Poradnik Pracownika

Program Aktywny Rodzic dla służb mundurowych

Praca w służbach mundurowych w pewnych aspektach różni się od zwykłego zatrudnienia. Jedną z tych różnic jest kwestia odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. Czy w takim przypadku osoba będąca funkcjonariuszem służby mundurowej może otrzymać świadczenia z programu „Aktywny rodzic”?

Świadczenia w ramach programu „Aktywny rodzic” – jak je uzyskać?

W ramach wprowadzonego jesienią 2024 roku programu „Aktywny rodzic” wyróżnia się następujące świadczenia dla rodziców małych dzieci:

  • świadczenie „aktywni rodzice w pracy”,

  • świadczenie „aktywnie w żłobku”,

  • świadczenie „aktywnie w domu”.

Prawo do świadczeń „aktywnie w domu”, „aktywnie w pracy” i „aktywnie w żłobku” zostanie uprawnionemu przyznawane od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, z zastrzeżeniem, że w przypadku tego ostatniego nie może być ono przyznane wcześniej niż od dnia rozpoczęcia uczęszczania przez dziecko do żłobka lub klubu dziecięcego lub objęcia go opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

W danym miesiącu można korzystać tylko z jednego wybranego przez siebie świadczenia. Świadczenia te nie podlegają kumulacji.

Wniosek o ustalenie prawa do świadczeń w ramach programu „Aktywny rodzic” składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ jest on odpowiedzialny za obsługę tego programu. Wniosek o ustalenie prawa do świadczeń w ramach programu „Aktywny rodzic” składany jest wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem:

  • platformy PUE ZUS,

  • bankowości elektronicznej,

  • aplikacji mobilnej mZUS,

  • portalu Emp@tia.

Świadczenie „aktywnie w żłobku” – kiedy można je uzyskać?

Świadczenie „aktywnie w żłobku” przysługuje na dziecko, które:

  1. uczęszcza do żłobka, 

  2. uczęszcza do klubu dziecięcego,

  3. jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna

– nie dłużej jednak niż do ukończenia roku szkolnego, w którym ukończy 3. rok życia lub 4. rok życia, w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie go wychowaniem przedszkolnym. 

Wysokość świadczenia „aktywnie w żłobku” wynosi 1500 zł miesięcznie na dziecko lub 1900 zł miesięcznie w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Jednak w przypadku tej formy wsparcia wysokość świadczenia nie może przekroczyć wysokości opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Świadczenie to przysługuje, jeżeli wysokość miesięcznej opłaty za opiekę bez względu na jej formę nie jest wyższa niż koszt pobytu dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym, lub u dziennego opiekuna rozumiany jako 120% uśrednionych miesięcznych wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego na zapewnienie jednemu dziecku opieki odpowiednio w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. 

Osobami, które mogą wnioskować o świadczenia „Aktywnie w żłobku”, są:

  1. rodzic dziecka;

  2. opiekun faktyczny;

  3. opiekun prawny;

  4. osoba sprawująca nad dzieckiem pieczę bieżącą;

  5. osoba pełniąca funkcję rodziny zastępczej;

  6. osoba prowadząca rodzinny dom dziecka;

  7. dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego;

  8. opiekun tymczasowy w przypadku obywateli Ukrainy, którzy mogą uzyskać prawo do tego świadczenia na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy.

Świadczenie „aktywnie w żłobku” nie przysługuje, jeżeli na to samo dziecko za dany miesiąc zostało przyznane świadczenie „aktywni rodzice w pracy” lub świadczenie „aktywnie w domu”. 

Świadczenie „aktywnie w domu” – kiedy można je uzyskać?

Świadczenie „aktywnie w domu” przysługuje:

  1. matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu rodzica, albo

  2. opiekunowi faktycznemu dziecka. 

„Aktywnie w domu” wynosi 500 zł miesięcznie na dziecko i przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia. Wniosek o świadczenie może złożyć rodzic dziecka oraz opiekun faktyczny.

Świadczenie „aktywnie w domu” nie przysługuje, jeżeli:

  1. dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej;

  2. rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej;

  3. na to samo dziecko, za dany miesiąc zostało przyznane świadczenie „aktywni rodzice w pracy” lub świadczenie „aktywnie w żłobku”;

  4. członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia „aktywnie w domu”, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” – kiedy można je uzyskać?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje na nieobjęte opieką w żłobku, klubie dziecięcym, przedszkolu albo przez dziennego opiekuna dziecko aktywnym zawodowo: 

  • matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu tego rodzica;

  • opiekunowi faktycznemu dziecka;

  • osobie pełniącej funkcję rodziny zastępczej;

  • osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka.

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia. 

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” standardowo wynosi 1500 zł miesięcznie na dziecko lub 1900 zł miesięcznie w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. 

Świadczenie w ramach programu „aktywni rodzice w pracy” przysługuje, jeżeli zarówno osoba ubiegająca się o to świadczenie lub je otrzymująca, jak i osoba wspólnie z nią wychowująca dziecko, z tytułu aktywności zawodowej, podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od podstawy, której łączna wysokość wynosi nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę, przy czym podstawa, od której są opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego z nich, nie może być niższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”. 

Funkcjonariusze służb mundurowych nie są objęci ubezpieczeniami społecznymi. Nie są za nich odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne. Podlegają oni wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Równoważne z opłacaniem składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy, której wysokość wynosi 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę, zgodnie z Ustawą z dnia 15 maja 2024 roku o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic” jest niepodleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu wykonywania aktywności zawodowej przez:

  • osoby podlegające kwalifikacji wojskowej pełniące służbę w Policji, Straży Granicznej i Służbie Ochrony Państwa;

  • żołnierzy zawodowych;

  • policjantów;

  • funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;

  • funkcjonariuszy Agencji Wywiadu;

  • funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego;

  • funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego;

  • funkcjonariuszy Służby Wywiadu Wojskowego;

  • funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa;

  • funkcjonariuszy Straży Granicznej;

  • funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej;

  • funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej;

  • funkcjonariuszy Służby Więziennej;

  • funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej;

  • posłów pobierających uposażenie poselskie oraz senatorów pobierających uposażenie senatorskie;

  • sędziów i prokuratorów;

  • aplikantów Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.

Oznacza to, że każdy funkcjonariusz służb mundurowych może korzystać ze świadczenia „aktywni rodzice w pracy”, zarówno będąc samotnym rodzicem, jak i wychowując dziecko z drugim rodzicem.

Przykład 1. 

Czy pani Maria, która jest policjantką i matką 14-miesięcznego syna, którego wychowuje sama, może skorzystać ze świadczenia „aktywni rodzice w pracy”? Pani Maria może korzystać z tego świadczenia. Podstawa wymiaru składek przyjęta przez ustawodawcę na potrzeby tych świadczeń w jej przypadku jest określona na wymaganym poziomie 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Przykład 2. 

Czy pani Klara, która korzysta z ulgi na start w związku z rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej, może skorzystać ze świadczenia „aktywni rodzice w pracy”, jeśli jej mąż pracuje jako policjant? W tym przypadku spełniona jest przesłanka dotycząca tego, że łączna podstawa wymiaru składek rodziców przekracza 100% minimalnego wynagrodzenia, zatem pani Klara będzie mogła korzystać ze świadczenia „aktywni rodzice w pracy ”.

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” nie przysługuje, jeżeli:

  1. osoba ubiegająca się o to świadczenie albo osoba je pobierająca została pozbawiona władzy rodzicielskiej;

  2. na to samo dziecko za dany miesiąc zostało przyznane świadczenie „aktywnie w żłobku” albo świadczenie „aktywnie w domu”;

  3. członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Podsumowanie

Podsumowując, osoby zatrudnione w służbach mundurowych mogą korzystać z każdego ze świadczeń w ramach programu „Aktywny rodzic”. To oni decydują o wyborze formy wsparcia w opiece nad dzieckiem. Jedno jest niezmienne – świadczenia te nie mogą być kumulowane.