mObywatel ważny także w bankach

Informatyzacja życia codziennego w Polsce obejmuje swym zasięgiem coraz więcej spraw. Dzięki temu obywatele mogą załatwiać różnego rodzaju sprawy bez konieczności wychodzenia z domu. Jedyne, czego potrzebują, to smartfon oraz aplikacja mObywatel, której od niedawna można używać również w bankach.

Czym jest mObywatel?

mObywatel to specjalna rządowa aplikacja, dzięki której można załatwiać coraz większą liczbę spraw urzędowych w Polsce. Jest całkowicie darmowa i działa na większości nowoczesnych telefonów komórkowych. W aplikacji istnieje możliwość przechowywania dokumentów urzędowych takich jak dowód osobisty, legitymacja emeryta lub prawo jazdy. Po zarejestrowaniu konta znajdą się w niej wszystkie najważniejsze informacje o konkretnej osobie.

Co ciekawe, mObywatel funkcjonuje także w sieci – na specjalnej stronie rządowej pod adresem www.mobywatel.gov.pl Zgodnie z oficjalnymi informacjami serwis zapewnia:

• dostęp do e-skrzynek pocztowych, dzięki którym można skontaktować się z administracją publiczną;
• usługę Kierowca i pojazdy, w której odnajdziemy szczegółowe informacje na temat posiadanych pojazdów, uprawnień i punktów karnych;
• dostęp do danych z rejestrów państwowych, np. bazy PESEL czy Rejestru Dowodów Osobistych.

mObywatel a dowód osobisty

W ramach aplikacji mObywatel użytkownik może posługiwać się różnego rodzaju dokumentami na czele z dowodem osobistym. Jeśli będziemy mieli przy sobie telefon z tą właśnie aplikacją, nie będzie konieczne posiadania przy sobie fizycznego dowodu osobistego. Dowód osobisty w telefonie nie jest jednak cyfrową wersją dowodu osobistego, lecz jego odpowiednikiem. Dowody plastikowe i e-dowody różnią się od siebie seriami, numerami, a także datą wydania i ważności dokumentu. Niezależnie od tego oba dowody mają taką samą moc prawną – dowód w mObywatelu pomoże w tych sprawach, w których konieczne było do tej pory okazywanie dowodu plastikowego.

Od 1 września 2023 roku skuteczność dowodu osobistego w aplikacji mObywatel została rozszerzona. Chodzi oczywiście o nowelizację przepisów, dzięki którym z dowodu można korzystać także przy załatwianiu wszelkiego rodzaju spraw bankowych. Użytkownik posiadający dostęp do e-dowodu może już zatem:

• wypłacić gotówkę ze swojego konta lub dokonać odpowiedniej wpłaty;
• zlecić polecenie przelewu w placówce bankowej;
• podpisać umowę z bankiem np. w zakresie otwarcia konta, zaciągnięcia pożyczki, kredytu lub dokonania inwestycji swoich oszczędności.

Możliwość załatwiania spraw bankowych za pomocą aplikacji mObywatel dotyczy tak naprawdę każdego banku w Polsce, bez względu na to, w jakim zakresie oferuje on swoje usługi elektroniczne. Pracownicy banku nie mogą więc odmówić dokonania żądanej przez klienta czynności tylko na podstawie tego, że wylegitymował się e-dowodem i nie okazał dokumentu na plastikowej karcie. Co zrobić w takiej sytuacji? W pierwszej kolejności najlepiej porozmawiać z dyrektorem placówki albo zadzwonić na infolinię centrali banku.

Ministerstwo Cyfryzacji podkreśliło, że odmowa akceptacji e-dowodu przez bank nie będzie oznaczała wszczęcia postępowania wyjaśniającego przeciwko instytucji finansowej, przynajmniej nie na samym początku. Dowody w mObywatelu wciąż są nowością, dlatego ministerstwo chce raczej szkolić pracowników banków, niż karać ich za nieuzasadnioną odmowę akceptacji e-dowodu. Oczywiście, jeśli w danej placówce problemy z elektronicznymi dowodami będą się powtarzały, z czasem ministerstwo z pewnością będzie stosowało surowsze środki skłaniające instytucję finansową do naprawienia błędów.

Podstawą prawną zrównującą moc obowiązującą tradycyjnych dowodów osobistych z dowodami w aplikacji mObywatel jest Ustawa z dnia 26 maja 2023 roku o aplikacji mObywatel. Zgodnie z treścią art. 7 powyższego aktu prawnego dokument mObywatel zawiera:

• dane użytkownika aplikacji mObywatel pobrane z rejestru PESEL: nazwisko i imię (imiona), numer PESEL, datę urodzenia, obywatelstwo, imię ojca, imię matki;
• fotografię użytkownika aplikacji mObywatel pobraną z Rejestru Dowodów Osobistych;
• numer, serię, datę wydania i termin ważności.

Dokument mObywatel jest wydawany użytkownikowi aplikacji mObywatel automatycznie, po ustaleniu jego tożsamości, która jest możliwa m.in. przy wykorzystaniu aktywnego profilu zaufanego albo bankowości elektronicznej.

Korzystanie z e-dowodu

Jak w praktyce skorzystać z elektronicznej wersji dowodu osobistego? Przede wszystkim należy ściągnąć aplikację mObywatel w wersji 4.15 lub nowszej. Pracownik banku otwiera na swoim komputerze stronę internetową służącą do weryfikacji tożsamości klienta. Ten następnie pokazuje mu kod QR na swoim telefonie i skanuje go specjalnym czytnikiem. Weryfikacja jest bardzo szybka i po kilku chwilach pracownik banku otrzymuje informację na swoim komputerze, czy okazany kod jest prawidłowy i ważny. Po wprowadzeniu mDowodu do systemu elektronicznego danego banku dokument będzie widoczny obok innych dokumentów tożsamości klienta – chodzi oczywiście o sytuację, w której klient okazuje swój elektroniczny dowód po raz pierwszy w wybranej instytucji finansowej. Pamiętajmy jednak, że mDowód ma swój okres ważności, podobnie zresztą jak dowód osobisty w tradycyjnej formie. Dowód elektroniczny jest ważny przez 5 kolejnych lat. Po tym czasie należy go zaktualizować na takich samych zasadach jak inne dokumenty tożsamości.

Z danego dowodu osobistego może korzystać wyłącznie jego właściciel. Stąd też zakazane jest posługiwanie się cudzym telefonem, w którym zainstalowana została aplikacja mObywatel. Pracownik banku, ale także każdego urzędu, może więc odmówić zrealizowania żądanej usługi, jeśli klient posługuje się cudzym dowodem osobistym.

Pracownicy instytucji finansowych, ale także innych instytucji, które muszą akceptować dokumenty w aplikacji mObywatel, nie mogą pobierać żadnych opłat od klientów, którzy decydują się na elektroniczną formę weryfikacji ich tożsamości. Podobnie jest zresztą w przypadku okazywania dowodu na plastikowej karcie. Każda próba wymuszania od klienta uiszczenia opłaty za zeskanowanie kodu QR jest sprzeczna z prawem i powinna być zgłoszona do odpowiednich organów państwowych, a przynajmniej do głównego kierownictwa instytucji finansowej.

Z aplikacji mObywatel możemy korzystać na terenie całego kraju, bez żadnych wyjątków. Niestety na chwilę obecną nie jest to możliwe poza granicami Polski. Tym samym, jeśli mamy konto w banku innego kraju i wybieramy się tam w celu załatwienia sprawy w wybranym oddziale, e-dowód osobisty nie będzie respektowany. Klient banku będzie musiał zabrać ze sobą fizyczny dowód, w innym wypadku pracownik odmówi dokonania weryfikacji jego tożsamości i będzie miał do tego pełne prawo. E-dowód nie będzie pomocny także przy załatwianiu formalności przy żądaniu wydania nowego dokumentu tożsamości (w tym zakresie konieczny będzie dowód plastikowy).

Dokumenty umieszczone w aplikacji są chronione hasłem, odpowiednim certyfikatem oraz podlegają szyfrowaniu. Niezależnie od tego właściciel telefonu, w którym przechowuje swój e-dowód, nie powinien udostępniać go innym osobom, chyba że będzie to konieczne.

Obowiązek korzystania z aplikacji mObywatel

Na chwilę obecną nie ma żadnego prawnego obowiązku korzystania z aplikacji mObywatel. Rząd nie zamierza jednak wprowadzać takiej regulacji, stąd obywatele mają zapewniony wybór – korzystanie z dokumentów w dotychczasowej tradycyjnej formie lub posługiwanie się ich elektronicznymi odpowiednikami. Dotyczy to także załatwiania spraw przed urzędami i bankami. Ma to szczególne znaczenie dla osób starszych, które nie zawsze są w stanie samodzielnie poradzić sobie z nowoczesną technologią komórkową oraz dla tych, którzy nie akceptują nowoczesnych rozwiązań.

Okazuje się, że wdrożenie aplikacji mObywatel do polskiej bankowości jest pierwszym krokiem w stronę pełnej cyfryzacji usług finansowych na terenie naszego kraju. Docelowo wszystkie usługi bankowe, łącznie ze sprzedażą i obsługą klienta, mają odbywać się w formie elektronicznej.

Podsumowanie

Od 1 września 2023 roku aplikacja mObywatel może być wykorzystywana także w instytucjach finansowych na terenie całego kraju. Chodzi tu przede wszystkim o rozszerzenie zakresu obowiązywania e-dowodu osobistego, który działa w ramach powyższej aplikacji od dłuższego czasu. Za pomocą dowodu umieszczonego w mObywatel możemy zrealizować wszystkie sprawy, do których konieczne było okazanie dowodu na plastikowej karcie. Bank nie może odmówić akceptacji elektronicznej wersji dowodu i nie wolno mu pobierać za to żadnych dodatkowych opłat.