Kary dla nietrzeźwych kierowców

Spożywanie alkoholu w Polsce co do zasady nie jest zakazane, choć oczywiście nie mogą tego robić wszyscy. Zakaz dotyczy osób małoletnich, nietrzeźwych, a także kierowców, którzy zamierzają prowadzić jakikolwiek pojazd. Co jednak, jeśli kierujący okaże się znajdować pod wpływem alkoholu? Jakie kary dla nietrzeźwych kierowców przewidują przepisy?

Nietrzeźwość a spożycie alkoholu

Nie każde spożycie alkoholu będzie utożsamiane ze stanem nietrzeźwości – wszystko zależy od dawki spożytego napoju oraz osobniczych właściwości, które wpływają na szybkość jego rozkładania w ciele. W związku z powyższym ustawodawca postanowił wprowadzić dwa ważne pojęcia, które mają niebagatelny wpływ na ustalenie odpowiedzialności prawnej osoby, która spożyła alkohol i kierowała pojazdami.

Obecnie wyróżniamy:

• stan nietrzeźwości – istnieje, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub gdy zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość;
• stan po użyciu alkoholu (wskazujący na spożycie alkoholu) – istnieje, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi od 0,2 do 0,5 promila albo gdy obecność alkoholu wynosi od 0,1 mg do 0,25 mg w 1 dm3 wydychanego powietrza.

Kto decyduje o nietrzeźwości i spożyciu alkoholu?

Każdy funkcjonariusz policji ma prawo zatrzymać kierującego pojazdem w celu przeprowadzenia kontroli trzeźwości. Może to zrobić niezależnie od czego, czy istnieje uzasadnione podejrzenie, że dana osoba mogła wsiąść za kierownicę, będąc już pod wpływem alkoholu. Rutynowe i wyrywkowe badanie alkomatem zdarza się w Polsce dosyć często, szczególnie w okresach większych świąt i ma na celu zapewnienie możliwie jak największego bezpieczeństwa na drodze.

Wysokość promili wskazujących na stan nietrzeźwości lub stan po spożyciu alkoholu jest badana w pierwszej kolejności przy pomocy alkomatów policyjnych – są one znacznie czulsze niż urządzenia dostępne w tradycyjnej sprzedaży. W wydychanym przez kierowcę powietrzu można szybko i łatwo sprawdzić, czy spożywał on alkohol i w jakim stężeniu znajduje się on w ciele badanego w chwili diagnozy. Jak każde urządzenie, także i alkomat może pokazać błędny wynik (zarówno zawyżony, jak i zaniżony) – w tej sytuacji kierujący pojazdem ma prawo zakwestionować wynik badania. Funkcjonariusz musi wówczas odwieźć kierowcę na badania krwi, które jednoznacznie określą, czy w ciele danej osoby dalej utrzymuje się alkohol. Kierowca nie ma prawa odmówić tego badania, zwłaszcza jeśli pomiar alkomatem wskazuje na wysokie prawdopodobieństwo istnienia nietrzeźwości, zaś zachowanie danej osoby jest co najmniej zastanawiające. Badanie krwi jest wykonywane najczęściej w najbliższym szpitalu lub innej placówce medycznej, dokonuje tego wykwalifikowany personel – uzyskany wynik nie podlega co do zasady podważeniu, chyba że kierowca będzie w stanie wykazać przed sądem, że w trakcie pobierania jego krwi doszło do jakichkolwiek nieprawidłowości (np. podmieniono próbki krwi, odczynniki były zabrudzone, badanie wykonywała nieuprawniona osoba).

Ustalenie nietrzeźwości lub stanu po spożyciu alkoholu jest kluczowe dla przypisania odpowiedzialności sprawcy – wykroczeniowej albo przestępczej.

Stan po spożyciu alkoholu – kary

Stosunkowo najlżejszą odpowiedzialność ponosi kierowca, który prowadził pojazd w stanie po spożyciu alkoholu, a więc gdy zawartość alkoholu w jego krwi wynosi od 0,2 do 0,5 promila. Obecnie karami za takie wykroczenie są:

• areszt do 30 dni,
• grzywna od 50 zł do 5000 zł,
• całkowity zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat,
• 10 punktów karnych.

W przypadku mniejszych wartości (np. 0,1 promila) w ogóle nie mówimy o odpowiedzialności prawnej.

Kary dla nietrzeźwych kierowców w przepisach

Zdecydowanie surowsza odpowiedzialność czeka kierowcę, który prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości, a więc gdy zawartość alkoholu w jego krwi przekraczała 0,5 promila.

Zgodnie z treścią art. 178a Kodeksu karnego, kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Jeżeli sprawca takiego czynu był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 (katastrofa, niebezpieczeństwo katastrofy, wypadek) popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że prowadzącym pojazd jest zarówno osoba kierująca nim, jak i spełniająca jakiekolwiek czynności związane bezpośrednio z ruchem danego pojazdu. Pojazdem mechanicznym jest pojazd wprawiany w ruch przez umieszczony na nim silnik. Do kategorii tej zalicza się m.in. samochód osobowy lub ciężarowy. Przestępstwo to może być popełnione w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. Przy czym chodzi o ruch, w którym obowiązują określone reguły postępowania. W przypadku ruchu lądowego miejscem popełnienia tego przestępstwa mogą być przede wszystkim drogi publiczne, jak również drogi wewnętrzne, strefy zamieszkania i inne miejsca dostępne dla ruchu pojazdów

Wraz z ustaleniem, że kierowca popełnił przestępstwo prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości, trafia on do Krajowego Rejestru Karnego, uzyskuje co najmniej 3-letni zakaz prowadzenia pojazdów (w niektórych przypadkach może on być orzeczony dożywotnio), a także może zostać na niego nałożona sankcja finansowa na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej (w kwocie wynoszącej co najmniej 5000 zł).

Spowodowanie wypadku przez nietrzeźwego kierowcę

Już samo prowadzenie pojazdu przez nietrzeźwego kierowcę oznacza jego odpowiedzialność karną, zaostrza się ona w momencie, gdy sprawca czynu popełnił wypadek, tj. gdy uszkodził własne lub cudze mienie, doprowadził do śmierci lub urazu inne osoby (także jadące wraz z nim pojazdem).

Sprawca wypadku komunikacyjnego, który znajdował się w stanie nietrzeźwości, może podlegać karze pozbawienia wolności w wysokości nawet do 12 lat oraz zakazowi prowadzenia pojazdów mechanicznych, który bardzo często jest orzekany dożywotnio. Oprócz tego kierowca może spodziewać się zasądzenia świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – minimalna kwota świadczenia wynosi 10 000 zł, maksymalna zaś 60 000 zł.

Kary dla nietrzeźwych kierowców – podsumowanie

Z nietrzeźwością kierowcy mamy do czynienia wtedy, gdy zawartość alkoholu w jego krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub gdy zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość. Samo prowadzenie pojazdów w takim stanie oznacza odpowiedzialność karną na gruncie przepisów Kodeksu karnego. Jeśli kierujący dodatkowo spowodował wypadek, to grozi mu surowsza odpowiedzialność, wliczając w to możliwość dożywotniego pozbawienia możliwości kierowania jakimikolwiek pojazdami mechanicznymi.