Wymeldowanie i zameldowanie – czy można to zrobić za jednym razem?
Mimo że obowiązek meldunkowy w Polsce należy do instytucji powstałych za czasów systemu komunistycznego, to nadal nie został on zniesiony. Sprawdźmy, w jaki sposób można wymeldować się z mieszkania i czy wiąże się to z koniecznością zameldowania pod innym adresem. Czy wymeldowanie i zameldowanie można łączyć w jednym czasie?
Obowiązek meldunkowy
Meldunek jest potwierdzeniem stałego lub czasowego adresu danej osoby. Tak naprawdę w obecnych czasach nie jest tożsamy z miejscem zamieszkania obywatela, lecz ze wskazaniem adresu korespondencyjnego potrzebnego m.in. do kontaktów z urzędami, sądami i innymi instytucjami o charakterze publicznym. Meldunek jest więc rejestrem danej osoby, który pozwala na odnalezienie jej adresu, na który należy przesyłać listy i wszelkiego rodzaju zawiadomienia.
Zameldowanie określa miejscowość, ulicę, numer domu i ewentualnie numer mieszkania, pod którym powinniśmy znaleźć daną osobę. Spełnia ono przede wszystkim rolę informacyjną i pozwala na stosowanie tzw. fikcji prawnej doręczenia. Nawet jeśli obywatel nie przebywa od lat pod miejscem swojego zameldowania, to wszelka korespondencja urzędowa i sądowa powinna być w pierwszej kolejności kierowana właśnie na ten adres. Jeśli nie zostanie odebrana, można przyjąć, że została skutecznie doręczona – chyba że nadawca otrzyma informację o rzeczywistym adresie zamieszkania danej osoby.
Obowiązek meldunkowy wynika wprost z art. 24 Ustawy z dnia 24 września 2010 roku o ewidencji ludności. Zgodnie z treścią tego przepisu obywatel polski przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest zobligowany wykonywać obowiązek meldunkowy określony w ustawie. Polega on na:
- zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego,
- wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego,
- zgłoszeniu wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej.
Za osobę nieposiadającą zdolności do czynności prawnych lub posiadającą ograniczoną zdolność do czynności prawnych obowiązek meldunkowy wykonuje jej przedstawiciel ustawowy, opiekun prawny lub inna osoba sprawująca nad nią faktyczną opiekę w miejscu ich wspólnego pobytu. Obowiązku meldunkowego można dopełnić przez pełnomocnika legitymującego się pełnomocnictwem udzielonym w formie, o której mowa w art. 33 § 2 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego, po potwierdzeniu przez pełnomocnika jego tożsamości za pomocą dokumentu tożsamości albo po uwierzytelnieniu pełnomocnika na zasadach określonych w Ustawie z dnia 17 lutego 2005 roku o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.
Pobytem stałym jest przebywanie fizyczne w danym miejscu wraz z koncentracją w nim swojego centrum życiowego. To, czy centrum życiowe jest skoncentrowane w danym miejscu można zrekonstruować w oparciu o ustalenie następujących okoliczności; należy ustalić czy osoba podlegająca wymeldowaniu przebywa w tym domu, jada w nim, sypia, czy w miejscu pobytu znajdują się rzeczy osobiste takie jak chociażby ubrania, kosmetyki, czy osoba przyjmuje w swoim domu gości, rodzinę, czy spędza w nim wolny czas etc. Miejsce pobytu stałego danej osoby to miejsce, w którym osoba ta realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe: nocuje tam, spożywa posiłki, wypoczywa, przechowuje rzeczy niezbędne do codziennego funkcjonowania, takie jak odzież, rzeczy osobiste, żywność, przyjmuje tam wizyty członków rodziny, znajomych itp.
Zameldowanie a wymeldowanie
Obywatel ma co prawda obowiązek zameldowania się pod określonym adresem, jednak niedopełnienie tej powinności nie wiąże się z żadną karą. Obecnie nie istnieją bowiem przepisy, które umożliwiałyby nakładanie grzywien na osoby, które nie są nigdzie zameldowane. W praktyce oznacza to więc, że można się wymeldować z dotychczasowego adresu i nie trzeba dopełniać formalności meldunkowych pod nowym adresem.
Dzięki zmianom informatycznym zarówno meldunek, jak i wymeldowanie można przeprowadzić przez internet. Oczywiście w dalszym ciągu utrzymano możliwość tradycyjnego załatwienia takiej sprawy, w tym celu konieczna jest jednak wizyta w urzędzie gminy lub miasta aktualnego miejsca zameldowania. Jeśli chcemy skorzystać z możliwości elektronicznej, możemy to zrobić tak naprawdę z dowolnego miejsca na świecie, pod warunkiem że posiadamy aktywny profil zaufany albo kwalifikowany podpis elektroniczny.
Obywatele mają możliwość jednoczesnego wymeldowania się z określonego adresu i zameldowania w innym miejscu. Pamiętajmy jednak, że jest to prawo, a nie obowiązek, stąd ostateczną decyzję podejmuje sam zainteresowany. Nowy meldunek może więc nastąpić po wielu miesiącach lub latach od wymeldowania z poprzedniego adresu. Urzędnicy nie mają przy tym prawa, aby zmusić do meldunku w nowym miejscu, gdy wymeldowanie z poprzedniego stało się skuteczne.
Przykład 1.
Marek podjął decyzję o wymeldowaniu się ze swojego dotychczasowego miejsca zameldowania. Tak naprawdę nie mieszkał pod wskazanym adresem już od 20 lat. Postanowił złożyć wniosek w tej sprawie bezpośrednio w urzędzie miasta, w którym był zameldowany. Urzędnik przyjmujący wniosek stwierdził, że Marek musi jednocześnie złożyć wniosek o zameldowanie w nowym miejscu, aktualnym ze względu na jego miejsce zamieszkania. W przeciwnym wypadku wniosek o wymeldowanie nie zostanie przyjęty do rozpatrzenia. Czy urzędnik ma rację?
Nie, ponieważ obywatel może żądać samego wymeldowania, nie ma obowiązku wnioskowania o zameldowanie go pod nowym adresem. Urzędnik nie może odmówić przyjęcia takiego wniosku. Marek może złożyć skargę na działania urzędnika do kierownika wydziału meldunkowego w danym urzędzie miasta.
Jednoczesne wymeldowanie i zameldowanie
Ustawodawca, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Polaków, uprościł procedurę meldunkową i pozwolił na jednoczesne załatwienie zameldowania oraz wymeldowania. W tym celu zainteresowany musi złożyć wniosek meldunkowy pod nowym adresem. Nie musi jednak wnioskować o wymeldowanie go z poprzedniego miejsca, ponieważ nastąpi to automatycznie. Taka możliwość pojawia się zarówno, gdy wybierzemy elektroniczny, jak i tradycyjny sposób załatwienia sprawy. Zameldowanie pod nowym adresem powoduje więc wymeldowanie danej osoby z poprzedniego adresu – bez konieczności podejmowania żadnych dodatkowych działań. Następuje ono więc automatycznie.
Obywatel nie może posiadać dwóch lub większej liczby meldunków. Obowiązuje tutaj konkretna zasada – jeden człowiek to jeden meldunek. Możliwe są więc dwie sytuacje – pierwsza, gdy wymeldowujemy się ze starego adresu i nie dokonujemy zameldowania pod żadnym innym adresem, oraz druga – gdy meldujemy się pod nowym adresem, co powoduje automatyczne wymeldowanie pod starym adresem. W tym drugim przypadku obywatel nie musi wnioskować o wymeldowanie, ponieważ dokonuje się ono automatycznie – tak, aby jedna osoba nie miała meldunku w kilku miejscach.
Procedura meldunkowa nie jest związana z żadnymi opłatami. Dotyczy to także jednoczesnego zameldowania się i wymeldowania. Forma załatwienia sprawy również nie wpływa na koszty takiego postępowania – jest ono darmowe zarówno, gdy przechodzimy przez nie internetowo, jak i bezpośrednio w urzędzie. Pamiętajmy jednak o przygotowaniu niezbędnych dokumentów meldunkowych, tj. dokumentu potwierdzającego prawo do przebywania w nieruchomości, która ma być miejscem naszego nowego meldunku. Może to być akt notarialny, orzeczenie sądu, decyzja administracyjna lub oświadczenie prawowitego właściciela wyrażające zgodę na meldunek danej osoby pod wskazanym adresem. W przypadku meldowania innej osoby niezbędne jest posiadanie dokumentu potwierdzającego istnienie uprawnienia do działania w imieniu meldowanego (np. pełnomocnictwa, orzeczenia sądu o ustanowieniu opieki, oświadczenia, że opiekujesz się osobą niepełnoletnią lub niepełnosprawną i macie to samo miejsce pobytu).
Po złożeniu wniosku meldunkowego na nowy adres system samodzielnie dokonuje wymeldowania z poprzedniego miejsca. We wniosku meldunkowym nie trzeba wskazywać, pod jakim adresem byliśmy dotychczas zameldowani, wystarczy, że wskażemy nowy adres zameldowania i przedłożymy odpowiednie dokumenty. Jeśli będziemy korzystać z elektronicznej formy meldunku, konieczne będzie ich zeskanowanie i opatrzenie podpisem elektronicznym (np. złożonym przy pomocy profilu zaufanego).
Podsumowanie
Obywatel, decydując się na zmianę miejsca zameldowania, nie musi już składać wniosku o wymeldowanie z poprzedniego adresu. Następuje ono bowiem w tym przypadku z mocy samego prawa. Zainteresowany ma jednak prawo do wymeldowania się bez konieczności meldunku pod nowym adresem – w takiej sytuacji pozostanie jednak bez przypisanego miejsca zameldowania. Procedura meldunkowa jest w każdym przypadku darmowa, przy czym za wydanie zaświadczenia o zameldowaniu na pobyt czasowy pobiera się stałą opłatę w wysokości 17 zł.
