Kogo dotyczy ubezpieczenie w KRUS?

Ubezpieczenie w KRUS obejmuje rolników i pracujących z nimi domowników oraz pomocników, którzy spełniają następujące kryteria:

1. mają obywatelstwo polskie lub
2. są cudzoziemcami uprawnionymi do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie przepisów Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
3. są cudzoziemcami zwolnionymi na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.

Cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej m.in. w następujących przypadkach:

• ma status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;
• udzielono mu ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej;
• posiada zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej;
• posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej;
• jest obywatelem państwa członkowskiego UE;
• jest obywatelem państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nienależącego do UE;
• towarzyszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemcowi, jako członek rodziny;
• towarzyszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelowi polskiemu jako członek rodziny.

Z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę jest zwolniony m.in. cudzoziemiec:

• będący małżonkiem obywatela polskiego;
• będący zstępnym obywatela polskiego i posiadającym zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• posiadający ważną Kartę Polaka;
• uprawniony do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego UE lub państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależącego do UE, lub Konfederacji Szwajcarskiej, który jest zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowany przez tego pracodawcę w celu świadczenia usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• w stosunku do którego umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia.

Ubezpieczenie w KRUS z mocy ustawy a ubezpieczenie na wniosek

Ubezpieczeniu rolniczemu w KRUS podlega się z  mocy ustawy albo na wniosek.

Rolnikiem w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym jest pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia.

Domownikiem rolnika w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym jest osoba bliska rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Wniosek o objęcie ubezpieczeniem może złożyć zainteresowana osoba lub rolnik, na którego rachunek ta osoba pracuje.

Objęcie ubezpieczeniem na wniosek następuje od dnia wskazanego we wniosku, ale nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek ten został złożony. Osoba podlegająca ubezpieczeniu na wniosek może w każdym czasie odstąpić od ubezpieczenia, składając oświadczenie w tej sprawie. Przy czym za równoznaczne z odstąpieniem od ubezpieczenia na wniosek jest nieopłacenie w terminie składki, chyba że rolnik obowiązany do jej opłacenia, przed upływem terminu płatności, wystąpił o jego odroczenie albo nieopłacenie składki w terminie było skutkiem siły wyższej.

Ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek można objąć następujące podmioty:

• innego rolnika lub domownika, który podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie, jeżeli złożono wniosek o objęcie go ubezpieczeniem emerytalno-rentowym;
• osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, nie nabywając prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia, jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 12 lat i 6 miesięcy;
• osobę pobierającą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową;
• osobę pobierającą rodzicielskie świadczenie uzupełniające do uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego;
• osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik lub domownik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej bądź pracy w gospodarstwie rolnym w związku z nabyciem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na podstawie Ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych albo zasiłku dla opiekuna na podstawie Ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów przez okres pobierania tego świadczenia bądź zasiłku do uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego.

Powyższe nie dotyczy osoby, która podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub ma ustalone prawo do emerytury bądź renty albo ma ustalone prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Dotacje na finansowanie składek

Rolnik lub domownik rolnika podlegający ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy albo na wniosek, który sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem, trwającą przez okres do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 5 roku życia, a w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki tej osoby, przez okres do 6 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia, ma uprawnienie do finansowana składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe z dotacji budżetu państwa do funduszu emerytalno-rentowego przeznaczonej na te składki, pod warunkiem, że ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu. Składka ta jest finansowana od dnia zgłoszenia przez rolnika opłacającego składki za te osoby wniosku wraz z oświadczeniem o sprawowaniu przez te osoby osobistej opieki nad dzieckiem.

Podobnie rolnik lub domownik rolnika podlegającego ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, który rozpoczął prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczął współpracę przy prowadzeniu tej działalności, lub zaprzestał jej wykonywania bądź współpracy przy jej wykonywaniu albo zawiesił jej wykonywanie w okresie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, również będzie korzystał z finansowania składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe z dotacji budżetu państwa do funduszu emerytalno-rentowego przeznaczonej na te składki, pod warunkiem, że ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu.

Ubezpieczenie w KRUS przy zbiegu tytułu do ubezpieczenia

Rolnik lub domownik rolnika, który podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu stosunku pracy bez względu na wymiar czasu pracy czy innej aktywności zawodowej, objęty jest obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi na podstawie przepisów Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu każde inne ubezpieczenie społeczne ma pierwszeństwo przed ubezpieczeniem rolniczym.

Przewiduje się następujące wyjątki od tej zasady dotyczące rolników i domowników, którzy:

• podlegają ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata i rozpoczęli prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczęli współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlegają nadal temu ubezpieczeniu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli złożą w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności, jednocześnie nadal prowadząc działalność rolniczą lub stale pracując w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub w dziale specjalnym, niebędący pracownikami i niepozostający w stosunku służbowym, niemający ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, których kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza kwoty 2528 zł;
• podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy, zostali objęci innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia lub powołania do rady nadzorczej, podlegają nadal temu ubezpieczeniu w okresie wykonywania umowy lub pełnienia funkcji w radzie nadzorczej, pomimo objęcia ich z tego tytułu innym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przychód osiągany z tego tytułu w rozliczeniu miesięcznym nie przekracza kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, ustalonemu na podstawie odrębnych przepisów.

Świadczenia z ubezpieczenia społecznego rolników

Świadczeniami przysługującymi z ubezpieczenia emerytalno-rentowego są emerytura rolnicza lub renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy, renta rolnicza szkoleniowa, renta rodzinna, emerytura i renta z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, dodatki do emerytur i rent, zasiłek pogrzebowy, zasiłek macierzyński.

Świadczeniami przysługującymi z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego są jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej bądź rolniczej choroby zawodowej, zasiłek chorobowy.