Zbieg tytułów ubezpieczeń społecznych – umowa o pracę a umowa zlecenie

Chcąc zrozumieć, czym jest zbieg tytułów ubezpieczeń, najpierw warto odpowiedzieć na pytanie, czym jest sam tytuł do ubezpieczeń społecznych. Określenie to oznacza, że dana osoba zostaje objęta obowiązkiem ubezpieczeniowym. Moment powstania i wygaśnięcia ubezpieczenia jest określony w zależności od przedmiotu podstawy wyznaczającej przymus objęcia ubezpieczeniem.

Kto zostanie objęty obowiązkiem ubezpieczeniowym?

Obowiązkiem ubezpieczeniowym są objęte nie tylko osoby, które są zatrudnione na podstawie umowy o pracę, ale również m.in.:

• zleceniobiorcy wykonujący pracę na podstawie umów agencyjnych, umów zleceń lub innych umów o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
• osoby wykonujące pracę nakładczą;
• osoby prowadzące działalność pozarolniczą;
• osoby współpracujące;
• bezrobotni;
• osoby pobierające świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia;
• osoby pobierające stypendium;
• osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
• osoby pobierające świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osoby pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie;
• osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne;
• osoby przystępujące dobrowolnie do ubezpieczeń.

Zbieg tytułów ubezpieczeń – kiedy występuje?

Zbieg tytułów ubezpieczeń ma miejsce w sytuacji, gdy dana osoba w tym samym czasie posiada kilka tytułów do objęcia ubezpieczeniem.

Przykład 1.

Pan Krzysztof nawiązał współpracę z firmą Świat IT w oparciu o umowę o pracę na czas określony. W ramach umowy wykonywał zadania z obszaru IT – współtworzył nową aplikację mobilną jako programista. Po upływie kilku miesięcy współpracy jeden ze stałych klientów firmy, dostrzegając talent pana Krzysztofa do pisania dobrych merytorycznie i stylistycznie tekstów, poprosił go o napisanie artykułu o charakterze edukacyjnym odnoszącym się do tematyki jego pracy. Za zgodą pana Krzysztofa została podpisana umowa zlecenie.

W takim przypadku następuje zbieg tytułów ubezpieczeń. O tym, jak w takiej sytuacji rozliczać składki ZUS, rozstrzygają przepisy określające sposób, w jaki należy opłacać składki na ubezpieczenie w zależności od tego, jakie tytuły się pokrywają.

Składki ZUS od nowej umowy zlecenia w przypadku zatrudnienia na etacie w innej firmie

Sposób opłacania składek na ubezpieczenie w razie wystąpienia zbiegu tytułów ubezpieczeń przy umowie zlecenia zależy od warunków występujących przy umowie o pracę. Ważne jest, czy pracownik osiąga minimalne wynagrodzenie, czy jego pensja jest niższa od minimalnej (nawet przy połączeniu kilku etatów).

W pierwszym przypadku, gdy wynagrodzenie na etacie jest przynajmniej równe lub większe od minimalnej krajowej, zleceniobiorcy zobligowani są do opłacania tylko składki zdrowotnej. Pozostałe składki mają charakter dobrowolny.

Jeśli w przypadku zatrudnienia na część etatu nie otrzymuje się minimalnego wynagrodzenia krajowego, powstaje obowiązek opłacania składek od umowy zlecenia za ubezpieczenie zarówno społeczne, jak i zdrowotne. Gdy powstaje zbieg tytułów ubezpieczeń, ponieważ pracownik współpracuje z kilkoma pracodawcami na podstawie umów o pracę, gdzie każda z tych umów jest na część etatu – należy określić, czy chociaż jedna z tych umów opiewa na kwotę równą minimalnej krajowej. Jeżeli żadna z umów pracownika nie gwarantuje przynajmniej minimalnego wynagrodzenia krajowego, w celu określenia obowiązku ubezpieczeniowego należy wówczas zsumować podstawy wymiaru na ubezpieczenia z tytułu wszystkich umów i gdy:

• suma wynagrodzeń wyniesie co najmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z umowy zlecenia trzeba opłacić tylko składkę zdrowotną;
• suma wynagrodzeń z umów o pracę będzie niższa niż minimalna, od umowy zlecenia również trzeba opłacić składki zarówno na ubezpieczenie społeczne, jak i na zdrowotne.

Nowa umowa zlecenie dla studenta poniżej 26. roku życia a składki ZUS

Osoba, która nie ukończyła 26. roku życia oraz utrzymuje status studenta, po nawiązaniu współpracy w oparciu o umowę zlecenie nie zostanie zobligowana do podlegania ubezpieczeniom w ZUS. W świetle zmian prawnych, które weszły w życie w sierpniu 2019 roku, tzn. wprowadzenia ulgi „bez PIT dla młodych” – warto nadmienić, że osoby te nie będą również zobowiązane do płacenia podatku dochodowego. Sytuacja taka jest szczególnie korzystna dla pracodawców, którzy sami mają możliwość zaoszczędzenia na współpracy z młodymi zleceniobiorcami, jako że nie muszą płacić za nich składek ZUS.

Kilka umów zleceń a zbieg tytułów ubezpieczeń

Gdy zleceniobiorca współpracuje z kilkoma zleceniodawcami na podstawie kilku umów zleceń i dochodzi do zbiegu tytułów ubezpieczeń, obowiązkowemu oskładkowaniu będą wówczas podlegać wszystkie umowy zlecenia, dopóki suma wynagrodzenia z nich nie dojdzie do kwoty minimalnego wynagrodzenia krajowego. Kiedy suma ta przekracza minimalną krajową, z każdej kolejnej umowy obligatoryjne będzie opłacenie tylko składki zdrowotnej.

Przykład 2.

Pani Janina jest doświadczoną kosmetyczką, która zdecydowała się przeprowadzić ze swojego rodzinnego miasta do Wrocławia. Ze względu na doświadczenie zawodowe wiele salonów kosmetycznych proponowało jej nawiązanie współpracy. Pani Janina ostatecznie zdecydowała się nawiązać współpracę z trzema salonami w oparciu o umowy zlecenia. Każda z umów opiewa na kwotę 1100 zł. Suma wynagrodzeń ze wszystkich umów zleceń nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia krajowego (4300 zł brutto). W powyższym przypadku od każdej umowy będą odprowadzane takie same składki do ZUS:

• składki społeczne: 1100 zł x 13,71% (licząc z dobrowolną składką na ubezpieczenie chorobowe) = 150,81 zł;
• podstawa zdrowotnego: 1100 zł – 150,81 zł = 949,19 zł;
• składka zdrowotna: 949,19 zł x 9% = 85,43 zł;
• koszty uzyskania przychodu: 949,19 x 20% = 189,84 zł
• podstawa opodatkowania: 1100 zł – 150,81 zł –189,84 zł = 759,35 zł ~ 759 zł;
• podatek naliczony: 759 zł x 12% = 91,08 zł;
• zaliczka na podatek dochodowy w zaokrągleniu: 91 zł;
• wynagrodzenie netto: 1100 zł – 150,81 zł – 85,43 zł – 91 zł = 772,76 zł.

Odnosząc się do omawianego przykładu – pani Janina z tytułu każdej umowy zlecenia będzie opłacać składki ZUS wynoszące 236,24 zł. Zleceniodawca natomiast będzie zobligowany odprowadzać do Urzędu Skarbowego zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 91 zł (od każdej umowy).

Podpisanie umowy zlecenia ze swoim obecnym pracodawcą, z którym jesteśmy związani stosunkiem pracy

Powyżej zostały przedstawione ogólne zasady określające zbieg tytułów ubezpieczeń, istnieje jednak pewien wyjątek: umowa zlecenie a umowa o pracę z innym pracodawcą. W sytuacji gdy pracownik chce podpisać umowę zlecenie ze swoim obecnym pracodawca, z którym wiąże go stosunek pracy, niezależnie od kwot, na jakie opiewa umowa o pracę, istnieje wówczas obowiązek opłacania wszystkich składek na ubezpieczenia ZUS od umowy zlecenia.

Zbieg tytułu ubezpieczenia – podsumowanie

W przypadku występowania zbiegu tytułów ubezpieczeń – w związku z posiadaniem kilku obowiązujących umów zleceń – najistotniejsze jest pilnowanie sumy kwot, na jakie one opiewają. Wystarczająco wysokie zarobki, rozdzielone w odpowiedni sposób na kilku umowach, mogą skutkować mniejszymi składkami na ubezpieczenia społeczne ZUS.