Student ubezpieczony w KRUS a umowa zlecenie

Jeżeli zleceniobiorcą jest student, który nie ukończył jeszcze 26 lat, to nie podlega on ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia. Czy zatem student ubezpieczony w KRUS po podjęciu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia zachowuje prawo do objęcia ubezpieczeniem KRUS jako domownik? Wyjaśniamy w artykule.

Student na zleceniu a składki ZUS

W przypadku gdy zleceniobiorcą jest student, który nie ukończył 26 lat, zleceniodawca nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne. Wiąże się to także z faktem, że studentowi nie przysługuje prawo do płatnego zwolnienia chorobowego, urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego.

Dodatkowo w sierpniu 2019 roku powstała nowa ulga podatkowa dla osób młodych – tzw. PIT 0. Dzięki niej osoby, które nie ukończyły 26. roku życia, nie muszą płacić podatku dochodowego PIT. Czyli w przypadku studenta do 26. roku życia zwykle kwota brutto jest kwotą netto.

Kto posiada status studenta?

Według definicji zawartej w ustawie o szkolnictwie wyższym za studenta uznaje się osobę kształcącą się na studiach pierwszego lub drugiego stopnia albo jednolitych studiach magisterskich. Co ważne, studentem jest się do momentu:

• złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu;
• złożenia egzaminu dyplomowego;
• zaliczenia ostatniej przewidzianej w programie studiów praktyki;
• skreślenia z listy studentów.

Warto jednak zwrócić uwagę, że według stanowiska ZUS-u osoba pomiędzy I a II stopniem studiów nie posiada statusu studenta.

Nie uznaje się za studenta dla celów ubezpieczeń społecznych:

• uczestnika studiów doktoranckich (studia trzeciego stopnia);
• uczestnika studiów podyplomowych.

Uznaje się, że dowodem potwierdzającym status ucznia szkoły wyższej jest:

• zaświadczenie z dziekanatu lub
• oświadczenie zleceniobiorcy o posiadaniu statusu studenta.

Natomiast w świetle przepisów RODO nie powinno wykonywać się ksera legitymacji studenckiej w celu potwierdzenia statusu studenta.

Warto pamiętać że utrata statusu studenta następuje:

• w dniu skreślenia z listy studentów (np. rezygnacja ze studiów);
• w dniu złożenia przez studenta egzaminu dyplomowego;
• w dniu złożenia przez studenta ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu – w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych i weterynarii;
• w dniu zaliczenia przez studenta ostatniej przewidzianej w planach studiów praktyki – w przypadku kierunku farmacja.

Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń społecznych studenta wykonującego pracę na podstawie umowy zlecenia nie ma znaczenia jego obywatelstwo ani kraj, w którym studiuje.

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników

Wykonywanie umowy zlecenia przez osobę ubezpieczoną w KRUS uregulowane zostało na gruncie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zgodnie z przepisem art. 5b ust. 1 przywołanej ustawy rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy został objęty innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania umowy (m.in. z tytułu wykonywania umowy zlecenia), nadal podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników – pod warunkiem że przychód osiągany z tego tytułu, w rozliczeniu miesięcznym, nie przekracza kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę.

Student ubezpieczony w KRUS a wykonywanie umowy zlecenia

Zasadniczo zleceniobiorca powinien być zgłoszony do ubezpieczeń w ZUS-ie po rozpoczęciu wykonywania umowy zlecenia, co regulowane jest przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przywołana ustawa przewiduje jednak pewne wyłączenia z obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowego. Jedno z nich dotyczy studentów – do ukończenia przez nich 26 lat – którzy wykonują pracę na podstawie umowy zlecenia. Wykonywanie pracy przez takie osoby nie stwarza obowiązku podlegania ubezpieczeniom z tytułu wykonywania umowy zlecenia. Czyli student ubezpieczony w KRUS, który nie ukończył jeszcze 26. roku życia, nie podlega jednak ubezpieczeniom społecznym w ZUS-ie z tytułu wykonywania umowy zlecenia. Z tego względu nie ma tu zastosowania przepis art. 5b ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Przykład 1.

Pan Kamil jest ubezpieczony w KRUS, posiada status studenta i jest osobą do 26. roku życia. Podpisał umowę zlecenie. W związku z tym, że z tytułu umowy zlecenia nie będzie zgłoszony w ZUS-ie, w dalszym ciągu może być ubezpieczony w KRUS.

Co się dzieje po utracie statusu studenta?

Po przekroczeniu przez osobę studiującą 26. roku życia lub utracie statusu studenta podlega ona ubezpieczeniom na takich samych zasadach jak inni wykonawcy zleceń. Od wynagrodzenia brutto trzeba więc potrącić:

• składkę emerytalną – 9,76% płacy brutto (drugie 9,76% brutto przekazuje pracodawca);
• składkę rentową – 6,5% płacy brutto (zleceniodawca przekazuje 1,5% brutto);
• składkę chorobową – to składka dobrowolna na umowie zleceniu. Wymaga potrącenia 2,45% płacy brutto;
• składkę zdrowotną – 9% wynagrodzenia pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne;
• zaliczkę na podatek dochodowy.

W tym przypadku osoba ubezpieczona w KRUS została objęta ubezpieczeniem społecznym w ZUS-ie z tytułu wykonywania umowy zlecenia, dlatego należy weryfikować jej przychód w rozliczeniu miesięcznym. Jeżeli przychód osiągnięty z umowy zlecenia:

• nie przekracza kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, wówczas taka osoba nadal podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników;
• przekracza kwotę minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, wówczas przestaje ona podlegać pod KRUS.

Przykład 2.

1 lutego pan Kamil utracił status studenta i w tym dniu zgłoszono go do ZUS-u do ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego) na druku ZUS ZUA. Jego miesięczne wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia wynosi 1000 zł, czyli jest niższe niż minimalne wynagrodzenie, dlatego pan Kamil w dalszym ciągu może być ubezpieczony w KRUS.

Podsumowując powyższe ustalenia, należy wyraźnie podkreślić, że student ubezpieczony w KRUS po rozpoczęciu wykonywania umowy zlecenia będzie objęty ubezpieczeniem KRUS jako domownik na dotychczasowych warunkach. Dopiero po przekroczeniu 26. roku życia obowiązywać go będą przepisy dotyczące zbiegu ubezpieczenia w KRUS z innymi tytułami ubezpieczeń.