Drugi paszport – kiedy jest potrzebny? Jak można go uzyskać?

Paszport jest ważnym dokumentem, który pozwala nam na swobodne podróżowanie po świecie. Co do zasady jedna osoba może mieć wyłącznie jeden paszport, w uzasadnionych okolicznościach dopuszczalne jest jednak wydanie drugiego takiego dokumentu. Sprawdź, w jakich okolicznościach można wyrobić drugi paszport!

Do czego służy paszport?

Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady wydawania paszportów oraz określającym cel takich dokumentów jest Ustawa z dnia 27 stycznia 2022 roku o dokumentach paszportowych. W rzeczywistości paszport tuż obok dowodu osobistego oraz karty pobytu jest dokumentem o charakterze identyfikującym daną osobę. Pozwala na ustalenie tożsamości jej właściciela, co ma istotne znaczenie z punktu widzenia władz danego kraju.

Prawo do posiadania paszportu

Każdy obywatel RP ma prawo do posiadania paszportu, które nie jest uzależnione od wieku danej osoby. Dokumenty tego rodzaju są wydawane również małoletnim dzieciom, jednak w tym zakresie konieczne jest uzyskanie zgody rodziców lub opiekunów prawnych osób niepełnoletnich. Ustawodawca nie nakłada obowiązku posiadania paszportu, stąd teoretycznie dana osoba może nigdy nie uzyskać paszportu, jeśli tego nie będzie chciała. Przepisy wskazują także, że co do zasady jednej osobie przysługuje prawo do jednego paszportu.

Możliwość uzyskania nowego paszportu, gdy nie minął jeszcze termin ważności pierwszego dokumentu, pojawia się przede wszystkim wtedy, gdy wydany już paszport zaginął, został skradziony lub zniszczony. W takich przypadkach posiadacz dokumentu jest zobowiązany zgłosić sprawę do właściwego dla siebie urzędu wojewódzkiego lub na policję – jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy istnieje podejrzenie kradzieży dokumentu. Po dokonaniu zgłoszenia dana osoba ma prawo wnioskować o wydanie nowego paszportu, który automatycznie unieważni poprzedni dokument. Nie jest to jednak jednoznaczne z posługiwaniem się dwoma paszportami – prawo do skorzystania z takiej możliwości pojawi się dopiero po spełnieniu konkretnych przesłanek.

Prawo do dwóch paszportów

Zgodnie z treścią art. 46 ustawy o dokumentach paszportowych tej samej osobie może zostać wydany drugi paszport w wyjątkowych przypadkach, w szczególności uzasadnionych:

• względami ochrony jej życia i zdrowia;
• poważnymi trudnościami w prowadzeniu przez nią działalności humanitarnej lub zawodowej (o drugi paszport mogą występować np. reporterzy, którzy pracują w miejscach działań wojennych lub członkowie akcji humanitarnych);
• posiadaniem w paszporcie wiz lub pieczęci potwierdzających przekraczanie granicy państw lub pobyt na ich terytorium, uniemożliwiających lub znacznie utrudniających jej wjazd na terytorium innego państwa;
• względami bezpieczeństwa państwa

– po uprawdopodobnieniu tych okoliczności.

Prawo do posiadania dwóch paszportów przez jedną osobę stanowi wyjątek od ogólnej zasady jednego paszportu dla jednego obywatela. W praktyce możliwość uzyskania drugiego takiego dokumentu w sytuacji, gdy mamy ważny paszport, wymaga sporządzenia naprawdę solidnego uzasadnienia, które przekona urzędnika o zasadności naszego wniosku.

Co należy zrobić, aby uzyskać drugi paszport? Konieczne będzie zwrócenie się z wnioskiem do urzędu wojewódzkiego, który jest właściwy do wydawania tego rodzaju dokumentów albo do punktu paszportowego za granicą. Na chwilę obecną w większości tego rodzaju urzędów w Polsce nie stosuje się już wniosków sporządzanych na gotowych formularzach – wnioskodawca musi osobiście udać się do urzędu i wytłumaczyć, z jakich przyczyn żąda wydania dla siebie drugiego paszportu. Przydatne są wówczas wszelkie dokumenty, które potwierdzą zasadność składanego wniosku – np. dokumentacja medyczna wnioskodawcy lub potwierdzająca wykonywaną przez niego działalność humanitarną albo zawodową. Oprócz tego wnioskodawca musi okazać:

• dowód uiszczenia opłaty za wydanie drugiego paszportu – koszt drugiego paszportu to 280 zł, jeśli wniosek składany jest w urzędzie na terytorium Polski, w przypadku złożenia wniosku poza granicami RP obowiązują zróżnicowane stawki, odpowiednie dla danego punktu paszportowego;
• jedno aktualne i kolorowe zdjęcie wykonane zgodnie z wymogami ustawowymi;
• ważny paszport biometryczny;
• w przypadku ubiegania się o drugi paszport dla dziecka – zgodę jego matki, ojca lub opiekuna prawnego.

Termin oczekiwania na wydanie drugiego paszportu wynosi 1 miesiąc, czasami sprawy tego rodzaju mogą być załatwiane szybciej. Pamiętajmy jednak, że urzędnicy mają prawo do odmowy wydania drugiego dokumentu, zwłaszcza gdy wnioskodawca nie uzasadni należycie swojego żądania i nie będzie w stanie wykazać, że drugi paszport jest mu rzeczywiście potrzebny. Od wydanej decyzji odmownej można oczywiście wnieść odwołanie, o czym wnioskodawca musi zostać dokładnie pouczony.

Drugi dokument paszportowy ma znacznie krótszy termin ważności niż pierwszy paszport. W przypadku pojedynczych paszportów są one ważne przez 10 lat (w przypadku dzieci tymczasowe paszporty mają 5-letni okres ważności). Uzyskanie drugiego paszportu uprawnia nas do korzystania z niego tylko przez 3 lata – po tym czasie wydany dokument utraci swoją ważność, przy czym nie wpływa to na utratę ważności pierwszego paszportu.

Przykład 1.

Pan Jan ma paszport od 6 lat i postanowił zawnioskować o wydanie mu drugiego paszportu ze względu na wykonywaną przez siebie pracę zawodową. Urząd wojewódzki wyraził zgodę na wydanie drugiego dokumentu, którego ważność będzie obowiązywała przez 3 następne lata. Okres ważności drugiego paszportu zakończy się więc w 9 roku ważności pierwszego paszportu – pierwszy dokument nie utraci jednak ważności, gdy wygaśnie ważność drugiego. Pan Jan będzie mógł więc posługiwać się swoim pierwszym dokumentem przez następny rok od wygaśnięcia okresu ważności drugiego paszportu.

Czy można unieważnić drugi paszport?

Jeśli dana osoba uzyskała drugi dokument paszportowy, to tak naprawdę nie istnieje możliwość jego późniejszego unieważnienia lub wnioskowania o zabranie dokumentu po tym, jak stał się on dla niej zbędny. Przypomnijmy, że właścicielem paszportu jest RP, a osoba, której dotyczy dany dokument, jest wyłącznie jego posiadaczem. Jeśli drugi paszport nie będzie nam już dłużej potrzebny, a nie upłynął jeszcze termin jego ważności, tak naprawdę nie trzeba podejmować żadnych dodatkowych działań. W takim przypadku wystarczy, że nie będziemy posługiwali się wydanym dokumentem i będzie on bezpiecznie przechowywany w domu.

Posiadacze dwóch ważnych paszportów dosyć często zastanawiają się, którym dokumentem posługiwać się przy przekraczaniu granicy. Tak naprawdę oba paszporty mają taką samą ważność, a więc to dana osoba decyduje, z którego dokumentu będzie chciała skorzystać w danym momencie. Okazywanie na przejściu granicznym, lotnisku lub w porcie dwóch paszportów w tym samym czasie nie jest dobrym pomysłem, zwłaszcza gdy obsługuje nas urzędnik z innego kraju. Wyjaśnienie, dlaczego mamy dwa paszporty, może zająć naprawdę dużo czasu i przysporzyć dodatkowych kłopotów. Korzystajmy więc wyłącznie z jednego dokumentu, jeśli nie ma potrzeby okazywania dwóch paszportów w tym samym czasie.

Zgubienie paszportu

Utrata paszportu, jego zaginięcie lub zniszczenie wymaga od nas niezwłocznego zawiadomienia organu paszportowego. Sprawa jest szczególnie istotna, gdy mamy podejrzenie kradzieży naszego dokumentu – złodzieje mogą bowiem przerobić paszport i posługiwać się nim w celu popełniania przestępstw (np. przewozu narkotyków, handlu ludźmi lub nielegalnymi towarami). Zgłoszenie utraty paszportu dotyczy każdego posiadanego dokumentu, również wtedy, gdy mamy dwa paszporty lub gdy zostały one wydane dzieciom. Zawiadomienie możemy złożyć w każdym punkcie paszportowym oraz elektronicznie poprzez e-usługę „Zgłoś utratę lub uszkodzenie paszportu”. Zgłoszenie nie podlega żadnym opłatom, a fakt utracenia dokumentu jest odnotowywany w systemie paszportowym – w przypadku gdy inna osoba będzie posługiwała się naszym dokumentem, służby graniczne zostaną o tym natychmiast powiadomione i będzie można zatrzymać przestępcę.

Podsumowanie - drugi paszport

Prawo do dwóch paszportów stanowi wyjątek od ogólnej zasady, że jeden obywatel ma prawo tylko do jednego paszportu. Wydanie drugiego dokumentu jest możliwe tylko w uzasadnionych przypadkach – wnioskodawca musi wykazać, dlaczego potrzebuje drugiego paszportu. Jeśli przekonamy urzędnika o konieczności posiadania drugiego dokumentu, zostanie on wydany na okres 3 lat, co nie wpływa jednak na ważność pierwszego posiadanego przez nas paszportu.