Jakie warunki należy spełnić, aby otrzymać świadczenie „aktywnie w żłobku”?

Gdy przychodzi na świat długo wyczekiwane dziecko, jego rodzice chcą przebywać z nim jak najdłużej. Często okazuje się, że roczny okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego nie są wystarczające i przeważnie matki postanawiają korzystać z bezpłatnego urlopu wychowawczego, aby w dalszym ciągu zajmować się swoją pociechą. Jest to równoznaczne z rezygnacją z pracy zarobkowej na dłuższy czas. Natomiast rodzice, którzy zdecydowani są oddać swoje dziecko do żłobka czy opiekuna dziennego, mają problemy z uzyskaniem miejsca w takiej placówce. Prywatna opieka wiąże się z kolei z wysokimi kosztami, na które nie każdego stać. Rządzący postanowili zainterweniować w tym zakresie i zaktywizować oraz wesprzeć w podjęciu zatrudnienia, wdrażając w życie program „aktywnie w żłobku”.

Nowe świadczenia dla rodziców dzieci do lat 3

12 czerwca w Dzienniku Ustaw pojawiła się nowa pozycja, a mianowicie ustawa o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka (dalej: ustawa). „Aktywny Rodzic” to program mający na celu wspieranie rodziców w łączeniu obowiązków zawodowych z opieką nad dziećmi. Oferuje on różne formy wsparcia, dzięki którym rodzice mogą łatwiej wrócić do pracy po narodzinach dziecka.

Rodzice wychowujący małe dzieci z pewnością wyczekiwali uchwalenia nowych przepisów, ponieważ wprowadzają one 3 nowe świadczenia na zapewnienie opieki swoim pociechom, tj.:

• świadczenie „aktywni rodzice w pracy”,
• świadczenie „aktywnie w żłobku”,
• świadczenie „aktywnie w domu”.

W niniejszym artykule szczegółowo opiszemy świadczenie „aktywnie w żłobku” zastępujące dofinansowanie obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Komu przysługuje świadczenie „aktywnie w żłobku”?

Świadczenie „aktywnie w żłobku” jest dostępne dla rodziców dzieci uczęszczających do żłobka, klubu dziecięcego lub objętych opieką dziennego opiekuna. Przez rodziców należy rozumieć również opiekunów prawnych oraz inne osoby, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem.

Mimo tego, że jednym z celów wprowadzania programu „Aktywny Rodzic” jest wsparcie w podjęciu aktywności zawodowej, w przypadku świadczenia „aktywnie w żłobku” mogą je otrzymać również osoby, które nie podejmą pracy zarobkowej (w tym studenci czy doktoranci).

O dodatkowym kryterium, jakie musi być spełnione, aby świadczenie przysługiwało, można przeczytać w art. 15 ust. 4 ustawy: „Świadczenie »aktywnie w żłobku« przysługuje, jeżeli wysokość miesięcznej opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna nie jest wyższa niż koszt pobytu dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym, lub u dziennego opiekuna rozumiany jako 120% uśrednionych miesięcznych wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego na zapewnienie jednemu dziecku opieki odpowiednio w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna obliczanych na podstawie informacji, o których mowa w art. 64 ust. 4 pkt 6 ustawy z dnia 4 lutego 2011 roku o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3”.

Wyznaczenie górnej granicy opłat za żłobek, klub dziecięcy lub dziennego opiekuna zostało wprowadzone w celu uniknięcia znacznego podnoszenia opłat przez te placówki. Wysokość kosztu pobytu dziecka pod opieką jednej z wymienionych instytucji opieki lub dziennego opiekuna na okres od 1 października 2024 roku do 31 marca 2025 roku wynosi 2200 zł. Przekroczenie danego progu wyklucza z procesu przyznawania świadczenia „aktywnie w żłobku”.

W jakiej wysokości i na co można przeznaczyć świadczenie?

Obecnie obowiązujące dofinansowanie obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna jest prawie 4-krotnie niższe – wynosi maksymalnie 400 zł, a reguluje je Ustawa z dnia 4 lutego 2011 roku o opiece nad dziećmi do lat 3.

Jak czytamy w ustawie, świadczenie „aktywnie w żłobku” przysługuje w wysokości:

• 1500 zł miesięcznie na dziecko w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna;
• 1900 zł miesięcznie dla dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Dofinansowanie nie może być jednak wyższe niż faktyczna wysokość opłaty za pobyt dziecka w instytucji opieki. Do tej kwoty nie wlicza się opłaty za wyżywienie. Jeżeli dziecko jest w naprzemiennej opiece rozwiedzionych lub żyjących w separacji rodziców, świadczenie dzieli się po połowie na każdego z nich.

Od kiedy można składać wniosek?

Wnioski o świadczenie rodzice będą mogli składać od 1 października 2024 roku. Świadczenie będzie realizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W przepisach określono, jakie elementy powinien zawierać wniosek o świadczenie „aktywnie w żłobku”. Są to: 

1. dane dotyczące wnioskodawcy, w tym imię, nazwisko, data urodzenia, adres miejsca zamieszkania, obywatelstwo, numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i seria dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz adres poczty elektronicznej i numer telefonu, a w przypadku wnioskodawcy będącego dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorem regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej lub dyrektorem interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego dodatkowo nazwa, adres, NIP i REGON placówki lub ośrodka, którymi kieruje dyrektor;
2. dane dotyczące dziecka, w tym:
• imię i nazwisko,
• data urodzenia,
• numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i seria dokumentu potwierdzającego tożsamość,
• inne informacje wynikające z innych dokumentów, w tym oświadczeń, niezbędnych do ustalenia prawa do świadczenia „aktywnie w żłobku”;
3. informacja o uczęszczaniu dziecka do żłobka lub klubu dziecięcego lub objęciu go opieką dziennego opiekuna ze wskazaniem żłobka lub klubu dziecięcego, do którego dziecko uczęszcza, lub dziennego opiekuna, który sprawuje nad nim opiekę.

Powyższe dokumenty wraz z wnioskiem będzie można składać wyłącznie w formie elektronicznej za pomocą profilu informacyjnego na ZUS PUE/eZUS lub systemu teleinformatycznego banków krajowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych lub systemu teleinformatycznego utworzonego przez ministra właściwego do spraw rodziny.

Czy ZUS informuje o przyznaniu świadczenia?

W ustawie wskazano wprost, że ZUS nie wydawał decyzji w sprawie pozytywnego rozpatrzenia wniosku o świadczenie w ramach programu „Aktywny Rodzic”. Informacje odnośnie do przyznania takiego dofinansowania będą udostępniane jedynie poprzez profil na ZUS PUE/eZUS, a nieodczytanie ich nie spowoduje wstrzymania wypłaty środków.

Natomiast warto wiedzieć, że ZUS wyda decyzję w razie odrzucenia wniosku o dopłatę, a także w sytuacji uchylenia lub zmiany prawa do świadczenia „Aktywny Rodzic” czy nienależnie pobranego świadczenia. Taki dokument będzie również przesyłany wyłącznie drogą elektroniczną.

Przez jaki okres można pobierać świadczenie?

Dofinansowanie wypłacane będzie do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 lata, a w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione będzie objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym – do 4. roku życia. Nie został określony minimalny wiek dziecka, na które będzie można pobierać świadczenie „aktywnie w żłobku”.

[alert-info] Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” oraz „aktywnie w domu” przysługują od 1. dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia. Nie ma jednak ustalonego minimalnego wieku dziecka w przypadku świadczenia „aktywnie w żłobku”. [alert-info]

W jakim terminie będzie przysługiwało świadczenie?

Art. 47 ustawy można znaleźć informację, że prawo do świadczenia „aktywnie w żłobku” ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, jednak nie wcześniej niż od dnia rozpoczęcia uczęszczania przez dziecko do żłobka lub klubu dziecięcego, lub objęcia go opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna. W sytuacji, gdy wniosek zostanie złożony w terminie 2 miesięcy od rozpoczęcia korzystania z jednej z instytucji opieki, dofinansowanie zostanie przyznane wstecz za każdy z miesięcy.

Ważną informacją jest także to, że jeśli środki zostały wypłacone, a nastąpi zmiana wysokości opłat za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna w miesiącu, to różnica między wysokością przyznanego i wysokością przysługującego świadczenia jest rozliczana w świadczeniu przysługującym w kolejnych miesiącach.

Wypłata nowego świadczenia będzie odbywała się na rachunek bankowy placówki, pod której opieką pozostaje dziecko do 20. dnia każdego miesiąca, za miesiąc poprzedni.

„Aktywnie w żłobku” – podsumowanie

Rodzice otrzymali realne wsparcie, dzięki któremu mogą zapewnić dobrą opiekę swoim pociechom. Przepisy nie nakładają dodatkowych warunków do spełnienia (w tym brak obowiązku podjęcia pracy zarobkowej), aby otrzymać świadczenie „aktywnie w żłobku”, dlatego pewne jest, że wiele osób skorzysta z tej pomocy.