Odbieranie dzieci z przedszkola - czy może to robić niepełnoletnie rodzeństwo?
Dzieci z przedszkola powinny być co do zasady odbierane przez rodziców lub opiekunów prawnych. W praktyce jednak nie zawsze możliwe jest przez nich odbieranie dzieci z przedszkola. Czy w takiej sytuacji inna osoba może odebrać malucha? Czy może to być np. starsze rodzeństwo przedszkolaka?
Odbieranie dzieci z przedszkola - podstawowe zasady
Do przedszkola uczęszczają bardzo małe dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Oczywiste jest, że nie mogą i nawet nie powinny samodzielnie przychodzić do placówki ani tym bardziej opuszczać jej bez nadzoru osoby dorosłej. Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestię dbałości o bezpieczeństwo dzieci w przedszkolach jest Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe. Zgodnie z treścią jej art. 102 pkt 6 szczegółowe zasady jeżeli chodzi o przyprowadzanie i odbieranie dzieci z przedszkola przez rodziców lub upoważnioną przez nich osobę zapewniającą dziecku pełne bezpieczeństwo powinny być zawarte w statucie przedszkola.
Jak wynika z powyższego, ustawodawca nie reguluje tego, na jakich warunkach i kto dokładnie może odbierać dzieci z przedszkoli prywatnych i publicznych. Powinien to robić statut uchwalany przez każdą placówkę samodzielnie. Podstawową zasadą jest jednak to, że dziecko ma prawo odebrać jego rodzic (matka lub ojciec), o ile oczywiście przysługuje mu pełna władza rodzicielska. W przypadku gdy którykolwiek z rodziców został pozbawiony takiej władzy lub została mu ona ograniczona, dziecko nie powinno być wydane takiej osobie. Powyższa reguła ma odpowiednie zastosowanie także względem prawnych opiekunów dzieci, którzy są ustanawiani odpowiednim orzeczeniem sądowym.
Statut przedszkola może wskazywać to, w jakich godzinach dzieci mogą być przyprowadzane i odbierane z przedszkola. Spóźnienia w odbiorze przedszkolaków mogą przy tym wiązać się z karami finansowymi dla odbierających dzieci, szczególnie gdy są notoryczne i nie wynikają z przyczyn losowych. Niezależnie od powyższego warto wskazać w statucie, że rodzic lub prawny opiekun ma prawo odebrać dziecko, jeśli nie będzie znajdował się pod wpływem alkoholu lub środków odurzających.
Upoważnienie do odbioru dziecka z przedszkola
Bardzo często w przedszkolach stosowane są tzw. upoważnienia do odbierania dzieci z placówki. Rodzice lub prawni opiekunowie mogą wskazać, że inna dorosła osoba będzie miała prawo odebrać ich pociechę i przyprowadzić do domu, gdy sami nie będą w stanie tego zrobić. Do kręgu takich osób należą najczęściej dziadkowie przedszkolaków lub ich inni krewni. Równie często rodzice pozwalają odbierać swoje dzieci osobom całkowicie z nimi niespokrewnionym, np. koleżankom z pracy, sąsiadom, rodzicom innych dzieci z tej samej grupy. Taka możliwość jest prawnie dopuszczalna, o ile oczywiście odbierający będzie posiadał ważne upoważnienie rodzica dziecka i zapewni maluchowi bezpieczeństwo w drodze do domu.
Przepisy nie wskazują jednolitego wzoru upoważnienia jeśli chodzi o odbieranie dzieci z przedszkola. Każda placówka powinna w tym zakresie wypracować swoje własne zasady. Dopuszczalne jest przy tym stosowanie upoważnień jednorazowych, terminowych, a nawet kilkuletnich, tj. na cały okres uczęszczania dziecka do przedszkola. Pamiętajmy, że tego rodzaju oświadczenia wiążą się z przejściem odpowiedzialności za bezpieczeństwo dziecka podczas powrotu do domu tylko i wyłącznie na jego rodziców lub prawnych opiekunów. Gdyby w trakcie powrotu z przedszkola maluchowi coś się stało, nie będzie można przypisać odpowiedzialności ani dyrektorowi placówki, ani nauczycielowi, który wydał dziecko upoważnionej do tego osobie.
Odbieranie dzieci z przedszkola przez starsze rodzeństwo
Dosyć częstą praktyką jest odbieranie dzieci z przedszkola przez starszą siostrę lub brata. Takie osoby również powinny mieć stosowne upoważnienie, nawet jeśli łączy ich bliskie pokrewieństwo z przedszkolakiem. W przypadku pełnoletniego rodzeństwa posiadającego stosowne umocowanie problem raczej nie istnieje. Nauczyciel ma obowiązek sprawdzić tożsamość odbierającego i wydać mu brata lub siostrę, jeśli ma na to zgodę rodzica. Jednak co, gdy rodzeństwo przedszkolaka jest od niego starsze, jednak nie ukończyło 18. roku życia? Okazuje się, że w takich sytuacjach przepisy nie zabraniają odbierania przedszkolaków, choć wprowadzają minimalną granicę wieku starszego rodzeństwa.
Ustawodawca stwierdził, że osoba odbierająca powinna zapewnić wysoki stopień bezpieczeństwa przedszkolaka. Najczęściej będzie to związane z koniecznością poruszania się w terenie zabudowanym, przez który przejeżdżają różnego rodzaju pojazdy. Zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 i 3 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym dziecko w wieku do 7 lat może korzystać z drogi tylko pod opieką osoby, która osiągnęła wiek co najmniej 10 lat. Nie dotyczy to strefy zamieszkania. Powyższa regulacja nie dotyczy drogi dla pieszych. Przenosząc to na kwestię odbierania dzieci z przedszkola przez niepełnoletnie rodzeństwo, jest to prawnie dopuszczalne, o ile starszy brat lub siostra ukończyli co najmniej 10 lat. W praktyce postuluje się również wprowadzenie regulacji do statutu przedszkola, że starsze rodzeństwo ma prawo odbierać przedszkolaka tylko w wyjątkowych sytuacjach. Innymi słowy, przekazywanie pod opiekę malucha starszemu bratu lub siostrze nie powinno być regułą. Niezależnie od powyższego rodzeństwo uprawnione do odbioru przedszkolaka powinno mieć upoważnienie od rodzica, tak samo, jak ma to miejsce w przypadku osób dorosłych.
Pamiętajmy, że statuty przedszkoli, które pozwalają na odbieranie dzieci z przedszkola przez starsze rodzeństwo, które nie ukończyło 10. roku życia, są błędne i powinny być jak najszybciej poprawione. Nauczyciele nie mogą wydawać przedszkolaków ich rodzeństwu, jeśli odbierający brat lub siostra nie mają 10 lat, nawet gdyby pozwalał na to statut placówki i odbywałoby się to za pełną zgodą rodziców dzieci. Zasady odbierania maluchów muszą być stosowane zarówno w placówkach prywatnych, jak i publicznych. W przypadku braku odpowiedniej regulacji w statucie przedszkola również stosujemy powyższe reguły.
Czy przedszkolne statuty mogą jednak podwyższać wiek niepełnoletniego rodzeństwa, które zyska prawo do odbierania młodszej siostry lub brata z placówki? Tak, prawo dopuszcza taką możliwość. Przykładowo w statucie może znaleźć się zapis, zgodnie z którym rodzeństwo przedszkolaka może odbierać dzieci z przedszkola, jeśli ma ukończone 14 lat.
Przykład 1.
Michalina ma 4 lata i uczęszcza do przedszkola prywatnego. Dziewczynka ma starszego brata Karola, który za 3 miesiące skończy 10 lat. Mama Michaliny nie sporządziła żadnego upoważnienia do odbioru dziecka z placówki – mogą to robić tylko ona i jej mąż – pan Piotr. Pewnego dnia mama dziewczynki miała wypadek drogowy. Pomimo że nic poważnego się jej nie stało, to samochód był mocno uszkodzony, a przedszkole miało być zamknięte za godzinę. Kobieta zadzwoniła do placówki i wyjaśniła całą sytuację, jednocześnie powiedziała, że po córkę przyjdzie jej starszy brat Karol – rodzina mieszka 250 m od przedszkola. Czy nauczyciel ma prawo wydać Michalinę jej bratu? Nie, ponieważ Karol nie ukończył 10 lat i nie ma upoważnienia do odbioru dziewczynki, które powinno być sporządzone na piśmie.
Przykład 2.
Patrycja ma 6 lat i starszą siostrę Oliwię, która miesiąc temu skończyła 18 lat. Pewnego dnia ich ojciec poprosił starszą córkę, aby ta odebrała Patrycję z przedszkola. Statut przedszkola przewiduje, że tylko rodzice lub prawni opiekunowie mogą odbierać dzieci z placówki i zakazane jest stosowanie upoważnień do odbioru przedszkolaków. Ojciec dziewczynek z ostrożności napisał upoważnienie Oliwii, aby ta odebrała siostrę i przyprowadziła ją do domu. Jednocześnie zadzwonił do przedszkola i uprzedził o całej sytuacji. Czy nauczyciel ma prawo wydać Patrycję jej siostrze? Nie, ponieważ zakazuje tego statut przedszkola.
Niezależnie od tego, kto dokładnie odbiera dziecko z przedszkola, nauczyciel ma obowiązek sprawdzić stan osoby odbierającej, tj. to, czy zapewni ona bezpieczeństwo przedszkolakowi. Tak naprawdę dotyczy to wszystkich osób, które odbierają dzieci z takich placówek – zarówno rodziców, prawnych opiekunów, jak i osób upoważnionych do odbioru.
Przykład 3.
Mateusz ma 4 lata i chodzi do przedszkola publicznego. Jego rodzice upoważnili swoją starszą córkę Julię do odbierania młodszego brata. Dziewczyna ma 14 lat i sprawia problemy wychowawcze, nauczyciele przedszkola wiedzą, że bardzo często znajduje się pod wpływem alkoholu i miała już kilka spraw na policji. Pewnego dnia Julia przyszła odebrać swojego brata, miała przy sobie ważne upoważnienie od rodziców, a nauczycielka chłopca wiedziała, że jest ona jego siostrą. Od Julii czuć było jednak alkohol i nie była w stanie swobodnie się wypowiadać. Czy nauczyciel może wydać dziecko jego siostrze? W tym przypadku nie, ponieważ stan osoby odbierającej przedszkolaka ewidentnie wskazuje, że nie zapewni mu ona bezpieczeństwa. Nauczyciel powinien skontaktować się z rodzicami dzieci i wyjaśnić całą sprawę.
Podsumowanie
Niepełnoletnie rodzeństwo może odbierać dzieci z przedszkola pod warunkiem, że ukończyło co najmniej 10 lat i ma stosowne upoważnienie od rodziców. Taki dokument powinien przybrać formę pisemną i nie powinno się go nadużywać. Jeśli stan osoby odbierającej przedszkolaka wskazuje na to, że nie może ona zapewnić mu bezpieczeństwa, nauczyciel powinien odmówić wydania dziecka – dotyczy to zarówno osób pełnoletnich, jak i niepełnoletnich. Prawo odbierania dzieci przez niepełnoletnie rodzeństwo powinno być uregulowane w statucie każdego przedszkola, bez względu na to, czy ma ono charakter prywatny, czy publiczny.
