Jak kształtuje się podstawa zasiłku po zmianie etatu?
Wiele zakładów pracy znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej decyduje się na redukcję zatrudnienia. Ci pracodawcy, którzy nie chcą zwalniać swoich pracowników, zwykle proponują im zmniejszenie wymiaru czasu pracy. Wtedy zazwyczaj należy liczyć się z niższym wynagrodzeniem. A jak będzie z innymi świadczeniami? Czy podstawa zasiłku po zmianie etatu również będzie obniżona? Szczegółowe wyjaśnienie znajdziesz poniżej.
Kiedy pracownikowi przysługuje zasiłek?
Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę z reguły nie pozostaje bez środków, nawet jeśli nie świadczy pracy. Część płatnych absencji można nazwać zasiłkowymi. Są one przewidziane w prawie pracy oraz w ustawie o świadczeniach z tytułu choroby i macierzyństwa. Do takich nieobecności zalicza się:
- chorobę pracownika, za którą przysługuje wynagrodzenie chorobowe, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne,
- opiekę nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny, za które przysługuje zasiłek opiekuńczy,
- urlop macierzyński, urlop rodzicielski, urlop ojcowski, za które przysługuje zasiłek macierzyński.
Warto tu zwrócić uwagę na to, że dla każdego z wymienionych świadczeń podstawę ustala się na identycznych zasadach. Jednak wysokość zasiłku zależy tu głównie od tego, jaki procent podstawy zostanie zastosowany przy wyliczeniach.
Poniższa tabela przedstawia wysokość świadczeń dla wybranych przypadków.
Rodzaj świadczenia | Procent podstawy |
Wynagrodzenie chorobowe | 100% – niezdolność do pracy powstała w czasie ciąży, niezdolność do pracy spowodowana wypadkiem w drodze do lub z pracy; 80% – „zwykła” choroba pracownika. |
Zasiłek chorobowy | 100% – niezdolność do pracy powstała w czasie ciąży, niezdolność powstała z powodu wypadku w pracy, wypadku w drodze do lub z pracy; 80% – „zwykła” choroba pracownika. |
Świadczenie rehabilitacyjne | 100% – niezdolność do pracy powstała w okresie ciąży, z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej; 90% – za pierwsze 90 dni pobierania świadczenia (jeżeli niezdolność jest spowodowana inną przyczyną niż wymieniona powyżej); 75% – za pozostały okres pobierania świadczenia (od 91. dnia). |
Zasiłek opiekuńczy | 80% – niezależnie od tego, czy dotyczy opieki nad dzieckiem czy innym członkiem rodziny. |
Zasiłek macierzyński | 100% – za okres urlopu ojcowskiego; za urlop macierzyński (jeśli nie złożono wniosku o urlop rodzicielski do 21 dni po porodzie); 70% – za pozostałą część rodzicielskiego – (jeśli nie złożono wniosku o urlop rodzicielski na 21 dni po porodzie) oraz 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługujących drugiemu z rodziców; 81,5% – za cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego (jeśli złożono wniosek o urlop rodzicielski do 21 dni po porodzie). |
Jak ustalić podstawę zasiłku chorobowego?
Zgodnie z przepisami podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie należne za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy, pomniejszone o składki społeczne stanowiące koszt pracownika, czyli 13,71%. W sytuacji, gdy staż zatrudnienia w danej firmie jest mniejszy niż 12 miesięcy, wówczas do ustalenia podstawy zasiłku przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie za każdy pełny przepracowany miesiąc. Oczywiście od tej reguły istnieje wiele wyjątków.
Przykład 1.
Pani Anna otrzymuje co miesiąc wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 4 000 zł brutto, a od 4 miesięcy pracodawca wypłaca jej również premię w wysokości 500 zł. Od 25 maja do 31 maja 2023 r. przebywa na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby. Pani Anna jest zatrudniona w firmie od 9 września 2022 r.
Aby obliczyć przeciętne miesięczne wynagrodzenie, należy przyjąć do wyliczeń miesiące: październik – grudzień wg stawki 4000 zł (wrzesień pomijamy, gdyż pracę rozpoczęto w trakcie tego miesiąca) oraz styczeń – kwiecień wg stawki 4500 zł.
4 000 zł × 3 miesiące + 4 500 zł × 4 miesiące = 30 000 zł
30 000 zł / 7 miesięcy = 4 285,71 zł
4 285,71 zł − (13,71% × 3 285,71) = 3 698,14 zł
Wynagrodzenie chorobowe za 7 dni zwolnienia lekarskiego obliczamy następująco:
3 698,14 zł / 30 dni × 80% = 98,62 zł
98,62 zł × 7 dni = 690,34 zł
Pani Anna otrzyma 690,34 zł brutto za 7 dni zwolnienia lekarskiego.
Za pełny przepracowany miesiąc uważa się miesiąc, w którym:
- nie wystąpiły nieobecności lub wystąpiły takie nieobecności, które są traktowane na równi z dniami pracy, czyli: inne niż urlopy wypoczynkowe, okolicznościowe, nieobecność usprawiedliwiona płatna, dni wolne na poszukiwanie pracy czy dni wolne przysługujące z tytułu opieki nad dzieckiem (art. 188 Kodeksu pracy);
- wystąpiły nieobecności inne niż wyżej wymienione, ale pracownik przepracował więcej niż połowę czasu pracy, jaki miał do przepracowania w danym okresie kalendarzowym.
W pozostałych przypadkach, jeżeli pracownik przepracuje mniej niż połowę czasu pracy do przepracowania w danym miesiącu z powodu innego niż wymieniony powyżej, wówczas miesiąc ten powinien zostać wykluczony z ustalania podstawy zasiłku. Co ciekawe, przepracowanie więcej niż 50% nominału czasu pracy przypadającego na dany miesiąc skutkuje wyrównaniem wynagrodzenia do wysokości takiej, jaką pracownik otrzymałby, gdyby faktycznie przepracował cały miesiąc. Wyrównanie wynagrodzenia nie ma zastosowania wyłącznie do nieobecności nieusprawiedliwionej – tu przyjmuje się zawsze wynagrodzenie faktycznie wypłacone.
Przykład 2.
Pan Marian chorował w styczniu 2023 r. przez 17 dni, zwolnienie przedłużyło się na 13 dni lutego. Kolejna choroba wystąpiła w lipcu 2023 r. Przy ustalaniu podstawy zasiłku pominięty zostanie styczeń z powodu przepracowania mniej niż 50% czasu pracy, a luty zostanie przyjęty do ustalenia podstawy – wynagrodzenie z lutego zostanie przyjęte w takiej wysokości, jakby pracownik przepracował cały miesiąc.
Dodatkowo należy pamiętać, że w sytuacji, gdy między wymienionymi nieobecnościami zasiłkowymi nie wystąpiła przerwa wynosząca jeden pełny miesiąc kalendarzowy, wówczas podstawy zasiłku nie ustala się na nowo. Pracownik otrzyma świadczenie naliczone według podstawy ustalonej przy poprzedniej absencji.
Przykład 3.
Pani Aleksandra w kwietniu korzystała z zasiłku opiekuńczego z powodu zamknięcia żłobka jej synka. W kwietniu przepracowała cały miesiąc. W maju ponownie musiała wnioskować o zasiłek opiekuńczy. W tym przypadku podstawa wymiaru zasiłku będzie przyjęta taka, jaką ustalono dla absencji w marcu.
Jednym z wyjątków jest również ustalenie na nowo podstawy zasiłku po zmianie etatu.
Podstawa zasiłku po zmianie etatu
Całkiem odmienna sytuacja z naliczaniem podstawy zasiłku wygląda w przypadku, gdy pracownikowi zostaje zmieniony wymiar czasu pracy. W takiej sytuacji podstawa zasiłku zawsze będzie ustalona na nowo, co oznacza, że nie bierze się w ogóle pod uwagę pensji należnych za poprzednie okresy. Nie ma tu też znaczenia, czy wymiar czasu pracy zostanie podwyższony czy obniżony. Podstawa zasiłku po zmianie etatu ustalana jest wg nowej stawki wynagrodzenia.
Przykład 4.
Pan Patryk pracuje w firmie, która w ostatnim czasie ma poważne problemy finansowe. W związku z tym w sierpniu 2023 r. obniżono mu wymiar etatu z pełnego do ⅘ etatu. Nastąpiła również obniżka wynagrodzenia z 4 000 zł do 3 200 zł. Pracownik zachorował w czerwcu. Podstawa zasiłku po zmianie etatu będzie wynosiła: 3 200 zł − (13,71% × 3 200 ) = 2 761,28 zł.
Zmiana wysokości wynagrodzenia a podstawa chorobowego
Obniżenie lub podwyższenie wysokości wynagrodzenia bez innych zmian w umowie nie powoduje konieczności przeliczenia podstawy zasiłku.
Gdy pracownik zachoruje w miesiącu, w którym zostanie mu podwyższona pensja, to podstawa zasiłku nie będzie wyższa. W sytuacji zmiany wynagrodzenia w trakcie miesiąca w podstawie należy uwzględnić pensję, jaką zatrudniony otrzymał za ten miesiąc.
Przykład 5.
Pan Roman podpisał umowę na okres próbny od 1 lutego do 30 kwietnia 2023 r. Wynagrodzenie było ustalone wg stawki 4 200 zł. Przy przedłużeniu umowy od 1 maja wysokość pensji została zmieniona na 5 000 zł. Pracownik otrzymał zwolnienie chorobowe w związku z wypadkiem w drodze do pracy od 27 maja do 15 czerwca.
Do podstawy zostanie przyjęte wynagrodzenie za luty, marzec i kwiecień. Przeciętne wynagrodzenie z 3 miesięcy wynosi 4 200 zł. Po pomniejszeniu go o 13,71% składek społecznych otrzymamy podstawę w wysokości 3 624,18 zł.
Przykład 6.
Pani Antonina dostaje podwyżkę co pół roku. W danej firmie pracuje już od 3 lat. W lipcu 2023 r. złożyła wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski. Jej wynagrodzenie kształtowało się następująco:
- lipiec 2020 r. – grudzień 2022 r.: 4 500 zł;
- styczeń – czerwiec 2023 r.: 5 200 zł.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosi:
4 500 z × 6 miesięcy + 5200 zł × 6 miesięcy = 27 000 zł + 31 200 zł = 58 200 zł
58 200 zł / 12 miesięcy = 4 850 zł
4 850 zł − (13,71% × 4 850) = 4 185,07 zł
Podstawa zasiłku po zmianie etatu – podsumowanie
Ustalenie wysokości podstawy zasiłku dla pracownika jest dosyć skomplikowane. Trzeba brać bowiem pod uwagę wiele zmiennych. Warto jednak wiedzieć, że podstawa zasiłku po zmianie etatu obliczana jest wg nowej stawki wynagrodzenia.