Praca podczas urlopu wypoczynkowego

Podstawowym celem każdego urlopu jest zapewnienie odpoczynku pracownikowi i umożliwienie mu regeneracji sił. Podejmowanie dodatkowej pracy podczas wypoczynku wydaje się być sprzeczne z zasadami prawa pracy. Czy pracodawca może zwolnić osobę, która podczas urlopu wykonuje jakiekolwiek czynności zawodowe? Czy praca podczas urlopu jest możliwa? Wyjaśniamy w artykule!

Urlop wypoczynkowy

Prawo do urlopu wypoczynkowego przysługuje każdej osobie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę. W przypadku umów cywilnoprawnych (zlecenie lub dzieło), a także kontraktów b2b urlop wypoczynkowy nie jest spotykany – zdecydowana większość pracowników zatrudnionych na takiej podstawie nie otrzymuje wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.

Przepisy prawa pracy wyraźnie wskazują, że urlopy wypoczynkowe powinny być udzielane w pierwszej kolejności w naturze, a dopiero gdy nie jest to możliwe, zatrudniający może zapłacić podwładnemu stosowny ekwiwalent finansowy za niewykorzystany urlop. Podstawowym celem każdego urlopu jest zatem zapewnienie odpoczynku pracownikowi, tak by jego efektywność w zakładzie pracy nie spadła. Warto w tym miejscu podkreślić, że pracownik nie może zrzec się prawa do omawianego urlopu, zaś pracodawca nie może zmusić go do przyjęcia ekwiwalentu pieniężnego zamiast wykorzystania urlopu w naturze.

Wykonywanie przez pracownika zarządzającego w imieniu pracodawcy zakładem pracy z własnej i nieprzymuszonej woli obowiązków pracowniczych w trakcie urlopu wypoczynkowego, bez polecenia lub akceptacji przełożonego oraz bez wyraźnej i obiektywnej konieczności, nie jest wykonywaniem pracy w czasie urlopu wypoczynkowego.

Wysokość urlopu wypoczynkowego zależy od wymiaru etatu danej osoby oraz długości pracy w danej firmie. Co do zasady, wymiar urlopu wynosi:

• 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
• 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Praca podczas urlopu

Tak naprawdę przebywanie na urlopie wypoczynkowym pozwala pracownikowi podejmować jakiekolwiek wybrane przez siebie zadania. Nie ma więc przeszkód, aby np. pracował w ramach sezonowego zatrudnienia lub na dodatkowym etacie. Pracodawca, który udzielił określonego urlopu, nie może więc zakazać podejmowania pracy podczas wolnego czasu, nie wolno mu także wskazywać sposobu, w jaki jego podwładny powinien wykorzystywać przysługujący mu urlop (np. wyjechać z rodziną na wakacje lub przebywać w domu pod telefonem w razie potrzeby).

Pamiętajmy jednak, że o ile praca podczas urlopu wypoczynkowego nie jest zakazana, o tyle pracodawca może w każdej ważnej chwili odwołać zatrudnionego z urlopu. Taka możliwość istnieje jednak tylko wtedy, gdy będzie to uzasadnione ważnym interesem zakładu pracy – np. bez konkretnego pracownika niemożliwa będzie dalsza produkcja lub obsługa klientów. W tej sytuacji zatrudniony nie może bronić się tym, że wykonuje pracę w innej firmie i jednocześnie przebywa na urlopie wypoczynkowym. Odmowa powrotu do pierwszego zakładu pracy i rezygnacji z urlopu może wiązać się nawet ze zwolnieniem dyscyplinarnym. Oczywiście pracodawca nie może żądać powrotu pracownika tylko dlatego, że dowiedział się, że podjął on dodatkową pracę w innej firmie – wybór sposobu wykorzystywania urlopu wypoczynkowego należy bowiem do pracownika.

Przykład 1.

Pani Iwona pracuje jako główna księgowa w firmie X na pół etatu oraz w firmie Z na 1/4 etatu. W pierwszym zakładzie pracy otrzymała urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni, który postanowiła przeznaczyć na odpoczynek z rodziną (4 dni) oraz nadrobienie zaległości w drugiej firmie (6 dni). W czasie, gdy Iwona pracowała w firmie Z, w przedsiębiorstwie X doszło do nieoczekiwanej kontroli skarbowej, skutkiem czego kontrolerzy zażądali natychmiastowego przedłożenia wszystkich dokumentów księgowych oraz wyjaśnienia nieprawidłowości w odprowadzanych podatkach. Szef firmy X zadzwonił do pani Iwony i nakazał jej powrót do pracy – w tej sytuacji pracownica będzie musiała zrezygnować ze swojego urlopu i nie będzie miało znaczenia to, że wykonuje pracę dla innej firmy.

Przykład 2.

Pani Iwona pracuje jako główna księgowa w firmie X na pół etatu oraz w firmie Z na 1/4 etatu. W pierwszym zakładzie pracy otrzymała urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni, który postanowiła przeznaczyć na odpoczynek z rodziną (4 dni) oraz nadrobienie zaległości w drugiej firmie (6 dni). Pracodawca wiedział o drugim zatrudnieniu Iwony i nie bardzo chciał, aby kobieta nadrabiała swoje zaległości podczas przebywania na urlopie wypoczynkowym – w związku z tym w połowie urlopu zażądał od niej natychmiastowego powrotu do pracy, grożąc, że jeśli nie stawi się wyznaczonego dnia w firmie, zwolni ją dyscyplinarnie. W zakładzie pracy nie zdarzyło się jednak nic, co wymagałoby osobistego pojawienia się kobiety – co więcej pani Iwona na czas swojego urlopu załatwiła zastępstwo pod postacią kolegi ze studiów. W tym przypadku szef firmy X nie może żądać od niej stawiennictwa w pracy, ponieważ jego żądanie nie jest uzasadnione żadnym ważnym interesem firmy. Pani Iwona nie musi obawiać się zwolnienia dyscyplinarnego, ponieważ może korzystać z przysługującego jej urlopu wypoczynkowego w dowolnie wybranej przez siebie formie.

Praca podczas urlopu wypoczynkowego na wypowiedzeniu

Wiele osób, które rezygnują z pracy w danej firmie, w okresie swojego wypowiedzenia  wykorzystują zaległy lub bieżący urlop wypoczynkowy. W tym czasie podejmują jednocześnie nowe zatrudnienie lub szukają innego pracodawcy. Wykonywanie pracy podczas urlopu wykorzystywanego w okresie wypowiedzenia również jest zgodne z obowiązującym prawem, aczkolwiek musimy pamiętać, że i w tym przypadku pracodawca może zażądać, aby jego podwładny wrócił na stanowisko z ważnych przyczyn. Okres wypowiedzenia nie oznacza zakończenia stosunku pracy – pracownik nadal jest związany umową o pracę aż do ostatniego dnia trwania jego umowy.

Co jednak, jeśli pracownikowi nie przysługuje już żaden dzień urlopu wypoczynkowego, pozostaje na wypowiedzeniu, a chciałby jednocześnie podjąć zatrudnienie w nowej firmie, do której niedługo się przeniesie? Możliwe jest zawarcie stosownego porozumienia pomiędzy pracownikiem a szefem, z którym rozwiązywana jest aktualna umowa o pracę. Najlepiej, aby przyjęło ono formę pisemną – w razie ewentualnych sporów będzie wiadomo, jakie stanowiska zajęła każda ze stron. Dzięki wspomnianemu porozumieniu pracownik będzie zwolniony z  obowiązku świadczenia pracy i pozostawania do dyspozycji obecnego pracodawcy w okresie wypowiedzenia (nawet jeśli w okresie tym będzie wykorzystywany urlop wypoczynkowy). Zatrudniający nie może samodzielnie podjąć decyzji w tej kwestii, konieczne jest więc podpisanie porozumienia pomiędzy dwoma stronami stosunku pracy (pracodawca nie ma bowiem możliwości samodzielnego zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy, gdyż stanowiłoby to ograniczenie praw i wolności zatrudnionego). Pracownik może chcieć dalej świadczyć pracę z uwagi np. na wolę utrzymania ciągłości zawodowej czy samą satysfakcję z poczucia przynależności do określonej grupy zawodowej. Skuteczne i bezpieczne wykonywanie obowiązków na rzecz drugiego pracodawcy w okresie wypowiedzenia u pierwszego pracodawcy wymaga zatem zawarcia porozumienia z pierwszym pracodawcą, na którego podstawie wyrazi on zgodę, aby w okresie wypowiedzenia (uwzględniającym także wykorzystywanie zaległego urlopu wypoczynkowego) dany pracownik mógł świadczyć obowiązki na rzecz innego zatrudniającego. Pracownik nie może oczywiście samodzielnie podjąć decyzji o nieprzychodzeniu do pracy w okresie swojego wypowiedzenia – za takie zachowanie grozi bowiem zwolnienie dyscyplinarne.

Podsumowanie

Wykonywanie pracy podczas urlopu wypoczynkowego jest całkowicie dopuszczalne przez polskie prawo. Pracownik jest jedyną osobą uprawnioną do decydowania, w jaki sposób będzie spędzał swój czas wolny od pracy. Pamiętajmy jednak, że pracodawca może przywołać zatrudnionego do zakładu pracy i zwolnić go z wypoczynku, jeśli będzie to podyktowane ważnym interesem zakładu pracy – wykonywanie obowiązków na rzecz innej firmy nie pomoże takiemu pracownikowi i będzie musiał on stawić się w swoim pierwszym zakładzie pracy.