Awans zawodowy nauczyciela początkującego i mianowanego - jak wyglądają jego stopnie?

Zmiany w awansie zawodowym nauczycieli, które obecnie obowiązują, weszły w życie we wrześniu 2022 roku. Kogo dotyczą? Kto będzie odbywać awans zawodowy nauczyciela na starych zasadach? Sprawdź w naszym artykule.

Co to jest awans zawodowy nauczyciela?

Awans zawodowy nauczyciela to określony w art. 9a Karty Nauczyciela proces podnoszenia kwalifikacji przez nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w placówkach działających na podstawie Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe, takich jak:

• przedszkola – w tym specjalne, integracyjne, z oddziałami specjalnymi lub integracyjnymi, a także inne formy wychowania przedszkolnego;
• szkoły podstawowe – w tym specjalne, integracyjne, dwujęzyczne z oddziałami integracyjnymi, specjalnymi, dwujęzycznymi, przygotowania wojskowego, sportowymi i mistrzostwa sportowego;
• szkoły ponadpodstawowe – w tym specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, specjalnymi, dwujęzycznymi, przygotowania wojskowego, sportowymi i mistrzostwa sportowego, sportowe, mistrzostwa sportowego, rolnicze, leśne, morskie, żeglugi śródlądowej oraz rybołówstwa;
• szkoły artystyczne;
• placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
• placówki kształcenia ustawicznego oraz centra kształcenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych;
• placówki artystyczne – ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych;
• poradnie psychologiczno-pedagogiczne;
• młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze;
• placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejsce stałego zamieszkania;
• placówki doskonalenia nauczycieli.

Obowiązujące obecnie zmiany w awansie zawodowym nauczycieli zostały wprowadzone przez Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 września 2022 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Likwidacja stopnia nauczyciela stażysty

Obecnie nowa osoba zatrudniająca się w szkole, przedszkolu lub innej placówce, nieposiadająca stopnia nauczyciela mianowanego, jest osobą bez stopnia awansu zawodowego i rozpoczyna przygotowanie do zawodu nauczyciela.

W § 2 rozporządzenia z 6 września 2022 roku czytamy, że nauczyciel w trakcie przygotowania do zawodu nauczyciela:

• poznaje organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły;
• prowadzi powierzone mu zajęcia i uczestniczy w pracach związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych statutowych zadań szkoły wynikających z potrzeb szkoły i środowiska lokalnego;
• obserwuje zajęcia prowadzone przez mentora lub innego nauczyciela;
• doskonali kompetencje w związku z wykonywanymi obowiązkami, w szczególności w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych;
• dokonuje ewaluacji własnej pracy i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia dalszej pracy;
• dzieli się wiedzą z innymi nauczycielami w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego.

Kogo obejmują przepisy dotyczące awansu zawodowego?

Przepisy wprowadzone w 2022 roku dotyczą nauczycieli zatrudnianych w szkole, przedszkolu i innych placówkach, w których obowiązuje Karta Nauczyciela, którzy są:

• zatrudniani w szkole, począwszy od 1 września 2022 roku;
• zatrudnieni przed 1 września 2022 roku i którzy do 31 sierpnia 2022 roku nie uzyskali stopnia nauczyciela kontraktowego;
• zatrudnieni w szkole przed 1 września 2022 roku i którzy do 31 sierpnia 2022 roku uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego, ale do 31 sierpnia 2027 roku nie uzyskają stopnia nauczyciela mianowanego według nowych przepisów.

Awans na nauczyciela mianowanego

Po zmianach przepisów nie ma zarówno nauczycieli stażystów, jak i nauczycieli kontraktowych. Ich miejsce zajmują nauczyciele ubiegający się o stopień nauczyciela mianowanego. 

Są nimi nauczyciele, którzy:

• posiadają status nauczyciela początkującego – nie jest to stopień awansu zawodowego;
• odbywają przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy lub w wymiarze skróconym 2 lat i 9 miesięcy;
• w okresie odbywania przygotowania do zawodu mają przydzielonego mentora.

Nauczyciel ubiegający się o stopień nauczyciela mianowanego w drugim lub ostatnim roku przygotowania do zawodu podlega ocenie zgodnie z przepisami nowego rozporządzenia. Jednym z warunków nadania nauczycielowi stopnia nauczyciela mianowanego jest co najmniej dobra ocena pracy w ostatnim roku przygotowania do zawodu. W ostatnim roku przygotowania do zawodu nauczyciel prowadzi zajęcia w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły – pozytywna ocena komisji jest jednym z warunków uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.

Przykład 1.

Pani Justyna jest nauczycielką przedszkola, która została zatrudniona 1 września 2021 roku i do 31 sierpnia 2022 roku nie otrzymała stopnia nauczyciela kontraktowego. Będzie odbywać awans zawodowy według nowych zasad wprowadzonych rozporządzeniem z 6 września 2022 roku. Jednak w związku z tym, że przepracowała ona już w przedszkolu jeden rok, okres ten wlicza się do okresu odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela.

Przykład 2.

Pan Robert jest nauczycielem w szkole podstawowej. Posiada stopień nauczyciela kontraktowego, który uzyskał 2 czerwca 2022 roku. W tej sytuacji może ubiegać się o stopień nauczyciela mianowanego na dotychczasowych zasadach do 31 sierpnia 2027 roku. Oznacza to, że po osiągnięciu stopnia nauczyciela kontraktowego pan Robert może przepracować w szkole 2 lata, a następnie rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego. W związku z tym, że staż na nauczyciela kontraktowego trwał 9 miesięcy, staż na stopień nauczyciela mianowanego będzie trwał rok i 9 miesięcy.

Stopnie awansu zawodowego nauczyciela – podsumowanie

Podsumowując, jedną z najważniejszych zmian w awansie zawodowym nauczycieli obowiązującą w 2023 roku jest skrócenie ścieżki awansu zawodowego nauczycieli do dwóch stopni – nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego, spowodowane likwidacją stopni nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego.

Awans na nauczyciela mianowanego będzie mieć formę egzaminu zewnętrznego. Osoby, które w chwili wejścia w życie przepisów mają już stopień nauczyciela kontraktowego lub są w trakcie stażu na ten stopień awansu, będą mogli skorzystać z przepisów przejściowych, które skracają czas potrzebny na osiągnięcie kolejnego stopnia awansu zawodowego.