Oddalenie sprawy w sądzie

Złożenie pozwu nie gwarantuje, że w każdym przypadku dojdzie do zainicjowania sprawy sądowej i uzyskania wyroku lub postanowienia, które zadowoli powoda. Sąd ma możliwość odrzucenia albo oddalenia powództwa, ewentualnie nieprzyjęcia sprawy do rozpoznania. Czym charakteryzuje się oddalenie sprawy w sądzie? Przeczytaj i dowiedz się więcej!

Kto ma prawo do wniesienia pozwu?

Prawo do zainicjowania sprawy sądowej przysługuje w Polsce każdemu, kto ma zdolność procesową. Jest to możliwość dokonywania czynności procesowych, a więc także do złożenia jakiegokolwiek pozwu. Zdolność procesowa jest ściśle związana z posiadaniem pełnej zdolności do czynności prawnych, o czym wprost przesądza art. 65 Kodeksu postępowania cywilnego. W wyjątkowych przypadkach osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie. Jeśli chodzi o osoby fizyczne, to pozew może wnieść co zasady tylko pełnoletnia osoba, która nie została ubezwłasnowolniona. W przypadku osób małoletnich lub ubezwłasnowolnionych mogą one zainicjować konkretne postępowanie tylko przy pomocy swoich ustawowych przedstawicieli, np. rodziców, prawnych opiekunów lub kuratorów.

Posiadanie omawianej zdolności ma istotne znaczenie z punktu zainicjowania każdej sprawy sądowej. Jeśli bowiem pozew zostanie złożony przez osobę, która nie miała do tego prawa, sąd nie przyjmie go do rozpatrzenia.

Oddalenie sprawy w sądzie 

Pozew musi być nie tylko wniesiony przez uprawnioną do tego osobę, lecz także spełniać określone warunki ustawowe. Jest to pismo procesowe, a jego podstawowe elementy zostały wyraźnie określone w art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego. Istotne jest również poprawne uzasadnienie, które musi przekonać sąd o słuszności wnoszonych roszczeń. Jeśli zabraknie któregokolwiek z powyższych elementów, sąd może oddalić lub odrzucić powództwo. Te dwie czynności są bardzo często ze sobą mylone.

Z odrzuceniem pozwu mamy do czynienia, gdy sąd uznał, że pismo powoda nie spełnia wymogów formalnych, tj. gdy zawiera braki, które nie zostały uzupełnione, lub nieprawidłowe elementy, których nie usunięto na czas. Pozew zostaje odrzucony bez merytorycznego badania treści takiego pisma, sąd nie analizuje prawdziwości stawianych zarzutów ani załączonych dowodów. Pismo nie zostało poprawnie sporządzone i z tego powodu należało je odrzucić. Przykładem odrzucenia będzie chociażby sytuacja, w której powód nie podpisał pozwu, nieprawidłowo opisał pozwanych, umieścił żądanie nieprzewidziane przepisami prawa albo zwyczajnie zapomniał wnieść opłatę sądową. Dotyczy to także przypadków, w których pozew wniosła nieprawidłowo umocowana osoba – np. nieposiadającą zdolności procesowej – albo pełnomocnik, który nie miał to tego prawa. Do najczęstszych przyczyn odrzucenia pozwu należą:

• niedopuszczalność drogi sądowej, tj. sytuacja, w której sprawa nie nadaje się do rozpatrzenia przez sąd cywilny;
• powaga rzeczy osądzonej, tj. sytuacja, w której pomiędzy tymi samymi stronami doszło już do wydania prawomocnego orzeczenia w tej samej sprawie;
• bieżące rozpoznawanie sprawy przez sąd;
• brak zdolności procesowej powoda;
• brak zdolności sądowej którejkolwiek ze stron procesowych;
• brak jurysdykcji krajowej, tj. sytuacja, w której polski sąd nie jest uprawniony do rozpatrzenia danej sprawy. Dotyczy to przede wszystkim spraw, w których występuje czynnik międzynarodowy;
• zapis na sąd polubowny, tj. sytuacja, w której pomiędzy stronami procesu istnieje umowa przewidująca rozwiązywanie sporów w formie ugodowej, zanim sprawa zostanie skierowana na drogę sądową.

W przypadku odrzucenia pozwu bardzo istotne jest to, że sąd wzywa wcześniej powoda do uzupełnienia braków formalnych pisma – o ile oczywiście jest to w ogóle wykonalne w danym przypadku. Wezwanie następuje w formie listu poleconego wysyłanego na adres zamieszkania powoda. Sąd żąda poprawienia pozwu, wskazując przy tym nieprawidłowości złożonego pisma, oraz zakreśla stosunkowo krótki, bo 7-dniowy termin na jego uzupełnienie. Jeśli powód nie zmieści się w tym terminie i nie prześle do sądu poprawionego pozwu, zostanie on odrzucony. Zainteresowany będzie miał jednak prawo do ponownego zainicjowania sprawy. Jeśli będziemy mieli do czynienia z brakami nieusuwalnymi, to sąd nie wzywa powoda do ich usunięcia, np. w sytuacji, gdy jurysdykcja krajowa nie będzie w ogóle dopuszczalna i powód musi zainicjować sprawę w sądzie innego państwa.

Oddalenie powództwa następuje z kolei, gdy sąd uzna, że żądania powoda są niezasadne. W tym przypadku pozew spełnia wszystkie wymogi formalne, jednak nie może zostać przyjęty, ponieważ powód nie udowodnił swojego stanowiska w sprawie. Oddalenie powództwa następuje już po formalnym przyjęciu pozwu do rozpoznania i może dotyczyć nie tylko całości wniesionego roszczenia, lecz także jego części. W przypadku oddalenia pozwu nie mamy do czynienia z wezwaniem do uzupełnienia żadnych braków pisma. W tym zakresie pozew jest bowiem formalnie poprawny, zostaje jednak oddalony z powodów merytorycznych – bezzasadności wnoszonych roszczeń. Sąd może oddalić powództwo na posiedzeniu niejawnym, nie doręczając pozwu osobie wskazanej jako pozwany ani nie rozpoznając wniosków złożonych wraz z pozwem. W efekcie oddalenie pozwu jest dobre dla pozwanego – taka osoba nie dowie się, że przeciwko niej zainicjowano sprawę sądową.

Przykład 1.

Michał wniósł do sądu pozew o zapłatę. Po przyjęciu pisma okazało się, że powód ma 16 lat i samodzielnie sporządził pismo procesowe, tzn. nie wskazał, że w jego imieniu będą działać rodzice. Czy sąd może przyjąć ten pozew do rozpoznania, czy musi go odrzucić albo oddalić? 

W tym przypadku pozew powinien zostać odrzucony, choć wcześniej sąd powinien wezwać Michała do uzupełnienia braków formalnych, tj. złożenia pozwu przez rodziców chłopaka.

Przykład 2.

Karolina złożyła pozew rozwodowy, który zapomniała opłacić. Kobieta nie wnioskowała o zwolnienie jej z kosztów sądowych, a brak opłaty wynikał ze zwykłej pomyłki. Czy sąd może odrzucić, czy też oddalić ten pozew? 

W tym przypadku może dojść do odrzucenia pozwu, ponieważ zawiera on brak formalny pod postacią nieuiszczonej opłaty sądowej od pisma procesowego. Odrzucenie nie nastąpi jednak od razu, wcześniej sąd musi wezwać Karolinę do uzupełnienia tego braku. Jeżeli uiści ona opłatę sądową w ciągu 7 dni od otrzymania takiego wezwania, to pozew zostanie przyjęty do rozpoznania.

Przykład 3.

Maciej wniósł pozew, do którego nie załączył żadnych dowodów, w pozostałym zakresie pismo procesowe spełnia wymogi proceduralne. Mężczyzna opiera swoje żądania wyłącznie na własnych zeznaniach, o czym dokładnie poinformował w uzasadnieniu swojego pisma. Powód zaznaczył, że jest w stanie przekonać sąd do swoich racji na rozprawie i nie potrzebuje załączać żadnych dowodów. Czy sąd ma prawo dorzucić lub oddalić powództwo? 

W tym przypadku istnieje możliwość oddalenia pozwu, ponieważ brak dowodów w sprawie może przesądzić o tym, że sąd nie da wiary roszczeniom Macieja. W tym przypadku nie dojdzie jednak do odrzucenia pozwu, ponieważ spełnia on wszystkie wymogi formalne.

Przykład 4.

Olga złożyła pozew przeciwko Marlenie. Zażądała, aby kobieta wyprowadziła się ze swojego domu, ponieważ nie darzy jej sympatią. Marlena w żaden sposób nie łamie prawa swoim zachowaniem, nie narusza także prawa własności nieruchomości Olgi. Powódka nie lubi pozwanej i tylko z tego powodu żąda, aby sąd nakazał jej wyprowadzkę do innego miejsca. Olga złożyła pozew do sądu, który spełnia wszystkie wymogi formalne. Czy w tym przypadku sąd może odrzucić lub oddalić pozew? 

Sąd może oddalić w całości powództwo jako bezzasadne. Pismo spełnia wymogi formalne, więc nie można go odrzucić, żądanie Olgi jest jednak sprzeczne z prawem, ponieważ Marlena w żaden sposób nie złamała przepisów. Pozew jest więc niezasadny pod kątem merytorycznym, a więc można go oddalić w całości.

Odnośnie do kwestii nieprzyjęcia sprawy sądowej do rozpoznania – oznacza to albo oddalenie, albo odrzucenie pozwu. W zależności od tego, czy mamy do czynienia z brakami formalnymi, czy merytorycznymi, sąd podejmuje jedną z ww. decyzji. Pojęcie nieprzyjęcia sprawy jest więc potocznym rozumieniem tego słowa, a nie definicją ustawową.

Podsumowanie

Złożenie pozwu do sądu nie gwarantuje uzyskania wyroku lub postanowienia, które zadowoli powoda. Jeśli pismo procesowe będzie zawierało braki formalne, sąd może je odrzucić. W przypadku usuwalnych braków wcześniej wezwie powoda do ich uzupełnienia w zakreślonym 7-dniowym terminie. Jeśli braków nie da się usunąć, pozew zostanie od razu odrzucony. O oddaleniu mówimy natomiast, gdy pozew spełnia wszystkie wymogi formalne, jednak po analizie jego treści należy uznać, że żądania powoda nie są zasadne w całości lub odpowiedniej części. Zarówno odrzucenie, jak i oddalenie sprawy w sądzie mieści się w kategorii nieprzyjęcia jej przez sąd.