Centralna Informacja Emerytalna - czym jest?

5 października 2023 roku została utworzona Centralna Informacja Emerytalna. Jest to nowy podmiot, który będzie realizował czynności związane z systemem ubezpieczeń społecznych w zakresie ubezpieczeń emerytalnych. Niniejszy artykuł przybliży funkcje i sposób działania tego podmiotu.

Centralna Informacja Emerytalna - zadania

Zamysłem, jaki przyświecał gdy powstawała Centralna Informacja Emerytalna, było to, żeby przedstawiać ubezpieczonym informacje o ich uczestnictwie w systemie emerytalnym opartym na 3 filarach:

1. filarze publicznym – na który składają się przede wszystkim system powszechny prowadzony przez ZUS oraz KRUS;
2. prywatnym filarze pracowniczym, współtworzonym lub tworzonym przez pracodawców – na który składają się konta w Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK) oraz w Pracowniczych Programach Emerytalnych (PPE);
3. prywatnym filarze indywidualnym – na który składają się Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) oraz Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE).

Profil w Centralnej Informacji Emerytalnej

Osoby chcące korzystać z rozwiązań, jakie oferuje Centralna Informacja Emerytalna, muszą założyć tam profil, co jest dobrowolne i nieodpłatne. Przed założeniem profilu przekazywane są informacje o podstawowych zasadach działania Centralnej Informacji Emerytalnej, skutkach założenia profilu, pochodzeniu i zakresie przetwarzania informacji emerytalnych oraz o możliwości zamknięcia profilu w każdym czasie.

Przykład 1. 

Czy pani Gertruda słusznie obawia się założenia profilu w Centralnej Informacji Emerytalnej, ponieważ jedna z sąsiadek powiedziała jej, że mogą być z tego tytułu naliczane obciążające ją opłaty? Jeśli pani Gertruda chce korzystać z zasobów Centralnej Informacji Emerytalnej, powinna założyć sobie dedykowany do tego profil. Korzystanie z tej usługi z mocy ustawy jest bezpłatne, a to oznacza, że nie będą jej obciążać żadne opłaty za prowadzenie takiego profilu. 

Zamknięcie profilu w Centralnej Informacji Emerytalnej może nastąpić w każdym czasie poprzez złożenie żądania przez stronę internetową lub w aplikacji mObywatel, po uprzednim uwierzytelnieniu.

Dane przetwarzane w Centralnej Informacji Emerytalnej

Danymi przetwarzanymi w Centralnej Informacji Emerytalnej w celu weryfikacji zgodności danych posiadaczy produktów emerytalnych oraz świadczenia usług elektronicznych za pomocą systemu są:

• imię (imiona) i nazwisko;
• numer PESEL;
• seria, numer i data ważności ostatniego wydanego dowodu osobistego obywatela polskiego;
• seria, numer i data ważności ostatniego wydanego paszportu obywatela polskiego;
• seria, numer i data ważności ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo cudzoziemca;
• seria, numer i data ważności dowodu osobistego obywatela polskiego, innego niż jego ostatni wydany dowód osobisty;
• seria, numer i data ważności paszportu obywatela polskiego, innego niż jego ostatni wydany paszport;
• seria, numer i data ważności dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo cudzoziemca, innego niż ważny dokument potwierdzający jego tożsamość i obywatelstwo.

Jaki dostęp do danych oferuje Centralna Informacja Emerytalna?

Centralna Informacja Emerytalna ma świadczyć dostęp do: 

1.  danych i informacji o: 
• posiadanych przez zainteresowanego produktach emerytalnych,
• zgromadzonych przez zainteresowanego środkach emerytalnych; 
2. danych przetwarzanych w systemie Centralnej Informacji Emerytalnej, które dotyczą danego ubezpieczonego; 
3. informacji dotyczących gromadzenia i zarządzania środkami emerytalnymi przekazanych przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, KNF, ZUS, KRUS, PFR S.A. oraz PFR Portal. 

Dodatkowo za pomocą systemu Centralnej Informacji Emerytalnej mogą być świadczone usługi umożliwiające: 

1. dostęp do informacji o przebiegu gromadzenia środków emerytalnych przed dniem założenia profilu w Centralnej Informacji Emerytalnej; 
2. oszacowanie prognozowanych świadczeń emerytalnych, w tym na podstawie scenariuszy gromadzenia środków emerytalnych w przyszłości; 
3. wskazanie:
• jednej lub więcej osób fizycznych uprawnionych do otrzymania środków po śmierci członka otwartego funduszu zgromadzonych na rachunku zmarłego, 
• osób uprawnionych do otrzymania środków z Indywidualnego Konta Emerytalnego lub Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego w przypadku śmierci oszczędzającego lub osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia, 
• osób uprawnionych, które otrzymają środki z Pracowniczych Programów Emerytalnych w przypadku śmierci uczestnika programu, 
• osób uprawnionych, które w przypadku śmierci uczestnika Pracowniczych Planów Kapitałowych otrzymają środki zgromadzone na jego rachunku;
4. wyrażenie zgody na udostępnienie podmiotom obowiązanym oraz podmiotom wykonującym działalność w zakresie Pracowniczych Planów Kapitałowych informacji o zmianie: adresu korespondencyjnego, adresu poczty elektronicznej lub numeru telefonu kontaktowego; 
5. złożenie oświadczenia o zgodzie na otrzymywanie od podmiotów obowiązanych oraz podmiotów wykonujących działalność w zakresie Pracowniczych Planów Kapitałowych za pośrednictwem systemu Centralnej Informacji Emerytalnej korespondencji wymaganej przepisami prawa oraz rezygnacji z otrzymywania korespondencji w inny sposób, a także przekazywanie przez PFR Portal tej korespondencji ubezpieczonemu; 
6. przekazywanie przez PFR Portal, podmioty obowiązane oraz podmioty wykonujące działalność w zakresie Pracowniczych Planów Kapitałowych, które zarządzają produktem emerytalnym danego zainteresowanego, informacji dotyczących gromadzenia i zarządzania środkami emerytalnymi innych niż korespondencja wskazana wyżej; 
7. informowanie osób uprawnionych do otrzymania środków emerytalnych przypadających im po śmierci zainteresowanego.

Centralna Informacja Emerytalna a przekazanie informacji do ZUS-u

Ważną funkcją w ramach Centralnej Informacji Emerytalnej będzie to, że za jej pomocą możliwe będzie przekazanie do systemu teleinformatycznego ZUS złożonych przez ubezpieczonego wskazanych poniżej dokumentów: 

• informacji o wskazaniu lub zmianie osób uprawnionych do otrzymania środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS-ie,
• oświadczenia o stosunkach majątkowych istniejących między zainteresowanym a jego współmałżonkiem, 
• wniosku o zmianę danych identyfikacyjnych lub adresowych, 
• wniosku o wyjaśnienie nieprawidłowości w przekazaniu składek do otwartego funduszu emerytalnego,
• wniosku o wydanie zaświadczenia lub informacji z konta ubezpieczonego.

Przykład 2. 

Czy pani Alicja ma możliwość za pomocą Centralnej Informacji Emerytalnej wskazać ZUS-owi, że zmieniły się stosunki majątkowe pomiędzy nią a jej mężem – panem Januszem, kiedy sądownie ustanowiona została u nich 12 października 2023 roku rozdzielność majątkowa małżeńska? Centralna Informacja Emerytalna ma pozwalać ubezpieczonemu przekazywać takie informacje jak oświadczenie o stosunkach majątkowych małżeńskich. Dotyczy to także zmiany tych stosunków, jak w tym przykładzie, kiedy kobieta dotąd pozostawała w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej, a następnie ustalona została rozdzielność majątkowa. Jeśli tylko pani Alicja będzie miała profil w Centralnej Informacji Emerytalnej, wskazane dane dotyczące stosunków majątkowych będą za jego pomocą przekazane na profil informacyjny ZUS, a gdyby takiego nie miała, profil ZUS zostanie dla niej stworzony. 

Udostępnienie informacji z Centralnej Informacji Emerytalnej 

Informacje uzyskane lub wytworzone w związku z obsługą Centralnej Informacji Emerytalnej objęte są tajemnicą. Informacje te mogą być udzielone na żądanie: 

1. sądu lub prokuratora, jeżeli są niezbędne w toczącym się postępowaniu karnym, a w postępowaniu cywilnym, jeżeli informacje nie dotyczą osób trzecich niebędących stroną postępowania;
2. ZUS-u i KRUS-u, w zakresie wykonywania ich ustawowych zadań, jeżeli jest to niezbędne;
3. organu Krajowej Administracji Skarbowej w związku z toczącym się postępowaniem w sprawie o przestępstwo skarbowe lub o wykroczenie skarbowe, jeżeli są niezbędne w toczącym się postępowaniu, lub jeżeli jest to konieczne do skutecznego zapobieżenia przestępstwom lub przestępstwom skarbowym, ich wykrycia albo ustalenia ich sprawców i uzyskania dowodów ich popełnienia, a także wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa lub przestępstwa skarbowego albo ich równowartości;
4. organu podatkowego lub organu Krajowej Administracji Skarbowej w związku z trwającymi czynnościami sprawdzającymi lub toczącą się kontrolą podatkową, kontrolą celno-skarbową lub postępowaniem podatkowym, jeżeli są niezbędne; 
5. komornika sądowego w związku z toczącym się postępowaniem egzekucyjnym lub zabezpieczającym albo wykonywaniem postanowienia o zabezpieczeniu spadku lub ze sporządzaniem spisu inwentarza, jeżeli są niezbędne w tym postępowaniu; 
6. administracyjnego organu egzekucyjnego w związku z prowadzonym przez ten organ administracyjny postępowaniem egzekucyjnym lub zabezpieczającym, jeżeli jest to niezbędne w tym postępowaniu; 
7. policji, jeżeli jest to konieczne do skutecznego zapobieżenia popełnieniu przestępstwa, jego wykrycia albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów, a także wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa albo ich równowartości.

Podsumowanie

Podsumowując, pomysł utworzenia jednego rejestru informacji emerytalnych wydaje się dobrym rozwiązaniem, ponieważ ułatwi to uzyskanie niezbędnych danych. Jednak rzetelna ocena tych rozwiązań będzie możliwa dopiero po wprowadzeniu w życie tego systemu i weryfikacji łatwości jego obsługi przez obywateli.