Na czym polega zadaniowy czas pracy?

Kodeks pracy rozróżnia wiele systemów czasu pracy. Wśród nich odnajdziemy także ten, który jest określany mianem zadaniowego. Na czym dokładnie polega zadaniowy czas pracy w praktyce i kiedy pracodawca może go wykorzystywać?

Czym jest system czasu pracy?

Zawarcie umowy o pracę powoduje, że pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonych zadań pod nadzorem zatrudniającego w wyznaczonym miejscu i czasie. To właśnie sposób określenia tego ostatniego elementu stosunku pracy decyduje o tym, z jakiego rodzaju systemem pracy mamy do czynienia.

Najpopularniejszym systemem czasu pracy w Polsce jest wciąż tradycyjny 8-godzinny model pracy świadczonej przez 5 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku. Umowa o pracę może jednak przewidywać inny rozkład czasu pracy zatrudnionej osoby, który powstaje najczęściej wskutek potrzeb danego zakładu pracy, specyfiki zatrudnienia, a niekiedy także i wniosku samego pracownika.

Systemy czasu pracy zostały dokładnie uregulowane w przepisach art. 135–150 Kodeksu pracy. Zgodnie z obowiązującą regulacją obecnie wyróżniamy następujące systemy:

• podstawowy system czasu pracy (jest to wspomniany wcześniej system pracy przez 5 dni w tygodniu po 8 godzin dziennie),
• równoważny system czasu pracy,
• pracę w ruchu ciągłym,
• przerywany system czasu pracy,
• zadaniowy system czasu pracy.

Zadaniowy czas pracy

Zgodnie z treścią art. 140 kp w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy może być stosowany system zadaniowego czasu pracy. Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art. 129 kp.

Z zadaniowym systemem czasu pracy mamy do czynienia przede wszystkim w firmach, w których liczy się ilość świadczonych usług lub stworzonych produktów. W praktyce będą to głównie przedsiębiorstwa o charakterze typowo produkcyjnym, w których praca jest świadczona niejako taśmowo.

W dużym skrócie zadaniowy czas pracy polega na tym, że pracownik jest rozliczany z ilości zadań, które wykonał, nie zaś z czasu, który musiał poświęcić na swoją pracę. Dla zatrudniającego liczą się wówczas efekty – im więcej zadań zostanie wykonanych, tym lepiej.

Pamiętajmy, że porozumienie z art. 140 kp nie może obejmować rozkładu czasu pracy z art. 135 kp. W systemie zadaniowego czasu pracy pracownik nie jest skrępowany rozkładem czasu pracy, w przeciwnym razie ten system zatraciłby swą istotę. Porozumienie pracodawcy z pracownikiem z art. 140 kp nie może więc wprowadzać do systemu zadaniowego czasu pracy rozkładu pracy właściwego dla systemu równoważnego czasu pracy.

Zadaniowy czas pracy stosujemy najczęściej w sytuacjach, gdy pracownik wykonuje swoje obowiązki poza siedzibą pracy i bez bezpośredniego nadzoru ze strony pracodawcy. Zadaniowy pracownik powinien charakteryzować się względnie maksymalną samodzielnością wykonywania powierzonych mu obowiązków. Tego rodzaju systemy pojawiają się najczęściej w przypadku pracowników, którzy muszą pozostawać w delegacji i odwiedzają w imieniu swojego pracodawcy szereg innych firm i kontrahentów. Okazuje się jednak, że zadaniowy czas pracy może pojawić się także w ramach pracy zdalnej, w której liczy się końcowy efekt, a nie czas realizacji obowiązków. Możemy ostrożnie powiedzieć, że zadaniowy system czasu pracy odpowiada niejako umowie o dzieło, w której również największe znaczenie ma finalny efekt wykonawcy.

Omawiany rodzaj czasu pracy jest stosowany przede wszystkim wówczas, gdy pracownik wykonuje pracę poza siedzibą pracodawcy i bezpośrednim nadzorem przełożonych. Zadania wyznaczane pracownikowi powinna cechować możliwość względnie samodzielnego ich wykonania. Ilość czasu przeznaczona na wykonanie powierzonych zadań zależy wyłącznie od możliwości pracownika – to on, a nie jego przełożony, decyduje o tym, jak szybko wykona swoją pracę.

Przykład 1.

Pani Monika pracuje w oparciu na zadaniowym czasie pracy – jest pracownicą, której głównym zadaniem jest segregowanie dokumentacji administracyjnej oraz wprowadzanie danych do komputera. Z uwagi na to, że w przedsiębiorstwie obowiązki pani Moniki nie są jednolite (raz jest ich więcej, a raz mniej), jej przełożony zdecydował się na taki właśnie system czasu pracy. W praktyce oznacza to, że to od niej zależy, jak szybko wykona ona swoją pracę – może na nią poświęcić zarówno 3 godziny w firmie, jak i pełnowymiarowe 8 godzin.

Jak wprowadzić zadaniowy czas pracy?

Określenie czasu pracy jest jednym z głównych elementów każdego stosunku pracy – musi on zostać odpowiednio opisany w zawartej umowie o pracy. Wystarczy, że strony stosunku pracy określą w podpisanej umowie, że pracownik zobowiązany jest do wykonywania swoich zadań w ramach omawianego systemu. Warto przy tym określić, jakie zadania musi wykonywać pracownik i w jaki sposób powinien raportować fakt ich realizacji. Mimo że zadaniowy system czasu pracy nie opiera się na konkretnych ramach czasowych, zatrudniony powinien być świadomy liczby zadań, które musi wykonać w przyjętym okresie rozliczeniowym – np. sporządzenie 20 umów w przeciągu miesiąca, sprawdzenie 100 kontrahentów firmy w przeciągu 3 miesięcy.

Korzyści i zagrożenia zadaniowego czasu pracy

W przypadku zatrudniającego podstawowymi korzyściami zadaniowego systemu czasu pracy są:

• uproszczona ewidencja czasu pracy;
• ograniczenie wypłaty dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;
• zwiększenie wydajności pracy – pracownikowi zależy na szybkim wykonaniu powierzonych zadań;
• lepsze (efektywniejsze) wykorzystanie zasobów pracowniczych w firmie;
• podniesienie atrakcyjności miejsca pracy dla potencjalnych pracowników.

Pracownik także korzysta z możliwości zadaniowego systemu czasu pracy, ponieważ:

• ma bezpośredni wpływ na harmonogram swojej pracy – pracuje mniej, jeśli zajdzie taka potrzeba;
• nie musi być stale obecny w biurze przedsiębiorstwa;
• może rozpoczynać i kończyć pracę w dogodnej dla siebie porze;
• posiada dużą autonomię;
• łatwiej jest mu pogodzić obowiązki zawodowe z prywatnymi.

Zadaniowy czas pracy ma jednak kilka mankamentów:

• pracodawca może sprawdzić efekty działań zatrudnionego dopiero po zakończeniu zadania – w przypadku błędnie wykonanego polecenia trzeba je będzie poprawić, co naraża firmę na dodatkowe koszty;
• pracownicy mogą nadużywać swojej pozycji, ponieważ nie są kontrolowani na bieżąco przez zatrudniającego;
• nie istnieje możliwość realizacji nadgodzin w przewidzianym czasie – trudno uzyskać prawo do wypracowanych nadgodzin.

Podsumowanie - zadaniowy czas pracy

Zadaniowy czas pracy jest jednym z systemów czasu pracy, który został uregulowany w Kodeksie pracy. Polega on na tym, że pracownikowi powierza się realizację konkretnej liczby zadań bez wyznaczenia mu szczegółowych ram czasowych. Od zatrudnionego zależy, jak szybko wykona swoje obowiązki, przy czym może to robić bez nadzoru przełożonego i z dala od siedziby swojej firmy. Zadaniowy system czasu pracy może zostać wprowadzony do każdej umowy o pracę, wymaga jednak uzyskania zgody dwóch stron stosunku pracy – zatrudnionego oraz zatrudniającego.