Fundusz socjalny dla nauczycieli w 2024 roku
W roku 2024 nie będą stosowane szczególne rozwiązania w zakresie ustalania wysokości odpisów na fundusz socjalny nauczycieli. Będą one naliczane bezpośrednio na podstawie zasad przewidzianych w Karcie Nauczyciela. Z punktu widzenia nauczycieli jest to oczywiście korzystna okoliczność. Jakie są zatem zasady ustalenia odpisów na fundusz socjalny dla nauczycieli w 2024 roku?
Fundusz socjalny dla nauczycieli – obowiązujące przepisy
Podstawowym aktem prawnym określającym zasady funkcjonowania funduszu socjalnego dla nauczycieli jest Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 roku – Karta Nauczyciela (KN).
Jednocześnie – w sprawach nieuregulowanych w KN – stosuje się przepisy Ustawy z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, zwanej dalej ustawą o ZFŚS.
Zasady tworzenia funduszu socjalnego dla nauczycieli
W myśl postanowień KN każda szkoła (placówka oświatowa) tworzy jeden fundusz, który zapewnia opiekę socjalną zarówno nauczycielom, jak i pozostałym pracownikom zatrudnionym w danej jednostce organizacyjnej, niebędącym nauczycielami.
Działalność socjalna realizowana w ramach wskazanego funduszu obejmuje zarówno byłych pracowników niepedagogicznych, którzy pobierają emeryturę lub rentę, jak i byłych nauczycieli: emerytów, rencistów czy pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Organ prowadzący szkołę może tworzyć służbę socjalną powołaną do gospodarowania funduszem.
Do nauczycieli i pracowników niepedagogicznych mają zastosowanie inne zasady dokonywania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (ZFŚS), co oznacza, że wysokość odpisu dokonywanego dla wspomnianych kategorii pracowników jest odmienna.
Odpisy na ZFŚS dokonane na podstawie art. 53 ust. 1 KN mogą być zrealizowane przy wykorzystaniu poniżej zamieszczonego wzoru:
PPLEN × 110% KB = WOFS
Znaczenie poszczególnych symboli jest następujące:
- PPLEN – planowana, przeciętna liczba etatów nauczycielskich w danym roku kalendarzowym;
- 110% KB – procentowy wskaźnik naliczany od kwoty bazowej określanej na dany rok w ustawie budżetowej;
- WOFS – wysokość odpisu na fundusz socjalny.
W myśl postanowień art. 9 ust. 2 Ustawy budżetowej na rok 2024 z dnia 18 stycznia 2024 roku kwota bazowa dla nauczycieli wynosi 5176,02 zł.
Jak wynika z art. 30 ust. 1 pkt 4 KN, świadczenia z ZFŚS nie podlegają wliczeniu do składników wynagrodzenia przysługującego nauczycielowi.
Warto w tym miejscu także wspomnieć o uchwale Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 1996 roku. Skład sędziowski uznał wówczas, że wysokość funduszu świadczeń socjalnych dla nauczycieli ustala się bez uwzględnienia nieplanowanych podwyżek wynagrodzeń w roku kalendarzowym (I PZP 7/96, OSNAP 1997/1/6).
Odpis na fundusz socjalny dla nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne
W przypadku nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne dokonuje się odpisu na ZFŚS w wysokości ustalonej jako iloczyn:
- planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym liczby nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, skorygowanej w końcu danego roku kalendarzowego do faktycznej, przeciętnej liczby tych nauczycieli, oraz
- 42% kwoty bazowej ustalonej dla nauczycieli w ustawie budżetowej obowiązującej 1 stycznia danego roku.
Świadczenie urlopowe dla nauczycieli
Z odpisu na ZFŚS wypłacane jest nauczycielowi – do końca sierpnia każdego roku – świadczenie urlopowe w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w ustawie o ZFŚS. Wysokość odpisu podstawowego ustalana jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym.
W odniesieniu do świadczenia urlopowego dla nauczycieli podstawą naliczenia jest „zwykły” odpis dokonywany zgodnie z przepisami ustawy o ZFŚS.
Odpis podstawowy ustalany na podstawie ustawy o ZFŚS w 2024 roku naliczany jest od kwoty 6445,71 zł, przy czym wartość tego odpisu odpowiada w tym przypadku 37,5% wskazanej kwoty.
Postępowanie w odniesieniu do funduszu socjalnego w przypadku likwidacji szkoły lub przekazania jej innemu podmiotowi
W przypadku likwidacji szkoły lub przekazania jej prowadzenia osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej, na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe organ prowadzący wskazuje inną szkołę, w której naliczany będzie odpis na ZFŚS na każdego nauczyciela będącego emerytem lub rencistą zlikwidowanej lub przekazanej szkoły oraz nauczyciela pobierającego nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, którego szkoła była ostatnim miejscem pracy. Osoby te korzystają z usług i świadczeń finansowanych z ZFŚS na zasadach i warunkach ustalonych w regulaminie obowiązującym we wskazanej szkole.
Odpisy na fundusz socjalny w przypadku pracowników niepedagogicznych
W odniesieniu do pracowników niepedagogicznych odpis podstawowy na fundusz socjalny dokonywany jest na zasadach ogólnych przewidzianych w ustawie o ZFŚS.
Postępowanie dotyczące funduszu socjalnego nauczycieli w sprawach nieuregulowanych przepisami KN
Przepisy KN normują kwestie związane z funkcjonowaniem funduszu socjalnego w dość szczegółowy sposób, nie stanowią jednak wyczerpującej regulacji prawnej.
W związku z tym w sprawach nieuregulowanych w KN stosuje się przepisy ustawy o ZFŚS dotyczące:
- osób odpowiedzialnych za administrowanie środkami zgromadzonymi w ramach funduszu,
- konieczności gromadzenia środków ZFŚS na odrębnym rachunku bankowym,
- zasad oraz terminów przekazywania na rachunek bankowy funduszu odpisów i zwiększeń,
- zasad oraz warunków korzystania z usług oraz świadczeń finansowanych z ZFŚS.
Fundusz socjalny dla nauczycieli w 2024 roku – podsumowanie
Podstawą dokonania odpisu na fundusz socjalny nauczycieli w 2024 roku jest kwota bazowa określona w ustawie budżetowej na ten rok. Również od tej kwoty – jednak w innym stosunku procentowym – ustala się odpis na ZFŚS dla nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Nauczyciele mają ponadto prawo do wypłacanego corocznie świadczenia urlopowego, przy czym jego wysokość jest naliczana w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w ustawie o ZFŚS. W odniesieniu do pracowników niepedagogicznych odpis podstawowy oblicza się na zasadach ogólnych przewidzianych w ustawie o ZFŚS.
