatnik powinien pobierać zaliczki za cały rok podatkowy według stawki 12% i pomniejszać je o maksymalnie 600,00 zł. Na tę kwotę składa się kwota zmniejszająca podatek za samego zatrudnionego oraz ta przysługująca małżonkowi lub dziecku;
2. przekroczą kwotę 120 000,00 zł, a dochody małżonka lub dziecka, które łączy się z dochodami podatnika, nie przekraczają tej kwoty, wówczas płatnik powinien pobierać zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego według stawki 12% oraz pomniejszyć ją o maksymalnie 300,00 zł. W związku z tym, że drugi podatnik uzyskuje dochody, to dodatkowa kwota zmniejszająca podatek przysługuje wyłącznie na samego pracownika.

Kwotę zmniejszającą podatek pracownik może dowolnie podzielić, składając oświadczenie o zamiarze stosowania 300,00 zł, 150,00 zł lub 100,00 zł. Jednakże nie jest już możliwy podział dodatkowego zmniejszenia (przysługującego, gdy dziecko lub małżonek nie uzyskują dochodów) i zawsze będzie ono naliczane w wysokości 300,00 zł.

Oświadczenie podatnika składane zakładowi pracy w sprawie korzystania z podwyższonych pracowniczych kosztów uzyskania przychodów

Pracownik nie musi już składać dodatkowego oświadczenia w sprawie chęci skorzystania z podwyższonych kosztów uzyskania przychodu (300,00 zł) w związku z tym, że miejsce zamieszkania (stałego lub czasowego) znajduje się poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy i nie otrzymuje dodatku za rozłąkę. W części F druku PIT-2 można zaznaczyć, że chce się z tej opcji skorzystać, ale także można takie oświadczenie wycofać, zaznaczając okno w polu 13.

Oświadczenie podatnika składane płatnikowi w sprawie zwolnień, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 152–154 ustawy

Od 2022 roku ze zwolnienia z opodatkowania przychodów prócz pracowników młodych mogą skorzystać również 3 kolejne grupy pracowników, tj.:

• osoby powracające do kraju po co najmniej 3-letnim okresie zamieszkania i pracy za granicą i postanawiają pozostać w Polsce na stałe. Co istotne, ulga ta przysługuje przez 4 kolejno następujące po sobie lata po roku bazowym. Rokiem bazowym może być wyłącznie rok, w którym podatnik przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, albo rok kolejny;
• rodzice wychowujący co najmniej 4 dzieci (dotyczy również rodziców zastępczych) lub opiekunowie prawni co najmniej 4 dzieci. Nie ma tu znaczenia, czy rodzice samotnie wychowują dzieci, czy pozostają w związku formalnym;
• osoby, które ukończyły wiek emerytalny, ale nie zdecydowały się na pobieranie emerytury, tylko w dalszym ciągu są aktywne zawodowo.

Limit przychodu podlegającego opodatkowaniu wynosi 85 528,00 zł w ciągu roku kalendarzowego. Po przekroczeniu przychodu zwolnionego podatek naliczany jest na zasadach ogólnych. Co ważne, kiedy już będzie pobierany, to i tak możliwe jest również skorzystanie z kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000,00 zł (poprzez zaznaczenie również w PIT-2 chęci skorzystania z kwoty zmniejszającej podatek w zaliczkach miesięcznych).

Tu zwolnienie nie przysługuje automatycznie – tak, jak ma to miejsce w przypadku osób korzystających z ulgi dla młodych, konieczne jest złożenie przez pracownika spełniającego powyższe odpowiednie warunki wniosków o chęć skorzystania z tego przywileju. I taką chęć można wyrazić w części G druku PIT-2. W przypadku, gdy ma być stosowana:

• ulga na powrót – należy zaznaczyć „w art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy” oraz wpisać, w jakich latach to zwolnienie ma być stosowane;
• ulga dla rodzin 4+ – należy zaznaczyć „w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy”;
• ulga dla pracujących seniorów – należy zaznaczyć „w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy”.

Jeśli pracownik będzie chciał zrezygnować z korzystania z którejś z wymienionych ulg, to zaznacza to w polu 15.

Wniosek podatnika składany płatnikowi o niestosowanie ulgi dla młodych lub pracowniczych kosztów uzyskania przychodów

Pracownik, któremu przysługuje zwolnienie z PIT z tytułu nieosiągnięcia wieku 26 lat, ma prawo do rezygnacji z tej ulgi. Szczególnie przydatne może to się okazać w przypadku, gdy zatrudniony zmienia pracę w trakcie roku, a u poprzedniego pracodawcy przekroczył już limit przychodu niepodlegającego opodatkowaniu (85 528,00 zł).

Tak samo zatrudniony nie ma obowiązku korzystania z kosztów uzyskania przychodu, jeśli jego dochód podlega opodatkowaniu. To rozwiązanie przeznaczone jest w szczególności dla zatrudnionych na kilka etatów pracowników, którzy chcą uniknąć ewentualnej dopłaty podatku w rozliczeniu rocznym.

Obie te rezygnacje można zaznaczyć w części H formularza PIT-2. Tam również można wskazać wycofanie złożonego wniosku.

Wniosek podatnika składany płatnikowi o rezygnację ze stosowania 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu

W przypadku umów, gdzie zastosowane zostało przeniesienie praw autorskich, pracownik może korzystać z podwyższonych, wynoszących aż 50% kosztów uzyskania przychodu. Jednakże jest to przywilej, a nie obowiązek. Warto pamiętać, że limit 50% kosztów uzyskania przychody wynosi 120 000,00 zł w ciągu roku i po jego przekroczeniu nie można już stosować KUP w ogóle – dotyczy to zarówno tych 20% kosztów przy umowach cywilnoprawnych, jak i zryczałtowanych kosztów pracowniczych.

Złożenie wniosku o rezygnację z 50-procentowych KUP za pomocą wypełnienia części I formularza PIT-2 nie powoduje zastąpienia tych kosztów kosztami „zwykłymi” (20% lub zryczałtowanymi).

Wniosek podatnika składany płatnikowi w sprawie niepobierania zaliczek w roku podatkowym

Kwota wolna w wysokości 30 000,00 zł przysługuje każdemu pracownikowi. Jeżeli dana osoba przewiduje, że jej dochód w ciągu roku nie przekroczy tej kwoty, to może wnioskować o to, aby pracodawca nie pobierał zaliczek na PIT od wynagrodzenia. W tym celu wypełnia się część J druku PIT-2. Co ważne, jeśli okaże się że dochody przekroczą wspomniany limit, to zakład pracy zobowiązany jest do tego, aby zacząć obliczać podatek od wynagrodzenia, jednak nie będzie on już uwzględniał wówczas kwoty zmniejszającej podatek.

Kiedy złożyć PIT-2 i od kiedy pracodawca powinien zastosować oświadczenia i wnioski pracownika?

PIT-2 można złożyć w dowolnym momencie, nie trzeba robić tego przed pierwszą wypłatą w danym roku. To samo dotyczy wycofania informacji wskazanych w tym druku. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić oświadczenie lub wniosek podatnika najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym je otrzymał. Oczywiście w zależności od okoliczności i własnych możliwości można je uwzględnić niezwłocznie po ich otrzymaniu. Wycofanie i zmiana złożonego uprzednio oświadczenia lub wniosku następuje w drodze złożenia nowego oświadczenia lub wniosku. Do zmienionych lub wycofanych oświadczeń i wniosków płatnik stosuje wcześniej wspomniane terminy (najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym je otrzymał).

Przez jaki czas są ważne wnioski złożone przez pracownika?

Jak już wspomniano, pracownik nie ma obowiązku składania PIT-2 co roku, złożone wnioski i oświadczenia dotyczą bowiem także kolejnych lat podatkowych i ustawodawca nie przewidział wyjątków od tej zasady. Oznacza to, że wszystkie te informacje mają charakter stały, o ile nie zmieniły się okoliczności wpływające na obliczenie zaliczek.

Ważne jest również to, że większość tych oświadczeń wygasa wraz z rozwiązaniem stosunku prawnego między stronami. Każde oświadczenie i wniosek należy więc pominąć w przypadku, gdy wypłata dokonywana jest po ustaniu zatrudnienia. Od tej reguły wymienia się jedynie dwa wyjątki. Płatnik nawet po ustaniu umowy nadal powinien uwzględniać oświadczenia i wnioski podatnika dotyczące:

• niestosowania ulgi dla młodych;
• niestosowania kosztów uzyskania przychodów dla pracowników w wysokości podstawowej (250 zł miesięcznie) lub podwyższonej (300 zł miesięcznie) bądź kosztów uzyskania przychodów według normy 50%.

Pracownik powinien dopilnować, aby wspomniane wnioski i oświadczenia trafiły do pracodawcy w odpowiednim terminie. Jednakże każde z nich można również złożyć w dowolnym momencie. To samo dotyczy ich wycofania. Należy mieć również na uwadze, że za podawanie fałszywych informacji to pracownik ponosi odpowiedzialność karną, nie pracodawca.